Tíminn - 20.12.1990, Blaðsíða 9

JÓLABLAÐ 1990
Tíminn 9
þá hitti ég ýmsa náunga sitjandi í
portinu hjá næturverðinum, náttúr-
lega þjórandi, og af því ég var þreytt-
ur og þyrstur þá fékk ég mér bjór
með þeim.“
„Það er annars merkilegt að pró-
fasturinn ekki skuli setja þá mann-
fylu af?“
„Fyrir það að seljá okkur bjór á
nóttunni þó hann ekki megi það? —
Ja, ég gæti nú best trúað því að pró-
fasturinn vissi það — það fer víst
fátt fram hér á Garði sem hann ekki
fær að vita. En mig grunar að hann
hugsi sem svo að það sé betra fyrir
okkur Garðbúa að geta svalað okkar
þyrstu sálum hér hjá næturverðin-
um í kyrrþey og í öllu skikkelsi, en
að við förum þangað þar sem ég var
í nótt eða þá á næturkjallarann og
endum þar með því að drekka tví-
menning með blessuðum lóunum
og fylgjum þeim svo heim svo þær
ekki skuli villast."
— „Þetta getur verið.“
„Það eru svei mér ekki allir sem
hafa eins mikið siðferðisþrek og ég
að geta hvort tveggja, bæði hjálpað
upp á stúlkurnar og svo bjórinn á
eftir. Ég var orðinn svo vandlæt-
ingasamur þegar ég var búinn með
tvær flöskur að ég stakk upp á að við
skyldum stofna félag, nýtt félag til
að endurbæta siði okkar Garðbúa.
Þetta var samþykkt í einu hljóði, við
vorum fimm alls, ég einasti landi.“
— „Nú, hvað á félagið að gera?“
— „Það sérðu á nafninu. — Við
nefnumst Nætursvamparnir og til-
gangurinn er að ryðja út ölinu næt-
urvarðarins — auðvitað með því að
drekka það. Annars eru lögin aðeins
ein setning og hún er svona: „Jósaf-
at Jónasson.má ekki gerast félagi"
— það er af því Jósafat er einasti
maður á Garði sem við töldum
óhugsandi að nokkurn tíma mundi
starfa að félagsins göfuga tilgangi
með því að þjóra í portinu. — Hann
kvað vera í þessu Kristilega ung-
mennafélagi."
„Það eru nú fleiri."
„Oja — en sumir eru víst breyskir."
„Getur verið — en ég hef nú í
hreinustu alvöru hugsað um það
hvort ekki væri réttast fyrir mig að
ganga í það!“
Steingrímur hrökk við og horfði
beint framan í Árna.
„Kemur ekki að því sem ég sagði
áðan, Árni, — þú endar með því eða
einhverju öðru asnastriki."
— „Það sem aftrar mér frá því er
nú samt það að ég get ekki með
góðri samvisku látist vera kristinn
þegar ég veit með sjálfum mér að ég
er víst langt frá því að vera það.“
— „Það er þó dálítil von að þér geti
batnað. Kristinn! Það vantaði nú
bara! Segðu mér hreinskilnislega,
þekkirðu nokkurn kristinn íslend-
ing? Ég tala ekki um sauðsvarta al-
þýðuna sem af vana og heimsku
þykist vera það, en auðvitað er það
sjaldnast, en ég á við menn sem hafa
fengið einhverja menntun? Við höf-
um presta og prestlinga, en fyrir þá
er það atvinna, greyin. Ég á við leik-
menninga. Ég þekki ekki einn!“
Árni hugsaði sig um. „Altjend þó
hann Bjarni okkar frá Ási.“ Það var
félagi þeirra, þá nýfarinn af Garði.
— „Ég er ekki að tala um hálfg-
eggjað fólk eins og hann. En svo
mikið veit ég að hann dregur þig inn
í hinn kristilega selskap þá er þú
orðinn vitlaus líka.“
Um leið og Steingrímur sagði þetta
opnaði hann vistaskápinn, tók þar
út brennivínsflösku og bitterglas og
blandaði því saman fljótt og vel eins
og maður sem hafði daglega reynslu
af slíkum verkum.
— „Þetta er nú mín morgunbæn,"
sagði hann, „viltu fá þér einn hívert
með?“
— „Nei, þakka þér fyrir, mér verð-
ur ekki gott af því.“
— „Gott af því, gott af því — þú átt
að venja þig á þetta, maður, þá verð-
ur þér gott af því eins og okkur hin-
um.“
Árni lét sér ekki segjast, hann stóð
upp og dró nú frá hinn hlerahelm-
inginn svo birtan féll inn um allt
herbergið. Það var fremur óvistlegt.
