Tíminn - 23.11.1990, Blaðsíða 9

„Salan innanlands hefur tekið mjög góðan
kipp þrátt fyrir hlýindi og Þýskaland lofar
góðu. Við vonum bara að það standi", sagði
Kristján Valdimarsson framkvæmdastjóri
Fínullar í Mosfellsbæ þegar Tíminn hafði
samband við hann til að forvitnast um stöðu
fýrirtækisins. Hér á eftir verður fjallað stöðu
Fínullar og kanínuræktar í landinu, því
margt virðist benda til að nú sé að rofa til í
þessari ungu búgrein.
í máli Kristjáns kom fram að innanlands-
salan er betri en á sama tíma og í fyrra, og
reiknað er með að hún verði um 26 milljón-
ir í ár. Þá hefur útflutningur aukist verulega
og er Þýskaland stærsti kaupandinn, en
einnig fer töluvert til Japan og til Noregs og
Sviss. „Við eru einnig með smá sýnishorna-
sendingar til Rússlands og Tékkóslóvakíu."
Helmingi meiri sala
„Salan verður mun meiri en á sama tíma og
í fyrra, eða helmingi meiri", sagði Kristján.
Þó er óljóst með afgreiðslu á því sem pantað
er. „í öllum hremmingum okkar þá misstum
við fólk á sínum tíma, en nú er verið að
koma á laggirnar saumastofu hjá Drífu á
Hvammstanga, en það tekur sinn tíma.“ í
fyrra gerði Fínull samkomulag við fyrirtæki
í Kína, sem fól það í sér að Fínull aðstoði það
við að koma upp saumastofu og sá um að
framleiða bandið fyrir þá. Sú samvinna er
ennþá í gangi.
Stærstu eigendur Fínullar eru Byggða-
stofnun, Landssamband kanínubænda og
Álafoss. Unnið hefur verið að endurskipu-
lagningu á rekstri fyrirtækisins og öðru,
sem á að liggja fyrir um áramót, en staða
þess hefur verið verulega slæm. Fínull er
n.k. afurðarsala kanínubænda og því eiga
þeir mikið undir því komið að fyrirtækið
haldi velli, en það voru kanínubændur sem
stofnuðu Fínull árið 1987. Var meðal annars
mikil hlutafjáraukning sem létti verulega
undir með fýrirtækinu og nú binda menn
vonir við að hægt verði að koma stoðum
undir það í eitt skipti fyrir öll.
Beint samband á milli af-
komu Fínullar h/f og
kanínuræktar
Bent hefur verið á að ef Fínull h/f yrði lagt
niður myndu kanínubændur einnig leggja
niður sinn búskap. Greinin ætti mikið undir
því komið að fyrirtækið héldi velli og beint
samband væri á milli afkomu þess og fram-
leiðenda. „Menn settust bara niður og
ræddu málin, því þeir sáu að það þýddi ekki
að láta fyrirtækið hrynja. Það á að geta
gengið og hefur reyndar ekki verið sýnt fram
á það með neinum rökum að svo geti ekki
verið“, sagði Magnús Pálmason á Syðsta-
Samtúni í Eyjafirði er Tíminn bar þessi mál
undir hann, en Magnús er formaður Lands-
samtaka kanínubænda.
Magnús benti því til sönnunar á, að sala
innanlands væri um 23 milljónir á síðasta
ári, og af því var selt fyrir um 9 milljónir í
desember einum. Salan í október s.l. var
tæpar 4 milljónir. „Þannig að við eigum
mikið eftir að bæta við innanlandsmarkað.
Við vitum reyndar ekki hvað hann er mikill,
en það virðist alltaf vera hægt að bæta í
hann. Ég get því ekki annað en verið bjart-
sýnn. Ég tel að við séum að komast á beina
braut aftur“, sagði Magnús.
