Tíminn - 30.11.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 30. nóvember 1990
Tíininn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrfmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
Skrifstofur.Lyngháls 9,110 Reykjavlk. Síml: 686300.
Auglýslngasími: 680001. Kvöldsfmar Askrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Víti til varnaðar
Óhugnanlegar fréttir berast frá aðalstöðvum Evr-
ópubandalagsins í Briissel. Sjálfur sjávarútvegsráð-
herra bandalagsins, Spánveijinn Manúel Marin, lét
svo ummælt á blaðamannafundi að verið væri að
útrýma mörgum fiskistofnum á hafsvæðum Evr-
ópubandalagsins vegna rányrkju á miðunum.
Sjávarútvegsráðherra EB verður ekki skilinn öðru
vísi en svo, að undir hans eigin yfirstjóm hefðu
reglur um fiskveiðistjóm bandalagsins gersamlega
bmgðist. Miðstjómarvaldinu í Briissel heíur mis-
heppnast að fá ríkin í bandalaginu til þess að draga
úr ofsókn í fískistofnana, enda ekkert samræmi
milli Ijölda veiðiskipa og afkastagetu fískistofn-
anna.
Þessi óheillaþróun í fiskveiðimálum Evrópuþjóða
er ekki nýtilkomin. Síst af öllu ættu Islendingar að
láta sér koma á óvart fyrirhyggjuleysi Evrópu-
bandalagsþjóða í þessum efhum. íslendingar
þekkja af eigin reynd skilningsleysi þeirra á vemd
fiskistofna, en þeim mun betur kröfu þeirra um að
mega físka fijálst og óhindrað hvar sem því væri
við komið og svo lengi sem einhverja físktitti væri
að fá. Það vora nákvæmlega þessar þjóðir, sem nú
era að ganga af sínum eigin fiskistofnum dauðum,
sem rányrktu íslandsmið frá upphafi togaraaldar
fram til þess að íslendingar höfðu sigur í landhelg-
ismálinu 1976.
Það er þeim mun hryggilegra að hugsa til sjávarút-
vegsstefnu Evrópubandalagsins, að á hafsvæðum
þess era einhveijar hinar auðugustu fískislóðir í
heimi. Þar ber Norðursjórinn líklega af, eða gerði
þangað til stjómlaus ofveiði er farin að gera út af
við eitthvert gróskumesta lífkerfi sem þekkist í sjó
á allri jarðkúlunni. Norðursjórinn allur er að vísu
nokkra minni að flatarmáli en öll fískveiðilögsaga
Islands. Hins vegar er óvíst að flatarmál fískimiða
við Island sé stærra en fiskislóðanna í Norðursjó. Á
því er hins vegar mikill munur, hvemig íslensk
stjómvöld undir forystu sjávarútvegsráðherra
stjóma fiskveiðum á íslenska landgranninu saman-
borið við Evrópubandalagslöndin á sínum haf-
svæðum.
Þótt vera megi að lög og reglur um stjóm fískveiða
hér á landi séu ekki ágreiningslaust málefni, er ekki
deilumál að árangur íslenskrar fískveiðistjómar er
mjög góður og vekur athygli víða um heim. íslend-
ingar mega vera stoltir af því að vera svo mikil físk-
veiðiþjóð sem þeir era um leið og þeir era í farar-
broddi um fískveiðistjóm sem hefhr lífvæna nýt-
ingu fískistofna að höfuðmarkmiði. Ástand fisk-
veiðistjómar Evrópubandalagsins mætti verða
íslendingum meira en víti til vamaðar í því eina
máli. Það ætti ekki síður að vera hvatning til þess
að líta með gagnrýni á stefnu bandalagsins í öðram
þáttum efnahagsmála og stjómmála og hvaða af-
leiðingu það hefði fyrir Islendinga að tengjast
bandalaginu með öðra en afmörkuðum viðskipta-
samningum.
fíARDI

ÍSLENDINGABÓK
var í
veði um sextán hundruð útafþrá-
látum furðusögum um ísland,
sem ritaftar voru af mönnum er
aldrei höfftu til landsins komtft,
sendí Amgrímur lærfti frá sér
vamarrit um land og Jnóö, sem
fnegt hefur verift síftan. A IÖngum
öldum héldum við á okkur hita vift
lestur fomra rita um hetjur og
stórmannleg örfög, aö viftbættri
þeSrri ahýn* heimsmynd, sem
hiasti vift lesendum Heims-
kringlu. Vift vorum hví vel mennt
og vitandi um sjálf okkur. Aftrir
vissu minna, sem eftlilegt var.
Þjóft meft sagnagrunn á borft vift
þann, sem vift þekktum og áttum,
varft að lifa. I dag horfa þau mái að
vera ísiendingur öftmvísi vift. Prá
því aö vera cin fátækasta þjóö Evr-
ópu vift Jok nftjándu aldar til stöftu
okkar í dag er langur vegur. Fœst-
ir skiija þaft roikla velsældarkast,
sem komift hefur yfir þjóftina,
einkum síftari hluta tuttugustu
aidar, alira síst útlendingar. Ekki
er iengur því tii aft dreifa aft vift
verftum aö lifa vegna stórbrotins
menningararfs og þeirrar geymd-
ar norrænnar menningar sem
okkur var trúaö fyrir. Nú iifum vift
til aft sýna öftrutn hvaft lítiili þjóft
tókst íljótt og vel aö rísa úr
öskustó fátæktar og snærisleysis
til sældar, nokkurs auös og vel-
ferðar samtimans.
Bók til skýringar
Arngrimur lærfti snérist tii vam-
ar íslandi, þegar á það var logift,
og gerfti það röskiega miöað vift
þeirrar tíftar hættL I dag er iítll
bætta á því aft logift veröi stórlega
á landift. En þá blasir vift aft út-
lendingar skilja ekki hvemig þaft
hefur gerst, aft hér skuli risift upp
velsældarriki öllum að óvörum.
Skýringar á því má lesa í ágætri
bók eftir dr. Gylfa Þ. Gíslason,
Dr. Gyifi Þ. Gísiason
fyrrverandi menntamálaráftherra
og prófessor í viöskiptafræftum
vift HáskÓla íslands. Bók sína,
sem þýdd er á ensku, nefnir dr.
Gylfi „The Chailenge of Being an
IceíanderiL Hér er um að ræfta
endurskoðað og endurritaft vérk
sem kom út 1973 og nefndist þá
„The Probiem of Being an Ice-
lander“. Útgefandi er Almenna
bókafélagift. Þessi nýja bók dr.
Gyifa er skýring á vexti og vift-
sögulega forsenda þess aft vift er-
um þjóft og töium enn höfuö-
tungu norrænna manna ein þjófta.
í þessu afbragftsverki er lýst upp-
runa ísienska ríkisins, hve dýrt
þaft er að vera Islendingur, iífs-
skilyrftum, sagnalist og ijóftiist,
hinum myrku miftöidum, þróun í
nútfmariki og nútfmamenningu
byggftri á gömlum grunni.
Höfundur við hæfi
Þessi iauslega upptalning á efn-
isföngum ísiendingabókar dr.
Gyifa sýnir aft verkift er yfirgrips-
mikift og nær tíl alira höfuðþátta
Íffs í iandinu f ellefu hundruft ár.
Fyrír útlendinga, sem áhuga hafa
á Islandi og Islendingum hlýtur
þessi bók aft vera hreinn hvalreki,
og þaft verk sem út hefur komift
hér á landi í seinni tíft, sem
ástæfta er tíl aft koml sem víftast
er til aft ætla, þrátt fyrir mitía
landkynningu, aft útlendingar vitt
ekki áiltof mitóft um ísfand, sögu
þess og menningu. Bók dr. Gylfa
avarar flestum ef ekki öiium
spumingum itm iand og þjóft,
sem menn vilja leita svara vift. Þaft
er m.a. kostur þessarar bókar að
dr. Gyifi skuli hafa gefift sér tíma
tíl aft taka hana saman, jafn fjöl-
menntaftur og hann er. Aft auki
hefur hann persónulcga átt mik-
inn þátt í margvísiegum framför-
um í landinu á síftustu áratugum.
Af einni rót
Þar tók hann vift af mönnum,
sem ásamt samstarfsaftiium f
Framsóknarfiokknum lögftu bók-
stafiega sýnilegan grunn að nú-
tíma Islandi meft stjóraarmynd-
uninni 1934. Þar vora meöal ann-
arra flokksbræður dr. Gylfa aft
verki, þeir Vilmundur Jónsson,
landlæknir og tengdafaðir dr.
Gylfa, og Haraidur Guftmunds-
son, sem varft ráftherra Alþýftu-
flokksins í ríkisstjóra Hermanns
Jónassonar. Gaman er að sjá, þótt
margar aldir skilji á miili, þann
mun sem orftinn er á hlutverki
Aragríms læröa og dr. Gylfa. Ara-
grímur skrffaði bók handa útlend-
ingum okkur tii varaar. Dr. Gylfi
hefur nú skrifaft aftra bók handa
útlertdingum þeim til skýringar á
því, af bverju vift lifum á ísiandi í
dag með þeitn ágætum, aft ókunn-
ugum mönnum gengur illa aft
skilja hvaft veldur.
* VITT OG BREITT
Bakari hengdur fyrir smið
Flestir telja að rannsóknir við
skógrækt séu síst of miklar hér-
Iendis og væri því ekki mikil eftir-
sjá að þeim fjármunum sem fara í
svo þarft verkefni. En það er öðru
nær og segir Pressan í gær frá hin-
um undarlegustu sviftingum í fjár-
veitinganefnd, ráðuneytum, þing-
flokki Alþýðubandalagsins og af-
skiptum ráðherra af málinu.
Undirrót alls vandræðagangsins
er að rannsóknarstöð Skógræktar-
innar að Mógilsá átti að fá 3.5
millj. kr. aukafjárveitingu, en
Margrét Frímannsdóttir alþingis-
maður, sem situr í fjárveitinga-
nefnd, lagðist gegn þessu framlagi
og vill greinilega veg skógræktar-
stöðvarinnar sem minnstan.
Margrét er gift Jóni Gunnari
Ottósyni, sem var yfirmaður stöðv-
arinnar þegar allt fór þar upp í loft
í fyrra og sér greinilega ekki fyrir
endann á þeim uppákomum enn-
þá.
Mikilsverð stofnun
í fyrrgreindri heimild segir að
Margrét hafi hótað að segja sig úr
fjárveitinganefnd og jafnvel Al-
þýðubandalaginu ef upphæðin til
Mógilsár væri samþykkt. Endaði
þetta með því að fjármálaráðherra
lækkaði aukafjárveitinguna til
rannsóknarstöðvarinnar verulega
til að koma á friði um málið.
Hér virðist það vera eitthvert til-
finningamál hvort gera beri til-
raunastöð í skógrækt sæmilega
starfhæfa af hálfu fjárveitinga-
valdsins. Auðvitað er æskilegt og
eðlilegt að fólk standi með sínum
maka í lífsins ólgusjó. En hér virð-
ist elskulegsemin vera farin að
ganga fulilangt.
Maki þingmannsins er hættur að
starfa í títtnefndri rannsóknarstöð,
og gekk sú uppsögn ekki tíðinda-
laust fyrir sig. Aðrir menn hafa
tekið við stjórn og starfsemi Mó-
gilsárstöðvarinnar og auðvitað er
fráleitt að fara að beita þá einhverri
hefnigirni vegna gamals ágrein-
ings.
Skógrækt og rannsóknarstarf-
semi henni tengd eru alltof mikil-
vægur þáttur í landvernd til að
nota hana til að hefna einhverra
persónulegra harma og ná sér
niðri á einhverjum.
Svo er starf í fjárveitinganefnd
ekki beinlínis til þess gert að þar
eigi við tillfinningalegir einka-
hagsmunir.
í uppnámi
Annars er ruglið á Alþýðubanda-
laginu orðið slíkt að kannski er
bara von að þingflokksformaður
þess rugli saman starfi í fjárveit-
inganefnd og stofnun sem maki
hans er hættur að starfa við. Og
ekki má minna vera en að hóta úr-
sögnum úr nefnd og jafnvel flokki
til að ná sér niðri á stofnun sem
sinna á veigamiklum störfum fyrir
gróðuruppbyggingu landsins.
Maður gæti haldið að Alþýðu-
bandalagið sé orðið að fleiri flokk-
um, en hve mörgum veit maður
ekki. Það er talað um að bjóða
fram sér og sundur. Birting kemur
við sögu hér og gamla allaballaríið
þar og allir eru að vinna að fram-
gangi sósíalismans nema þeir sem
fengið hafa ofbirtu í augun af
frjálsa markaðnum og þeim kenn-
ingum öllum.
Einna hreinlegast gengur flokk-
urinn til verks á Dalvík. Þar hefur
öll stjórnin sagt af sér nema einn
maður sem ekki næst til, þar sem
hann er fluttur suður.
En þótt flokkurinn sé að gliðna og
mikið ósamkomulag ríki er illa far-
ið ef það þarf að bitna á jafnmikil-
vægum þáttum þjóðlífsins eins og
skógrækt og gróðurrannsóknum.
OÓ