Legubekkur með rúmfötunum í, ís-
lensk fiðuryfirsæng með veri sem
fyrir nokkrum árum hafði verið
hreint, flutt inn heiman af Fróni,
hálfóhrein lök og koddar, ramma-
lausar myndir úr þýskum mynda-
blöðum, keyptar á bókauppboðum á
Garði, nokkrar stúdentamyndir og
aimanaksmynd af Jóni Sigurðssyni
prýddu veggina. Enginn dúkur var á
gólfinu. Járnkassi stóð upp við ofn-
inn, sá kassi var á veturna notaður
undir eldivið, á sumrin sem pappír-
skarfa og ruslakista fyrir alls konar
skran. Tveir lélegir stólar og koffort-
ið sem Árni hafði setið á, íslenskt
trékoffort grænmálað, voru sætin
sem gestunum voru ætluð. Bóka-
skápur stóð í einu horninu, hillurn-
ar voru svo sem hálffullar af illa út-
lítandi bókum, mörgum óinn-
bundnum og rifnum á kjöl. Nokkrar
tómar bjórflöskur og stokkar með
ýmsu rusli voru á milli bókanna,
eiginlega ekki til prýðis. Svartmálað
borð, dúklaust, með lampa og ösku-
bikar, tveimur stuttum tóbakspíp-
um og tóbaksbauk stóð fyrir framan
legubekkinn. Þá var þar stór fata-
skápur og matarskápur áfastur
veggnum. Skáparnir, borðið og
járnkassinn heyrðu Garði til og
fylgdu herberginu, hitt hafði íbú-
andinn útvegað sér til gagns og
skemmtunar.
„Ég veit svei mér ekki hvort ég
nenni í sjó í dag með ykkur hinum
— ég hef lofað að vera skírnarvott-
ur,“ sagði Steingrímur.
— „Skírnarvottur? Þú?“ hváði Árni
steinhissa.
— „Já, Dóri Jónsson keypti sér
skrambi laglegan hvolp um daginn
og í dag á að skíra hann.“
„Það lá að að þú ættir við eitthvað
annað en kristilega skírn. Hvar á sú
hátíðlega athöfn fram að fara?“
„Ja — það er nú það sem ég ekki
veit með vissu, en hann ætlaði að
gera mér orð um það núna í morg-
un fyrir klukkan ellefu eða koma
sjálfur. Hann ætlar að fara heim á
þriðjudaginn með Vestu svo hann á
annríkt þessa síðustu daga hér.“
„Þetta gastu sagt áður — þá hefði
ég ekki þurft að híma hér yfir þér
meðan þú varst að slóra við að
klæða þig.“
— „Nú, farðu nú ekki að vonskast,
það getur verið að ég komi en þú
sérð það sjálfur að ég verð fyrst að fá
svar frá Dóra. Hvað ætlar þú þér
annars að gera í dag?“
„Ég verð heima og les fram eftir
deginum þegar ég kem aftur úr
sjónum — og svo í eftirmiðdag ætla
ég í miðdagsverð hjá Sandholt
gamla."
— ,Já, þú munt vera kominn á
spenann þar. Ertu máske að verða
skotinn í dætrunum! Hana nú,
máske er það þess vegna að gengur
svo erfitt að uppala þig og kenna þér
mannasiði! Kemurðu þangað oft?“
— „Nei, því miður.“
— „Því miður! Hvern þremilinn
hefur þú eiginlega að gera með að
koma þarigað oft! Ég get skilið að
það getur verið nógu gott að koma
við og við til þessara blessuðu
dansk-íslensku kaupmanna, fá gott
að éta og drekka og góða vindla og
geta máske grætt frá þeim nokkrar
krónur í L’hombre. Það get ég með
góðri samvisku gert líka því ég kem
aldrei til slíks fólks nema ég sé boð-
inn og ég veit að þeir þykjast gera
gustukaverk á okkur þegar þeir
bjóða mér og mínum líkum. Ég geld
þar flátt við falsi, lagsm, og þeir eru
svo sem ekkert að ímynda sér að ég
sé þeim þakklátur ef þeir hafa meir
en túskildingsvit. En koma þangað
af sjálfsdáðum og vera að sleikja sig
upp við þessar blóðsugur, nei, svei
mér þá, til þess er ég of góður. Nei,
ég fer að örvænta um þig, Árni. Ann-
ars vona ég að þú sækir þér hrygg-
brot hjá dætrunum ef þú ert sá asni
að vera að daðra við þær!“
— „Þvíþá það?“
— „Því þá það? Af því hjónabönd
milli Dana og íslendinga aldrei ættu
að eiga sér stað. Krakkarnir verða
hálfdanskir ef þeir eru á íslandi og
aldanskir ef þeir eru hér og til lítilla
þrifa fyrir okkar land hvort sem
heldur er. En nú mun best að fá sér
morgunkaffi og svo fara upp á lestr-
arstofu að lesa blöðin."
II.