Hann sagðist þó ekki vilja byggja upp skýja-
borgir varðandi framtíðina, nóg er gert af
slíku. „En ég sé kanínurækt fyrir mér sem
þægilega viðbót fyrir þá, sem hafa t.d. orðið
fyrir kvótaskerðingu í sauðfjárrækt. Á mörg-
um bæjum er dulbúið atvinnuleysi, fólk er
heima við yfir of litlu og á erfitt með að
sækja vinnu lengra, sem er enda óraun-
hæft.“ Þá hagar svo til oft á tíðum að útihús-
in eru til staðar og lítið notuð, og fólk myndi
skaffa sér bæði peninga og vinnu með því að
koma sér upp kanínurækt. Magnús benti á
að kanínur íifa mikið á heyi og þar sem
bændur eiga allar vélar til að heyja þurfa
menn ekki að bæta miklu við sig þegar byrj-
að er á kanínurækt.
Margir hættu búskap
vegna
þrenginga fyrirtækisins
Vegna þrenginga fyrirtækisins og óvissu um
áframhaldandi rekstur þess hættu margir
kanínubúskap, en einnig mun stórlega
hækkað verða á kanínufóðri hafa haft sitt að
segja. Reiknað er með að um 200 manns hafi
stundað þessa búgrein hér á landi þegar fór
að halla undan fæti á árunum 1985-86. Þeim
fækkaði því ört og á síðasta ári voru inn-
leggjendur ullar innan við eitt hundrað.
Undanfarið hefur verð hækkað heldur er-
lendis og telja margir að ef verksmiðjan
kæmist yfir þá erfiðleika, sem að hafa steðj-
að, þá liti ekki illa út með sölu á fiðu í fram-
tíðinni.
Menn eru því bjartsýnir margir hverjir. „Ég
held að menn geti leyft sér að vera hóflega
bjartsýnir", sagði Ingimar Sveinsson lands-
Eftir
Hermann
Sæmunds-
■
v„ 1

ráðunautur í kanínurækt, en hann er jafn-
framt kennari við bændaskólann á Hvann-
eyri. Hann sagði kanínurækt hafa farið í
lægð vegna slæmrar afkomu Fínullar og að
of lengi stóð á greiðslum. „Menn geta ekki
framleitt til lengdar ef þeir fá ekki greitt. Nú
hefur verið bætt úr því, a.m.k. í bili, þannig
að betur horfir nú til en áður. Hins vegar er
verðið alveg í lágmarki til að góö afkoma
verði af kanínurækt. Segja má að afkoman
sé viðunandi en ekkert meira."
Verðfall á kanínufiðu
Það er auðvelt að átta sig á erfiðleikum
greinarinnar undanfarið með því að skoða
verðbreytingará kílói af kanínufiðu s.l 10 ár.
Kanínur voru fluttar inn árið 1981 og þá var
heimsmarkaðsverð á kanínufiðu yfir 200
þýsk mörk fyrir kílóið. Um miðjan áratuginn
fellur verðið mikið, meðal annars vegna þess
að Þjóðverjar, sem hefur verið stærsti kaup-
andi fiðunnar, gera samning við Kínverja
um hráefniskaup. Við það fylltist allt af
ódýrri fiðu í Þýskalandi og önnur Evrópu-
lönd gátu ekki keppt við og t.d. hefur kan-
ínurækt í Þýskalandi og Danmörku nær al-
veg dottið niður af þeim sökum. í dag fá
framleiðendur hins vegar aðeins 85 mörk
fyrir kíló af fyrsta flokks fiðu, sem er um
3600 krónur brúttó. Til fróðleiks má geta
þess að um 80% af fiðunni fer í fyrsta flokk,
eða 800 grömm af einni kanínu á ári. Fram-
leiðsla á kanínufiðu hér á landi er nú um 2
tonn á ári.
Fjöldi þeirra, sem stundað hafa þessa bú-
grein, hefur fækkað allverulega. I dag eru
um 50 kanínubændur starfandi á landinu
öllu, en voru nærri 300 manns þegar best lét
og hæsta verð fékkst fyrir fiðuna. Magnús
var spurður um hvort líkja mætti þessari
þróun í kanínurækt við loðdýraræktina.
Magnús vildi ekki jafna þessum tveimur
greinum saman og taldi t.d. ýmis tákn á lofti
um betri afkomu vera því til sönnunar.
