Tíminn - 14.12.1990, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Föstudagur 14. desember 1990
Föstudagur 14. desember 1990
Tíminn 9

s

Norskir sérfræðingar hafa á þessu ári gert úttekt á svínarækt hér á landi
Dýrara að framleiða kíló af
svínakjöti hér en í Danmörku
{ nýlegri skýrslu norskra sérfræðinga um
svínarækt á íslandi kemur fram að fóðurnotk-
unin á kg af svínakjöti er u.þ.b. 0,8 fæðuein-
ingum meiri á íslandi en í Danmörku og Nor-
egi, sem hlýtur að hafa mikla fjárhagslega
þýðingu, bæði fyrir bændur og neytendur. í
skýrslunni segir einnig að bæta þurfi kyn-
bótastarf í svínarækt verulega og það er ásamt
öðrum þáttum undirstaða undir aukinni
framleiðni í greininni.
Þessi skýrsla var unnin af sérfræðingum
Norsk Svineavlslag í Noregi fyrir Svínarækt-
arfélag íslands. Um er að ræða tæknilega út-
tekt á stöðu svínaræktar á íslandi árið 1990,
ásamt tillögum um aðgerðir til að auka fram-
leiðni í greininni og einnig gæði afurðanna.
Sérfræðingarnir fengu það verkefni að gera
grein fyrir aðgerðum sem geta aukið fram-
leiðnina í íslenskri svínarækt. Við gerð skýrsl-
unnar hittu þeir fjölda frammámanna í ís-
lenskri svínarækt, heimsóttir voru 11 svína-
bændur og 5 sláturhús. Endanleg gerð henn-
ar kom út í byrjun ágúst s.l.
Neysla svínakjöts hefur
aukist
Svínaræktarfélag íslands var stofnað árið
1976 til þess að gæta hagsmuna svínabænda
og vinna að alhliða umbótum í svínarækt. „ís-
lensk svínarækt hefur alltaf lotið lögmálum
markaðarins um framboð og eftirspurn. Þess
vegna eru svínabændur mjög vel markaðs-
meðvitaðir og er Ijóst að hagsmunir þeirra
fara alfarið saman við hagsmuni almennings í
landinu. Þessi viðhorf hafa mótað áherslur
SFÍ frá upphafi, og þessi úttekt er einn af
ávöxtum þeirra viðhorfa," segir fyrrverandi
formaður Svínaræktarfélagsins, Valur Þor-
valdsson, í formála að skýrslunni.
Hann bendir á að umræðan um innflutning
búvara og samanburður á búvöruverði hér og
erlendis hefur farið vaxandi. ,/if hálfu Svína-
ræktarfélags íslands er staðhæft: íslenskt
svínakjöt þarf ekki að vera umtalsvert dýrara
en svínakjöt í nágrannalöndunum, fái greinin
aðeins að búa við sambærilegar ytri aðstæður.
Meðal þess sem bent er á í skýrslunni eru
ýmsar tæknilegar hömlur sem nú koma í veg
fyrir að unnt sé að beita hagkvæmum og nú-
tímalegum framleiðsluaðferðum hér. Auk
þess eru svo ýmsar viðskipta- og stjórnunar-
legar hömlur til staðar," segir Valur.
Neysla svínakjöts hefur aukist jafnt undan-
farin ár, úr 4,4 kg á mann árið 1982 í 10,9 kg
1989. Framleiðslan var 2,680 tonn á síðasta
ári og var framleiðslan að meðaltaii 21 tonn af
kjöti á hvert bú og því er það mikilvægt að
hugað sé að sem bestum afköstum og nýt-
ingu, ekki síst í ljósi þess hve framleiðslan er
nátengd eftirspurn.
Fóðumotkun meiri á íslandi
en í nágrannalöndunum
í skýrslu norsku sérfræðinganna er til að
byrja með bent á þá staðreynd, að íslensk
svínarækt er lítil í sniðum, aðeins um 127 bú
með um 3,225 lífdýr í allt. Því eru fram-
leiðslutölur á íslandi ekki eins háar og fram-
leiðslutölur í öðrum löndum með kröftugum
svínabúskap, en grundvöllur að góðri afkomu
er mikil framleiðni. Hins vegar komast þeir að
þeirri niðurstöðu að fóðurnotkunin á kg af
kjöti er u.þ.b. 0,8 fæðueinipgum meiri á ís-
landi en í Danmörku og Noregi. Það eru auð-
vitað sláandi niðurstaða og umhugsunarefni
fyrir svínabændur, því það hlýtur að hafa
mikla fjárhagslega þýðingu, bæði fyrir bænd-
ur og neytendur.
Mismunandi kjötflokkun
En hvers vegna er ástandið þannig? Margt
getur komið til greina, en Norðmennirnir
benda m.a. á þá staðreynd að slátursvínin eru
fóðruð mjög hóflega. Þeim er því slátrað mjög
léttum til þess að ná viðunandi vöðvaprósentu
og koma kjötinu í sem hagstæðastan flokk.
„Þetta veldur því að grísirnir eru u.þ.b. 225
daga gamlir þegar þeim er slátrað og eru um
80 kg lifandi. Til samanburðar er dönskum og
norskum svínum slátrað u.þ.b. 100 kg þung-
um og eru annars vegar 180 og hins vegar 165
daga gamlir, með miklu hærri vöðvapró-
sentu.“
Jafnframt segja þeir að íslenski svínastofninn
hafi greinilega eiginleika til að safna mikilli
fitu. Það tengist erfðafræðilegum bakgrunni
stofnsins, en einnig hafi flokkunarreglurnar
hér á landi veruleg áhrif á allt framleiðsluferl-
ið. ,Að auki valda umhverfisaðstæður eins og
t.d. snúðtrýni og mikil þrengsli mikilli fóður-
notkun og litlum vaxtarhraða."
Góð þekking á svínahirðingu
Þeir segjast ekki vera í aðstöðu til að tjá sig
um gæði skipulagningar og stjórnunar í
svínarækt hér á landi, vegna þess að búin sem
þeir heimsóttu voru vel fyrir ofan meðallag.
„Þótt við sæjum þó nokkurn mismun, virtist
okkur að gæði skipulags og stjórnunar á þeim
búum sem við vitjuðum væri svipuð og það
sem þekkist í Noregi og annars staðar í Evr-
ópu. Þekkingin á svínahirðingu var góð, en
þekkingin á kynbótastarfi og sjúkdómavörn-
um var slakari en það sem við eigum að venj-
ast," segja norsku sérfræðingarnir.
íslenski svínastofninn er upprunalega kom-
inn af svínum sem voru flutt inn fyrir miðja
20. öldina, en það hafa ekki verið fleiri en um
200 gyltur. Síðan þá hefur ekki verið unnið
neitt kerfisbundið og almennt kynbótastarf á
íslandi að mati skýrsluhöfunda. „Valið á nýj-
um lífdýrum hefur byggst á huglægu mati
hvers einstaks bónda. Gylturnar eru að mestu
valdar úr eigin bústofni, en geltirnir eru
keyptir af bændum sem hafa gott orð á sér
sem svínabændur. Slíkar aðferðir við val veita
mjög takmarkaða möguleika á kynbótum á
fjárhagslega mikilvægum eiginleikum, eins
og fóðurnýtingu, vaxtarhraða o.s.frv."
Eftir
Hermann
Sæmunds-
Leiðir til úrbóta
En hvaða leiðir sjá sérfræðingarnir til þess
auka framleiðni í íslenskri svínarækt og bæta
stofninn? Þeir benda á nokkur atriði í því
sambandi. í fyrsta lagi þarf að auka fram-
ieiðni, með því m.a. að fleiri got verði á ársg-
yltuna og minna verði um vanhöld í smágrís-
unum. Þá leggja þeir til sterkari fóðrun og
*>
.
Svo virðist sem íslensk svín éti meir en dönsk svín og úr áti þeirra komi færri kíló af kjöti, en ósköp ern þau samt hugguleg, greyin.
vaxtarhraða og minni þykkt á spiki á slátur-
grísunum. Og að lokum benda þeir á að minni
þrengsli og lægri sjúkdómatíðni er mjög mik-
ilvægt í þessu sambandi.
Varðandi umhverfisaðgerðir eru nokkur at-
riði sem skýrsluhöfundar leggja til að verði
sinnt í meira mæli en hingað til. Að þeirra
mati er nauðsynlegt að koma á fót sameigin-
legu tölvustýrðu kynbóta- og framleiðslu-
skýrsluhaldi, með því t.d. að kaupa nýtt
danskt kerfi sem nú er búið að hanna. Það
hefði í för með sér að framleiðslutölurnar
yrðu sambærilegar milli búa og léttara yrði
fyrir starfsfólk leiðbeiningaþjónustunnar að
veita ráðgjöf. Einnig gæti það gefið sameigin-
legan gagnabanka sem væri grundvöllur að
sameiginlegu kynbótastarfi. Skýrsluhöfundar
vilja einnig að megináhersla verið lögð á
skipulag fræðslu fyrir framleiðendur og að
leiðbeiningaþjónustan verði styrkt.
Kynbótastarf mikilvægt
Margt er óunnið í kynbótastarfi í svínarækt-
inni að þeirra mati, eins og áður var að vikið.
Norsku sérfræðingarnir leggja í frysta lagi til
að komið verði á stofn mælingum á unggrí-
sum á hverju búi fyrir sig. Með því er átt við
skráningu á aldri, þyngd o.fl. á vænlegum
kynbótadýrum. Þannig munu fást hugmyndir
um kynbótagildi dýrsins fyrir vaxtarhraða og
vöðvaprósentu. í öðru lagi að fluttar verði inn
nokkrar fengnar gyltur, sem yrðu framrækt-
aðar á sérstöku kynbótabúi. Að lokum telja
þeir rétt að bæta íslenska svínastofninn með
göltum, með því að nota gelti úr innflutta

stofninum í venjulegri framleiðslu bæði sem
feður sláturgrísa og gyltufeður.
Með öllum þessum aðgerðum á að vera hægt
að bæta gæði stofnsins og auka til muna
framleiðni ódýrar en verið hefur. En hvernig
verður þessi skýrsla notuð í framtíðinni, og
mun hún koma að gagni? Valur Þorvaldsson
kemur að þessu í inngangi sínum. Þar segir
hann m.a. að af hálfu Svínaræktarfélags Is-
Tfmamynd: Gunnar
lands er litið á skýrsluna sem faglegan vendi-
punkt og grunn undir frekara faglegt starf í
svínarækt. „í skýrslunni er umbúðalaust bent
á veikleika greinarinnar og styrkleika, og
framundan er að vinna úr tillögum og koma
raunverulegum umbótum í framkvæmd. SFÍ
hefur þegar hafið það starf á þessum grunni, á
þeim sviðum sem mikilverðasta árangurs er
að vænta."