Tíminn - 21.11.1990, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 21. nóvember 1990
Tíminn 5
Álíka margir íslendingar búsettir í Svíþjóð og í Vestmannaeyjum:
6% einstæðra íslenskra
foreldra býr í Svíþjóð
Tæplega 1.200 íslendingar fluttu til Svíþjóðar á síðasta ári sem
fjölgaði íslendingum búsettum þar um fjórðung. Svo dæmi sé nefnt
til samanburðar svarar þessi fjöldi til allra íbúa á stöðum eins og Ól-
afsflrði eða Ólafsvík. Samkvæmt upplýsingum frá sænsku hagstof-
unni bjuggu um 4.500 íslenskir ríkisborgarar búsettir í Svíþjóð í
lok síðasta árs. Þar við bætast rúmlega 300 manns, sem fæddir
voru á íslandi, en hafa fengið sænskt ríkisfang. Enn mætti raunar
bæta þarna við 500 bömum af 2. kynslóð innflytjenda, þ.e. sem eiga
foreldra fædda á íslandi en eru sjálf fædd í Svíþjóð og eru sænskir
rfldsborgarar.
Af tölunum um fjölda einstæðra ís-
lenskra foreldra í Svíþjóð má ráða
annað tveggja; að Svíþjóð hafi mikið
aðdráttarafl fyrir einstæða foreldra
hér á landi, ellegar að íslensk hjóna-
bönd spryngi umvörpum á sænskri
grund (nema þá að verið sé að plata
sænska sósjalinn í stórum stfl?).
Af þeim 1.470 börnum 0-17 ára,
sem búa með foreldrum fæddum á
íslandi, er hátt í helmingurinn börn
einstæðra foreldra, eða rúmlega 630
börn. Þessi fjöldi svarar til meira en
6% af öllum börnum einstæðra for-
eldra hér á landi. Það er fjórum
sinnum hærra hlutfall en meðal
hjónabandsbarna. Því um 840 börn
íslenskra hjóna búsettra í Svíþjóð
svarar aðeins til 1,5% af öllum börn-
um hjóna hér á landi.
íslenskir ríkisborgarar undir 17 ára
aldri eru rösklega hálft annað þús-
und í Svíþjóð. Má því t.d. áætla að í
kringum 800 íslensk börn séu í
sænskum grunnskólum. Þess utan
eru um 500 börn sem eiga annað
foreldri íslenskt en hitt sænskt og
eru flest sænskir borgarar.
Brottflutningur til Svíþjóðar virð-
ist hafa aukist mjög á síðasta ári. í
heilan áratug á undan varð lítil
breyting á fjölda íslendinga búsettra
þar frá einu ári til annars. Árið 1980
voru þeir t.d. um 3.900 talsins og
fækkaði síðan í 3.150 árið 1983. Á
árunum 1985-1988 var fjöldinn
öðru hvoru megin við 3.500 manns.
í fyrra fjölgaði íslendingum í Sví-
þjóð síðan allt í einu um 910 manns
á einu bretti.
Síðustu tvo áratugi hafa álíka
fjöldaflutningar til Svíþjóðar aðeins
einu sinni átt sér stað áður, þ.e. á
milli áranna 1976 og 1977 þegar ís-
lenskum ríkisborgurum þar fjölgaði
um 840 manns, upp í 3.100 síðar
nefnda árið.
Hve margir hinna nýfluttu leita aft-
ur föðurtúna til á reynslan eftir að
leiða í ljós. En fyrri Svíþjóðarfara
virðist gamla Frón flesta hafa togað
heim aftur. Af 3.900 íslendingum,
sem bjuggu í Svíþjóð 1980, var t.d.
aðeins um þriðjungurinn þar bú-
settur ennþá í lok síðasta árs. Þar af
voru einungis um 220 eftir af þeim
fjölda sem þangað fóru á atvinnu-
leysisárunum 1968-70 og af þeim
hafa aðeins innan við tveir tugir tek-
ið sænskt ríkisfang. Skipting eftir
aldri bendir til hins sama. íslenskir
ellilífeyrisþegar eru tæplega þungur
baggi á sænska ríkinu. Því þar eru
aðeins um 240 landar sem náð hafa
fimmtugsaldri og þar af aðeins 44
eldri en 64 ára.
íslendingar, sem fengið hafa
sænskt ríkisfang, eru nú rúmlega
300 talsins, hvar af þriðjungur sem
flutti til Svíaríkis einhverntíma fyrir
1967. - HEI
Frumvarp til lánsfjárlaga fyrir árið 1991
var lagt fyrir Alþingi í gær:
Heildarlántökur
39,2 milljaröar
Ólafur Ragnar Grímsson fjármála-
ráðherra, lagði í gær fyrir efri deild
Alþingis frumvarp til lánsfjárlaga fyr-
ir árið 1991. í því eru heildarlántökur
opinberra aðila og sjóða áætlaðar
39,2 milljarðar króna, sem skiptast
þannig, að 32,6 milljarðar yrðu fjár-
magnaðar á innlendum lánamarkaði
en 6,6 milljarðar erlendis.