Góð aukabúgrein
Um síðustu áramót var við búfjártalningu
2179 kanínur og er kanínurækt nokkuð
dreifð um landið. Stærsta kanínubúið er á
Narfastöðum í Skagafirði, en þar eru um
þúsund dýr. „Ég hef haldið því fram að einn
maður með góða aðstöðu geti séð þægilega
um 600 kanínur", sagði Magnús og Ingimar
var honum sammála, sagði þetta vera góða
aukabúgrein sem ekki hefur í för með sér
mikinn tilkostnað. Magnús sagðist hafa byrj-
að árið 1986 með 15 kanínur. Hann er nú bú-
inn að byggja upp fyrir 300 kanínur og hefur
fjármagnskostnaður verið mjög lítill. Nú á
Magnús þetta skuldlaust, en hann innréttaði
gamalt fjós og smíðaði búrin sjálfur.
Ingimar benti á velgengni greinarinnar í
Noregi. Þar er vinnsla allrar fiðu heimilisiðn-
aður og víða tengt ferðaþjónustu yfir sumar-
tfmann. „Kanínurækt hefur blómgast vel þar
og aukist verulega. Kosturinn við þessa bú-
grein er að henni er hægt að koma upp á til-
tölulega stuttum tíma án verulegs kostnaðar.
Annar höfuðkosturinn er sá, að þetta er nota-
leg búgrein og margir hafa gaman af henni
og hún hentar mjög vel fólki í sveitum sem
er að draga sig í hlé. Ræktunin krefst þó
nokkurrar vinnu, sem er þó ekki erfið."
Kanínurækt á Hvanneyri
Hver kanína er klippt u.þ.b. Ijórum sinnum á
ári og eins og áður sagði gefur hver kanína af
sér um 1000 grömm af ull á ári. Töluvert þarf að
sinna kanínum og ef þær eru ekki klipptar
reglulega fer ullin í flóka og skít, og kanínumar
drepast Þær fjölga sér ört, hver kanína getur
gotið þrisvar sinnum á ári, um fimm ungum í
hverju goti.
Víða er komin góð þekking og reynsla á þessa
búgrein og nú er heftir verið stofnað kanínubú
við bændaskólann á Hvanneyri, en þar er þetta
■MMM

orðið skyldufag. Kanínubúið á Hvanneyri er
fyrst og fremst hugsað sem kennslubú, en einn-
ig eru menn að ræða um að vinna þar að kyn-
bótum því kanínur má skyldleikarækta mjög
mikið ef það er gert rétt. íslenskar kanínur hafa
gefið ull sem er jafngóð og þekkist í nágranna-
löndunum. „Ég held að ekkert sé að þeim stofni
sem fyrir er“, sagði Ingimar. f vetur eru gerðar
fóðurtilraunir á Hvanneyri og er markmiðið að
kanna hversu langt er hægt að komast með
litlu kjamfóðri. „Það virðist allt benda til þess,
þar sem við höfúm svo gott hey að við getum
komist af án mikils kjamfóðurs og það breytir
verulega afkomu greinarinnar", sagði Ingimar.
Afbragðs matur
„Svo er þetta afbragðs matur", sagði Magnús
og var Ingimar honum sammála um það. Kjöt
af kanínu er gott og þykir svo víða erlendis, seg-
ir Ingimar. „Það er fitulaust og hvítt eins og
kjúklingakjöL Ástæðan fyrir því að það er ekki
borðað er sú að ekki eru sláturhús fyrir hendi
og er dýrt að slátra kanínunum í venjulegum
sláturhúsum.“
Viðmælendur Tímans voru því bjartsýnir á
framhald kanínuræktar á íslandi og sáu ýmis
merki um að nú væri að rofa til í þeim málum.
Látum Magnús Pálmason eiga síðasta orðið:
„Ég ræddi við mann austur á landi í haust sem
var kominn með 50-60 kanínur þegar hann
hætti. Hann sagði bara, ég fæ ekkert borgað svo
ég hætti. En þá spyr ég hann, ef allt er að fara í
gang aftur og útlitið er gott, líst þér þá á að
byrja aftur? Og hann svaraði hiklaust að það
myndi hann gera.“

.
Föstudagur 23. nóvember l990
R Tíminn
Föstudagur 23. nóveraber 1990
Timinn 9
Ýmislegt bendir til þess að kanínuræktin sé nú að ná sér upp úr þeim öldudal sem hún hefur verið í s.l. 4 ár, eða svo: