Tíminn - 04.12.1990, Blaðsíða 8

8 Tíminn
j3riðjudagur^£lesembfirJ£9D„
Þriðiudaaur 4, desember 1990
Tíminn 9
Þungt hljóð er í smábátaeigendum vegna tilraunaúthlutunar á kvóta og telja margir að þeir geti ekki lifað af þeim kvóta sem þeir fengu úthlutað:
JUNGUR SMA
LAUPANA?
Smábátaeigendur hafa margir hverjir
heldur verið óhressir með tilraunaúthlutun
sjávarútvegsráðuneytisins á kvótum til
smábáta. Ifyrrakvöld var haldinn fundur f
Keflavík þar sem smábátaeigendur á Suður-
nesjum fjölmenntu. Að sögn Guðmundar
Gestssonar, en hann var fundarstjóri á
fundinum, var mjög þungt hljóð í mönn-
um. „Menn eru mjög óhressir með þessa
niðurstöðu, sumir fá ekkert, aðrir fá örfá
tonn, sem gagnast þeim ekkert. Það lítur út
fyrir að 30-40% af smábátaeigendum á Suð-
urnesjum geti nú strax lagt upp laupana",
sagði Guðmundur.
Aðspurður sagði Guðmundur að niður-
staða fundarins væri sú að smábátaeigend-
ur hefðu gert kröfu um að fá stærri hlut-
deild í heildaraflanum. „Menn óttast mest,
að eigendur þeirra báta, sem reyna að lifa
af, neyðist til að róa einir því útgerðin beri
ekki tvo menn á hverjum bát. A mörgum
bátum hafa verið tveir og upp í þrír menn,
og þrír eða fjórir menn í landi. Þetta leggst
allt af“, sagði Guðmundur. Hann sagði að
smábátaútgerðin hefði verið lyftistöng á
Suðurnesjum eftir allan þann kvótamissi
sem þeir hefðu orðið fyrir. „Smábátaútgerð-
in var orðin það góð að það var farið að
verða aftur lífvænlegt á stöðum eins og
Sandgerði, en það virðist ekki ætla endast
lengur en fram að þessum áramótum",
sagði Guðmundur.
Guðmundur sagði að rót vandans mætti
að stórum hluta rekja til þeirra hömlulausu
fjölgunar sem orðið hefur á smábátum á
undanförnum árum. Smíði og aukning í
skipaflotanum var bönnuð eftir að kvóta-
kerfið komst á en engar hömlur voru á
aukningu báta undir 10 tonnum.
Guðmundur sagði að þessi úthlutun knúi
menn til að auka aflahlutdeild sína með því
að róa sem allra mest frá nóvember til
febrúar, því það gefi möguleika á tvöföldun
á kvótanýtingunni. „Það getur munað því
hvort þeir geta haft lifibrauð af þessari út-
gerð ef þeir nýta þessa fjóra mánuði vel, en
þá erum við að fara út í ansi hættulegt mál
með því að knýja þessa menn til að róa eins
og vitlausir í svartasta skammdeginu",
sagði Guðmundur.
Aðspurður hvað hægt væri að gera sagði
Guðmundur að ýmislegt mætti leiðrétta í
sambandi við kvótatilfærslur milli lands-
hluta. „Eftir að sóknarmarkið var tekið af
stóru skipunum er verið að úthluta þeim
sárabótum fyrir það og við erum að rekast
á það að skip sem ekki hafa farið á sjó í tvö,
þrjú ár fá kannski 500-600 tonna uppbót,
hvað svo sem þeir gera við þann kvóta“,
sagði Guðmundur. Hann sagði að ef það
væri vilji til þess að leysa þessi mál, væri
hægt að finna leiðir sem menn gætu sætt
sig við.
6% skerðing hjá smábátum
umfram önnur fískiskip
Samkvæmt úthlutuninni skipta 2070 smá-
bátaeigendur á milli sín 45 þúsund lesta
þorskkvóta. Útreikningar Landsambands
smábátaeigenda benda til að 25% vanti upp
á að heildarkvóti hvers smábáts sé svipaður
því sem hann var að meðaltali 1987 til 1989
þegar tvö bestu árin eru valin. Þá eiga smá-
bátaeigendur eftir að taka á sig þá skerðingu
sem önnur skip hafa orðið að sæta og býst
Landsambandið við að sú skerðing verði um
6% umfram önnur fiskiskip. Arið 1989
komu 45.800 tonn í land frá smábátum og
voru það 12,91% af heildarþorskaflanum.
Örn Pálsson, formaður Landsambands smá-
bátaeigenda, sagði að þeir hjá Landsamband-
inu hefðu ekki verið að gagnrýna þessa hluti
því það væri staðreynd að undanfari þessarar
tilraunaúthlutunar hafi verið starf nefndar
sem hann hafi átt sæti í sem fulltrúi Lands-
ambandsins. Niðurstaða þeirrar nefndar var
sú að þessi tilraunaúthlutun væri færasta
leiðin samkvæmt lögunum sem samþykkt
voru 18. maí sl. „Ég hef heyrt það á mínum
mönnum að þeir eru mjög ósáttir við sinn
hlut og ég get alveg tekið undir það að kvót-
inn er ansi rýr hjá mörgum aðilum", sagði
Örn. Hann sagði að eigendur báta undir 6
tonnum hefðu heimild til að velja á milli
banndagakerfisins og kvóta en þeir sem
væru á bátum yfir 6 tonn og upp í 10 tonn
hefðu það ekki. Örn sagðist telja að þar væri
ástandið hvað erfiðast sökum þess að þeir
fengju engan aðlögunartíma.
Aðspurður hvaða 6% skerðingu smábáta-
eigendur ættu eftir að taka á sig sagði Örn
að þeirra hlutdeild í heildaraflanum væri
nú reiknuð út frá árinu ‘89. Áramótin ‘89 og
‘90 voru afiaheimildir allra skipa í landinu
skertar um 10% og nú verði þær einnig
skertar um 10%. „Þá geta menn séð að afla-
hlutdeildin ‘89 byggist á tölum sem ekki
hafa verið skertar um þessi tvisvar sinnum
tíu prósent", sagði Örn. Smábátarnir fá að
velja tvö bestu árin af ‘87 til ‘89 og í mörg-
um tilfellum liggja bestu árin á ‘87 eða ‘88.
„Þess vegna hafa sumir bátar lagt minna í
heildarhlutdeildina heldur en þeir fá úr
henni. í þeim tilvikum sem betra árið er
annað heldur en ‘89 þá skerðir það hlutinn
hjá viðkomandi aðila“, sagði Örn.
Eftir
Stefán
Eiríksson

Það sem gerir það einnig að verkum að um
skerðingu er að ræða hjá smábátaeigendum,
er að þeir bátar, sem komu nýir inn í kerfið
eftir 31. janúar 1988 til síðustu áramóta,
voru uppreiknaðir miðað við eðlilegan út-
haldstíma og taka sinn afla eingöngu frá
þeim sem fyrir eru í kerfinu. Örn sagði að
þeir hefðu farið fram á það við þingið að
heimildirnar yrðu teknar af öllum skipum.
.Alþingi féllst ekki á það en féllst á að afla-
heimildir þeirra báta, sem kæmu inn á þessu
ári, myndu skerða kvótann hjá öllum skip-
um“, sagði Örn. Þeir bátar koma til með að fá
úthlutað 6000 tonnum og skiptist það þann-
ig að 5300 tonn koma frá bátum sem eru yf-
ir 10 brúttórúmlestir og 700 tonn koma frá
smábátum, sem er í samræmi við hlutdeild í
heildarþorskkvóta. „Þetta eru þeir hlutir sem
gera það að verkum að heimildirnar skerðast
umfram það sem var búið að skerða í heild-
arþorskkvótanum", sagði Örn. Þau skip sem
hafa ekki verið á aflakvótum undanfarin ár,
hafa ekki orðið fyrir þessum 10% skerðing-
um sem hafa dunið yfir. Banndagarnir eru
jafnmargir og þeir voru í upphafi tímabilsins
‘88. Lögin heimiluðu að úthluta 8,5 tonna
báti 100 tonna aflahámarki 1988. Það hefði
orðið á næsta ári, ef lögin hefðu gilt áfram,
78 tonn. „Með þeim lögum sem nú ganga í
gildi verður kvóti þessa báts 73 tonn. Það eru
um 5 tonnum minna sem er u.þ.b. 6% skerð-
ing“, sagði Örn.
Aðspurður sagðist Örn ekki telja að hægt
hefði verið að útfæra lögin á annan máta.
Hann sagði að farsælast hefði verið ef eig-
endur báta, sem væru á milli 6 og 10 tonn,
hefðu fengið að velja milli aflamarks og
banndagakerfis, líkt og þegar þetta kerfi var
tekið upp á bátum yfir 10 tonn árið 1984 og
líkt og það er nú hjá bátum undir 6 tonnum.