Þegar frá eru dregnar afborganir
eldri lána er lánsfjárþörf vera talin
um 21,1 milljarðar króna. Þar af er
stefnt að 20,4 milljarða króna
hreinni lántöku á innlendum mark-
aði, en aðeins 0,7 milljarðar erlendis.
í greinargerð, sem með frumvarpinu
fylgir, segir að miðað við áætlun um
innlendan sparnað megi telja líklegt
að þessi áform geti gengið eftir án
röskunar á innlendum lánamarkaði.
„Óvissa ríkir þó um eftirspurn eftir
lánsfé frá fyrirtækjum, en hún hefur
verið með minnsta móti á yfirstand-
andi ári."
Ólafúr Ragnar vakti athygli á því,
þegar hann fylgdi frumvarpinu úr
hlaði, að skuldastaða þjóðarbúsins
væri ekki að aukast, eins og oft hefur
komið fram á opinberum vettvangi.
„Staðreyndirnar tala sínu máli, þær
lækka í ár og einnig á næsta ári.
Hrein skuldastaða íslenska þjóðar-
búsins gagnvart útlöndum nam
48,4% af landsframleiðslu í lokársins
1989, er áætluð 48% í ár og verður
46% á næsta ári.“
Ólafur sagði svo komið, að jafnhliða
auknu frjálsræði í peningakerfinu
væri fylgt þeirri stefnu, sem hefur
reynst svo árangursrík, að opinberir
aðilar og sjóðir geta nú nær alfarið
mætt lánsfjárþörf sinni á samkeppn-
ismarkaði innanlands, án þess það
leiði til hækkunar á vöxtum. „Hér
hefur peningamarkaðurinn í landinu
kveðið upp sinn eigin dóm yfir ár-
angri þeirrar stjórnarstefnu sem hér
hefur verið fylgt á síðustu tveimur
árurn."
Eyjólfur Konráð Jónsson kom í
ræðupúlt næstur á eftir Ólafi. Hann
sagði skuldir heimilanna hafa vaxið
og fjöldagjaldþrot þeirra skiptu þús-
undum. „Það er afraksturinn af starfi
þessa herra á síðustu tveimur árun-
um. Og maður getur ekki annað en
brosað að heyra fjármálaráðherra tí-
unda það sem hann kallar peninga-
frelsi, því það er ekkert peningafrelsi
þegar peningar eru skammtaðir. Pen-
ingar eru það eina sem ekki má
skammta." Eyjólfúr sagði peninga-
mál íslensku ríkisstjórnarinnar ein-
kennast af sérstakri hugmyndaauðgi.
„Hugmyndaauðgi er nákvæmlega
orðið yfir alla þá stefnu sem þessi rík-
isstjóm hefur fylgt. Hugmyndaauðgi
í skattheimtu, skattlagningu, í okur-
vöxtum, ofstjórn og ofstjómarbrjál-
æði.“ Eyjólfur gagnrýndi hugmyndir
ríkisstjómarinnar um að hækka
skatta og taldi slíkt vera fyrst og
fremst fallið til þess að hæklá verð-
bólgu. -hs.
Gluggaskreytingar verslana eru með ýmsu móti. Ljósmyndari Tím-
ans rakst á þessa miður skemmtilegu skreytingu í verslun í mið-
bænum. Eins og sést á myndinni þá er erient ókvæðisorð undirfrið-
armerki stolt þessarar verslunar og vonandi verður þetta horfið áð-
ur en jólaskreytingamar prýða miðbæinn. Tímamynd: Pjetur
Nefndin kynnir áfangaskýrslu sína á fundi í gær. F.v.: Bolli Þ. Bollason, Már Guðmundsson. Magnús Pét-
ursson, Snorrí Ólsen og Eyjólfur Sverrísson. Tímamynd: Ámi Bjama
Fyrirtækjaskattanefnd fjármálaráðuneytis:
Eitt gjald í stað fimm
Launatengd gjöld samræmd, tekju-
skattshlutfall lækkað og aðstöðu-
gjald fellt niður eru megintillögur
fyrirtækjaskattanefndar fjármála-
ráöuneytisins sem sendi frá sér sín-
ar fyrstu tillögur í gær.
Þessar tiUögur myndu hafa ma.
