Tíminn - 20.11.1990, Side 7

Þriðjudagur 20. nóvember 1990
Tíminn 7
VETTVANGUR
0.1 0,03 0,01 NUTID
Gunnar Dal:
UPPRUNI MANNSINS
Við lifum að vísu í heimi hinna
stöðugu breytinga. Samt er það
helsti lærdómur allrar sögu þegar
litið er til skamms tíma, að lítið
breytist í raun og veru og afar seint.
Sagnfræði er að skilja samhengi.
Sagnfræði er ekki uppákoma, ekki
framvinda ótengdra atburða, sem
spretta fram á sviði sögunnar nýir
og óvæntir. Göngulag þróunarinn-
ar er íhaldsgöngulag, hvort sem
framgjörnum mönnum líkar það
betur eða verr. Það sama endurtek-
ur sig með ótrúlega litlum breyt-
ingum, ótrúlega lengi. Það, sem
þykist of merkilegt til að nota þetta
gamla íhaldsgöngulag, dettur ein-
faldlega út úr þróuninni. Sagt er, að
menn sjái vel þegar þeir horfa aftur,
illa þegar þeir horfa fram. Marga
hluti má þó sjá fyrir, og aðrir eru
svo sjálfsagðir, eins og árstíðirnar,
aldursskeið mannsins og gangur
sólar, að menn halda að þeir geti
aldrei breyst. En auðvitað er fram-
vindan ekki eins og plata, sem sett
er á fón og leikin aftur og aftur,
hvað sem Nietzsche segir. Og fram-
vindan er ekki heldur eins og spil,
sem stokkuð eru upp og gefin á ný.
Algerlega nýir hlutir ganga raun-
verulega fram á sviðið. En sé hið
nýja komið til að vera, er það ævin-
lega afsprengi íhaldssamrar þróun-
ar. Undanfarinn er langvarandi
prófanir og endurtekningar. Þetta
er allsherjarlögmál og gildir jafnt í
náttúrlegri þróun og í framvindu
menningarinnar. Á bak við hið nýja
stendur allt hið gamla. Og allt hið
gamla, allt sem áður var komið,
endurfæðist með vissum hætti í
hinu nýja. Hið nýja þarf langan
tíma til að skapast vegna þess að
FYRSTA GREIN
það þarf að samstillast öllu öðru.
Það þarf að samræmast öllu öðru
samræmi. Annars stenst það ekki.
Eitt sinn var okkur sagt, að saga
mannsins hefði aðallega gerst við
Miðjarðarhafið. Okkur var sagt, að
saga og menning væri arfleifð frá
Grikkjum og Rómverjum. Menn
þóttust þekkja sögu sína. Alveg
fram á 19. öld höfðu lærðir menn
það fyrir satt, að heimurinn hefði
verið skapaður árið 4004 f.Kr. Hin
óskráða saga var þess vegna ekki
mjög löng. Orðið forsöguleg tíð
varð raunar ekki til í Evrópu fyrr en
um miðja 19. öld.
Það er erfitt verk að þekkja rætur
mannsins, sögu hans og þróun
menningarinnar. Þessar rætur eru
raunverulegar, en hugmyndir okk-
ar um þær óljósar og stundum
sjálfsagt hreinn skáldskapur. Heiní-
ildir okkar eru allt of fáar og ein-
hæfar. Næstum öll saga mannsins
er forsöguleg tíð. Það er ekki til rit-
uð heimild í Evrópu fyrir 2200 f.Kr.
í Mesópótamíu er engin rituð
heimild eldri en frá 3100 f.Kr. Og
elsta heimild í Egyptalandi er talin
rituð um 2900 f.Kr. Saga mannsins
er margfalt lengri en þessi skráðu
brot, sem segja ekki heldur mikið
um það sem raunverulega gerðist.
Heimildir okkar um forsögulega tíð
eru uppgröftur fomleifafræðinga,
sem bjóða oft upp á sundurleitar
skýringar. Við höfum ekki heimildir
um lifandi fólk, aðeins um bein,
skartgripi, potta og húsgrunna.
Brotum fornleifafræðinganna er
raðað saman og mismunandi söfn
þessara brota verða í sögunni frá-
sagnir af mismunandi menningum.
Sú hugmynd, að saga mannsins og
menningarinnar byrji, þegar menn
fara að búa til áhöld og tæki vegna
sérstakra aðstæðna, kviknar ekki
fyrr en á 19. öld.
Fomleifafræðin færði mönnum ný
sannindi. Maðurinn er miklu eldri
en talið var. Og maðurinn hefur
alltaf verið í þróun frá fyrstu tíð til
þessa dags. Og þróunin fylgir alls
staðar sömu braut í gmndvallarat-
riðum. Þróunin gerist mishratt. En
þrátt fyrir mishraða þróun verður
menningin til hjá öllum mönnum,
ekki aðeins útvöldum „kynþáttum".
Að vísu virðist vaxtarbroddur þró-
unarinnar oft koma fram sem stað-
bundin þróun. Og hún verður til
vegna sérstakra aðstæðna. En þegar
á heildina er litið hefur framvinda
mannsins verið stöðug framvinda,
þó að í henni séu margar eyður.
Stundum reynast eyðurnar samt
fremur hafa verið í þekkingu okkar.
Nýtt stökk fram er oft lengi að
sækja í sig veðrið, en fyrr eða síðar
vex maðurinn út fyrir og upp fyrir
takmörk sín. Annað mál er það, að
framvinda mannsins er tímabundin
eins og allt annað. Maðurinn kem-
ur og fer af þessari jörð.
Ungmennafélag íslands:
Heilbrigt skemmtanahald og félagslíf
27. sambandsráðsfundur Ungmennafélags íslands var haldinn í
Nesjaskóla í Hornafirði 2.-3. nóvember síðast Iiðinn. Sambands-
ráðsfundir eru haldnir annað hvert ár og eru æðsta val UMFÍ milli
þinga. Fundurinn var mjög vel sóttur og voru þátttakendur 43. Fjöl-
margar tillögur og ályktanir voru samþykktan
27. sambandsráðsfundur UMFÍ, haldinn í Nesjaskóla 2. og 3. nóv-
ember 1990, fagnar þeim árangri sem náðst hefur í að útrýma
áfengi og tóbaki úr keppnisferðum og hvetur ungmenna- og íþrótta-
félög, þjálfara og fararstjóra til að sjá til þess, eins og hingað til, að
áfengi og önnur vímuefni séu ekki höfð um hönd, jafnvel þó allri
keppni sé lokið •
... hvetur íslendinga til þess að ferð-
ast meira innanlands. Einnig hvetur
fundurinn aðila í ferðaþjónustu til
þess að kynna betur möguleika sem
bjóðast í ferðamálum utan háanna-
tíma.
... samþykkir að stefnt skuli að því
að hvert einstakt ungmennafélag í
Iandinu taki að sér „fósturbam" úr
náttúru landsins. Fósturbarnið verði
tekið í umsjá í fyrstu helgi í júní
1991 og standi verkefnið yfir í þrjú
ár. Hvert félag velur sér fósturbam
sem getur verið: Fjara sem hreinsuð
er reglulega. Vegarkafli sem hreins-
að er meðfram. Land til uppgræðslu.
Gróðursetning í ákveðið landsvæði.
Hefting foks eða annað það sem
landinu kemur til góða.
... skorar á ríkisstjóm íslands og Al-
þingi að flýta uppbyggingu fþrótta-
miðstöðvar íslands á Laugarvatni og
veita nauðsynlegu íjármagni þegar á
árinu 1991 til uppbyggingar frjáls-
íþróttaaðstöðu með varanlegu efni,
og sundlaugarbyggingar, auk ann-
arrar nauðsynlegrar aðstöðu. Mjög
mikilvægt er að aðstaða þessi verði
komin í full not árið 1993. Brýn
nauðsyn er á að þetta komist til
framkvæmda, svo hægt verði að
halda 21. Landsmót UMFÍ á Laugar-
vatni. Þá er löngu tímabært að end-
urbæta aðstöðu íþróttakennaraskóla
íslands, miðað við nýjustu kröfur í
þeim efnum, svo hún sé boðleg skól-
anum og nemendum hans.
... mótmælir því hróplega óréttlæti
sem ríkir í innheimtu á löggæslu-
kostnaði af samkomum, og skorar á
dómsmálaráðherra og Alþingi að sjá
til þess að allir sitji við sama borð
hvað varðar kostnað við löggæslu
vegna skemmtanahalds, t.d. dans-
leikja, þorrablóta og útihátíða. Óhóf-
legur kostnaður vegna löggæslu sem
greiða þarf af samkomuhaldi á ýms-
um stöðum landsins hefur lamað allt
félagslff og samkomuhald, enda get-
ur sýslumaður eða fógeti ákveðið
fjölda löggæslumanna og viðveru-
tíma þeirra. Samkomuhald víðast í
þéttbýli er undanþegið þessari kvöð.
... bendir á að með tilkomu virðis-
aukaskatts hafa rekstrargjöld ung-
mennafélagshreyfingarinnar stór-
aukist. Það er því krafa ungmennafé-
laganna að framlag hins opinbera til
hreyfingarinnar aukist að sama skapi
eða virðisaukaskattur verði endur-
greiddur til félaganna.
... hvetur stjórn UMFÍ til að láta fjöl-
falda upplýsingar þær sem Þorsteinn
Einarsson er að taka saman um ung-
mennafélögin, svo að meðal annars
héraðssamböndin geti eignast þær.
Sömuleiðis að upplýsingasöfnuh
þessari verði haldið áfram. Fundur-
inn hvetur héraðssambönd og félög
til að afla og bæta við upplýsingum
um félög á sínu svæði, meðal annars
með útgáfu í huga, og koma þeim til
UMFÍ.
... hvetur aðildarfélög UMFÍ til að
vinna að heilbrigðu skemmtanahaldi
og félagsstarfi þar sem áfengi og
önnur vímuefni eru ekki höfð um
hönd.
... beinir því til stjómar félagsmála-
skóla UMFÍ að hún vinni markvisst
að uppbyggilegu félagsstarfi meðal
ungs fólks. Markmið þessarar nefnd-
ar verði, í fyrsta lagi:
Að efla þjóðlegt og menningarlegt
skemmtanalíf.
Að stuðla að aukinni fræðslu um fé-
lagsmál og þjálfa ungt fólk í að koma
skoðunum sínum á framfæri opin-
berlega.
Að skemmtanir ungmennafélaga
verði lausar við vímuefni, þar með
talið áfengi.
Þetta verði unnið í nánu samstarfi
við stjórnir héraðssambanda og
stjórn UMFÍ.
... samþykkir að fela stjóm UMFÍ að
fá þá teikningu um skipulag Þrasta-
skógar í mælikvarða 1:20000, sem
fyrir liggur, samþykkta hjá skipu-
lagsyfirvöldum (unnin af Vinnu-
stofu, Vesturvör 9). Vinna skal áfram
samkvæmt þeim tillögum að skipu-
lagi Þrastaskógar sem fyrir liggja.
Stefnt skal að því að framkvæmdir
hefjist á næsta ári, og þá verði lögð
áhersla á göngustígagerð, uppsetn-
ingu hreinlætisaðstöðu í skóginum
og uppbyggingu verslunar- og þjón-
ustuaðstöðu við Þrastalund.
... samþykkir að fela stjóm UMFÍ að
> kanna möguleika á stofnun Sumar-
skóla UMFÍ með aðsetur í Þrasta-
skógi.
Greinargerð:
Þessi skóli, eins og nafnið bendir til,
yrði starfræktur 3-4 mánuði á ári í
námskeiðsformi, 7-10 daga í senn
fyrir aldurshópana 10-15 ára. Megin-
áhersla skólastarfsins yrði kynning á
UMFÍ, fræðsla, íþróttir, leikir, starf
og skemmtun. Vart er sjáanlegt að
aðstaða fyrir skólann verði fyrir
hendi á næstunni.
... hvetur héraðssambönd og félög
til að senda fréttabréf og önnur rit
sín til UMFÍ og annarra sambandsað-
ila innan UMFÍ. Einnig minnir fund-
urinn á að tilgangurinn með slíkum
sendingum sé miðlun hugmynda og
frétta og bendir á Skinfaxa sem leið
til að koma þeim áleiðis.
... samþykkir að fela stjórn að skipa'
nefnd til að kanna möguleika á að
samræma og samhæfa tölvubúnað
héraðssambanda og ungmennafé-
laga, m.a. með tölvusamskipti í
huga.
... beinir því til stjórnar UMFÍ að
kannaðir verði möguleikar á söfnun
t.d. pappírs og úrgangsplasts til end-
urvinnslu með fjáröflun fyrir einstök
félög í huga.
... fagnar sameiginlegum fundum
framkvæmdastjórna UMFÍ og ÍSÍ og
hvetur til áframhaldandi aukins
samstarfs.
... hvetur héraðssambönd og félög
til að safna gömlum ritum, mynd-
um, öðrum upplýsingum og mun-
um sem tengjast ungmennafélags-
hreyfingunni, gera skrá yfir slíka
hluti og varðveita þá vel. Sömuleiðis
að safna þeim hlutum sem eðlilegt
er að geymdir séu á einum stað, það
er hjá heildarsamtökunum eða á
héraðsskjalasöfnum.
... hvetur til betri endurnotkunar
og nýtingar hluta, þannig að aflagðir
hlutir geti komist í hendur þeirra
sem not hafa af og beinir því til hér-
aðssambanda að kanna möguleika á
uppsetningu markaða fyrir þessa
hluti, sem gætu orðið þeim tekju-
lind.
... hvetur til eflingar ungmenna-
búða og leikjanámskeiða og hvetur
héraðssambönd til að kanna mögu-
leika á samstarfi sín á milli um þetta
verkefni.
... hvetur stjóm UMFÍ að vera leið-
andi aðili í miðlun upplýsinga til al-
mennings um umhverfisvænar vör-
ur og kynni merki sem auðkenna
þær.
... beinir því til stjórnar ÚMFÍ að
hún kanni möguleika á hópsfysa-
tryggingu allra félaga innan UMFÍ og
sendi upplýsingar til allra héraðs-
sambanda og félaga með beina aðild
til kynningar og ákvörðunar heima í
héraði.
... þakkar Alþingi og fjárveitinga-
nefnd stuðning við UMFÍ á Iiðnum
árum, en bendir jafnframt á að hann
fer minnkandi miðað við fast verð-
lag. Á sama tíma vex þörfin á starf-
semi ungmennafélagshreyfingarinn-
ar í landinu.
... samþykkir að fela stjórn UMFÍ að
skipa 3 manna nefnd til að gera til-
lögu að merki og/eða sérstöku tákni
landsmóta UMFI, sem auðkenni öll
landsmót. Nefndin skili tillögum
sínum til næsta þings UMFÍ.
... samþykkir að fela stjóm UMFÍ að
skipa 5 manna nefnd til að yfirfara
reglugerð fyrir Landsmót UMFÍ. Til-
lögur nefndarinnar verði sendar
sambandsaðilum mánuði fyrir 37.
þing UMFÍ.
... samþykkir að fela stjórn UMFÍ að
skipa 3-5 manna nefnd til að kanna
möguleika á því að UMFÍ komi til
með að bera takmarkaða fjárhags-
lega ábyrgð á landsmótum í framtíð-
inni. UMFÍ komi þá til með að njóta
góðs af ef hagnaður hlýst af móts-
haldinu. Nefndin skili áliti fyrir 37.
þing UMFÍ.