Útlitið siæmt hjá þeim
sem eru á sóknarmarki
Eins og áður sagði er talsverður urgur í
mönnum vegna úthlutunarinnar. Þorlákur
Sigurðsson, oddviti í Grímsey, sagði í sam-
tali við Tímann, að endanlegar tölur væru
ekki komnar en þessi úthlutun hefði komið
illa við eigendur báta sem væru á sóknar-
marki. „Útlitið er slæmt því þetta er allt að
rýrna og meira hjá bátum sem hafa verið á
sóknarmarki“, sagði Þorlákur. Hann sagði
að margir væru núna nýbúnir að kaupa báta
og væru á sama tíma að basla við íbúðar-
kaup. „Þetta kemur einfaldlega þannig út
að menn sjá ekki að aflaheimildin geti gefið
af sér lifibrauð og einnig staðið undir þeim
kostnaði sem fylgir", sagði Þorlákur. Hann
sagðist vita af minnsta kosti tveimur í eyj-
unni sem ættu bát í félagi sem hygðust selja
bátinn og kvótann með til að bjarga sér.
„Þetta er að sjálfsögðu afleitt, ég tala nú
ekki um ef menn yfirgefa nú eyjuna í fram-
haldi af þessu, þá er þetta alveg grábölvað",
sagði Þorlákur. Hann sagðist hafa heyrt í
Halldóri Ágrímssyni, sjávarútvegsráðherra í
fjölmiðlum í gær þar sem hann hefði tekið
sem dæmi þrjá staði, Grímsey, Bakkafjörð
og Borgarfjörð eystri, sem hefðu sérstöðu
að því leyti að þar væri atvinnulíf svo ein-
hæft, sem það gæti verið, byggði nær ein-
göngu á sjósókn og úrvinnslu afla. „Hann
tók sem dæmi að hann vildi ekki að Gríms-
ey færi í eyði og það finnst mér gott að
heyra. Ég hef ekki í gegnum þessa oddvita-
tíð mín heyrt annað á ráðamönnum annað
en að þeir vilji eyjunni vel“, sagði Þorlákur.
Ekki við hæfí að afhenda
vinnuplagg úr ráðuneytinu
í utandagskrárumræðu á Alþingi í gær um
stjórnun fiskveiða kvartaði Halldór Blöndal,
nefndarmaður í sjávarútvegsnefnd, yfir því
að að nefndarmönnum hefði verið neitað
um skrár um tilraunaúthlutun sjávarút-
vegsráðuneytisins á kvótum til smábáta.
Halldór Ágrímsson, sjávarútvegsráðherra,
svaraði því til að sjávarútvegsráðuneytið
hefði haft forgang um það að kynna drög að
reglugerð um aflaheimildir smábáta í sjáv-
arútvegsnefndinni og tekið hefði verið tillit
til athugasemda nefndarmanna sem frekast
var unnt.
Hann sagði að ekki væri um loka úthlutun
að ræða heldur tilraunaúthlutun. Það væri
vitað mál að það væru villur í þessari til-
raunaúthlutun og jafnframt vitað mál að
ýmsir myndu gera athugasemdir við það
sem þeir hefðu þar fengið. Halldór sagði að
þeir hefðu ekki talið það við hæfi að aðilar
utan ráðuneytisins fengju þennan lista í
hendur, þar sem um vinnuplagg frá ráðu-
neytinu væri að ræða, en að sjálfsögðu
muni allir fá lokaúthlutunina þegar hún
væri tilbúin.
Halldór vék einnig að málefnum Grímsey-
inga. Hann sagði að árin ‘87 til ‘89 væru
þar, eins og annars staðar, tekin til viðmið-
unar við úthlutunina. Árið 1987 var afli
báta undir 10 tonnum í Grímsey, 639,5
tonn, árið ‘88 var hann 662,5 tonn og árið
‘89 tæplega 860 tonn. Halldór sagði að það
væri alveg ljóst að ekki væri hægt að hafa
aflann svipaðan nú og hann var árið ‘89
þegar hlutdeild smábáta var hæst í heildar-
aflanum. Ástæðurnar væru aflasamdráttur,
fleiri bátar væru komnir inn f úthlutunina
og einnig væru tvö bestu árin tekin til við-
miðunar. Meðalafli áranna 1987 og 1989 er
ríflega 721 tonn, en í tilraunaúthlutuninni
eru áætlaðar aflaheimildir f Grímsey 741,5
tonn, eða u.þ.b. 20 tonnum meiri en meða-
lafli áranna 1987 og 1989.
Halldór sagði að margir væru þeirrar
skoðunar að fyrir löngu hefði átt að setja
lög sem stöðvuðu fjölgun smábáta. Tillög-
ur voru uppi um það frá sjávarútvegsráðu-
neytinu að frumvarp yrði flutt á Alþingi sl.
haust, um það að loka fyrir fjölgun smá-
bátanna, en ekki hafi náðst samstaða um
það.