þau áhrif að skattagreiðslur atvinnu-
greina samræmast og að skattbyrði
lögaðila léttist en fólks í einkarekstri
þyngist eins og ftam kemur í
skýrslu nefndarinnar.
Fjármálaráðherra skipaði þessa
nefnd í júní s.l. og er meginmarkmið
hennar m.a. að endurskoða gildandi
lög og jafna samkeppnisaðstöðu inn-
lendra útflutnings- og samkeppnis-
greina gagnvart erlendum keppi-
nautum og jafnframt að stefna að því
að breikka skattstofninn með því að
fækka undanþágum og skapa þannig
forsendur fýrir lækkun skatthlut-
falls.
Að mati nefndarinnar yrði að beita
þrenns konar aðferðum til að laga
skattlagningu fyrirtækja hér á landi
að breytingum erlendis og búa ís-
lensk fyrirtæki undir vaxandi sam-
keppni, en þær eru: í fyrsta lagi að
jafúa í skattalegu tilliti innbyrðis
starfskilyrði einstakraatvinnugreina.
í öðru lagi að samræma skattlagn-
ingu á milli félagsforma, þ.e. hlutafé-
laga, samvinnufélaga, sameignarfé-
laga og einstaklingsrekstrar og í
þriðja lagi að nauðsyn væri á því að
færa skattlagningu í svipað horf og
tíðkast í helstu viðskiptalöndunum.
Megintillögur nefhdarinnar eru
nánar þær að launatengd gjöld verði
samræmd þannig að eitt launagjald,
sem verði 4,25% af öllum launum,
komi í stað fimm tegunda launa-
tengdra gjalda sem nú eru: Lífeyris-
tryggingagjalds, slysatrygginga-
gjalds, vinnueftirlitsgjalds og ið-
gjalds. Tillagan er sú að fyrsti áfangi
þessarar breytingar komi til fram-
kvæmda í ársbyrjun 1991 og verði
launagjaldið í tveimur þrepum, 2,5%
í þeim greinum sem hingað til hafa
verið undanþegin þessum gjöldum
og 5,5% í öðrum greinum, árið 1992
verði hlutföllin 3,25% á móti 4,75%,
og í ársbyrjun 1993 verði 4,25%
samræmda áfanganum náð. Tekju-
skattur lækkaður nú í fyrsta áfanga
úr 50% í 45%, en frádráttarheimildir
og undanþágur lagðar af á móti og að
aðstöðugjaldið svokallaða verði lagt
niður og aðrar fjáröflunarleiðir
fúndnar til handa sveitarfélögum.
Áhrif þessara tillagna yrðu einkum
tvíþætt: í fyrsta lagi myndu þær
hækka skattgreiðslur þeirra at-
vinnugreina, sem nú eru undan-
þegnar launaskatti, þ.e. landbúnað-
ar, sjávarútvegs og iðnaðar. En þegar
samræmingin er um garð gengin
árið 1993 hefúr gjaldhlutfall undan-
þágugreinanna hækkað um rúm-
lega 2% samkvæmt tillögum nefnd-
arinnar, en skattgreiðslur annarra
greina lækkað að sama skapi. f
skýrslunni kemur fram að þetta hafi
þau áhrif að um 1.100 millj. króna
fterast af þeim atvinnugreinum, sem
nú borga hæsta skatta, svo sem
verslun, þjónustu og byggingastarf-
semi og yfir á þær atvinnugreinar
sem lægri skatt greiða. Á hinn bóg-
inn yrðu áhrifin þau, ef þessar tillög-
ur ná ffam að ganga, að skattbyrði
lögaðila léttist en skattbyrði í ein-
staklingsrekstri þyngist Að sögn
Magnúsar Péturssonar formanns
nefridarinnar er með þessum tillög-
um verið að leita leiða til þess að
samræma skattkerfi fyrirtækja í
mismunandi atvinnugreinum og
einnig að reyna að samræma ís-
lenska fyrirtækjaskattkerfið að því
sem gerist í nágrannalöndum okkar,
en þessar tillögur muni ekki skapa
ríkissjóði auknar tekjur.
{ nefndinni eiga sæti Magnús Pét-
ursson ráðuneytisstjóri fjármála-
ráðuneytisins, Bolli Þór Bollason,
skrifstofustjóri efnahagssviðs í fjár-
málaráðuneyti, Eyjólfúr Sverrisson
forstöðumaður atvinnurekstrarsviðs
sjá Þjóðhagsstofnun, Garðar Valdi-
marsson ríkisskattstjóri, Már Guð-
mundsson efnahagsráðgjafi fjár-
málaráðherra og Snorri Olsen skrif-
stofustjóri laga- og tekjusviðs í fjár-
málaráðuneytinu.
—GEÓ