Klukkan rúmlega sjö sama kvöld
labbaði Steingrímur makindalega
eftir Vesturbrúargötu. Með honum
var vinur hans Dóri — öðru nafni
Halldór Jónsson cand. med., frá
Reykjavík. Hann hafði dvalið í Höfn
um veturinn til að stunda kvenna-
sjúkdóma og því dvalið á fæðingar-
stofnuninni. Hann var hár maður og
feitlaginn með mikið andlit og
breitt og góðmannlegur, með lítið
yfirskegg, en á grænum augunum,
þykkum vörum og hvapalegu andlit-
inu sást að hann mundi vera talsvert
hneigður til nautna af ýmsu tagi.
Hann hafði lesið bækur og hlustað á
fyrirlestra við og við, að auki hafði
hann kynnt sér kynferðissjúkdóma
og varnir gegn þeim verklega, aðal-
lega á hóruhúsum borgarinnar.
Halldór hafði sótt Steingrím niður
á Garð og af því hann var vel pening-
aður höfðu þeir byrjað daginn með
morgunverði á „Hvíti“ með bifur og
brennivíni og nokkrum flöskum af
Half and half — farið svo yfir í
Hreinsunareldinn og drukkið kaffi
með koníakki; þar hafði séð á Hall-
dóri að hann var búinn að fá of mik-
ið því hann fór að útskýra fyrir ein-
um þjóninum og síðan fyrir hverj-
um sem hlusta vildi að Luther og
Grundtvig, það væru sínir menn því
að þeir hefðu kunnað að meta bæði
vín og kvenfólk, — og sannað sínar
kenningar með sínu líferni — og að
lokum þótti Steingrími ráðlegast að
fara burt með hann, heim í Nan-
sensgade þar sem hann bjó og fá
hann til að sofa úr sér verstu vím-
una því hann hafði verið á túr í
nokkra daga og lítið eitt sofið nótt-
ina á undan. Svo fór að Halldór
hafði látið telja sér trú um að þetta
væri skynsamlegt og hafði virkilega
steinsofnað þar, hálfklæddur ofan á
uppbúnu rúminu, og hrotið mikið,
en á meðan hafði Steingrímur, sem
ekki fann á sér að mun, verið að lesa
„Raskolnikov" sem hann hafði séð
þar í bókahillu. Og svo laust fyrir
klukkan sjö um kvöldið hafði Hall-
dór vaknað, þvegið sér og var hinn
brattasti og svo höfðu þeir félagar
farið af stað til skírnarinnar.
Þessi helga athöfn átti nú fram að
fara í kjallara í Saxogade þar sem
hvolpurinn var geymdur. Áð nafn-
inu til var kjallarinn tóbaksbúð,
„Peter Madsen Tobaksforretning"
stóð með gylltu letri á gljásvörtu
spjaldi yfir dyrunum. Og inni var
þar ekki annað að sjá en rétt eins og
inni í hverri venjulegri tóbaksbúð,
vindlakassar, vindlingaöskjur og
tóbaksbaukar, hlaðið upp af mis-
munandi smekk og snilld, og svo úr-
val af pípum og vindlamunnstykkj-
um í flatskápum með glerrúðum í
búðarborðinu. Rauður kross á sér-
stöku spjaldi benti á að þar líka
mátti fá getnaðarverjur, og á sér-
stökum standi voru myndaspjöld og
auglýsing um að sérstakar myndir af
nöktu kvenfólki til afnota fyrir lista-
menn væru þar til.
Þeir félagar gengu nokkur skref
inn. Ung stúlka, feit og sælleg, dökk
á hár og móeygð, þrýstin á vöxt, var
fyrir innan borðið því ekki var enn
búið að loka. Það var Kristín Emilía,
kölluð Mille eða Milla af löndum,
dóttir húsráðanda, eða það var hún
sögð a.m.k. — áreiðanlegt var í
þeim málum aðeins það að hún var
dóttir konu hans sem, eins og allir
vissu, rak verslunina.
„Gott kvöld, hvernig sækjum við
að?“ sagði Halldór.
„0, svona — svona —“ sagði Milla.
— „Pabbi var látinn inn aftur í
morgun."
„— Nú, já, það mun hafa komið
fyrir áður,“ sagði Steingrímur. „Við
verðum þá að reyna að hugga ykkur
vel í kvöld.“ — Og brosti hýrlega til
Millu.
„Við erum fúsar á að láta hugga
okkur," sagði Milla og opnaði fyrir
þeim hlerann á búðarborðinu. Þeir
ganga nú inn af búðinni, gegnum
litla kompu þar sem var skrifstofa og
inn í rúmgott herbergi, íverustofu
fjölskyldunnar. Þar stóð upp frú Re-
gína Madsen, miðaldra kona, feit og
kvapaleg, á rauðum upphlut og
hórupilsi að neðan. Hún hafði áreið-
anlega verið fríð og reyndi enn að
halda fegurðinni með því að mála
sig í kinnum og á vörum og ganga í
skóm með háum hælum. Það var
mikill ilmur af Kölnarvatni, bæði af
klæðum hennar og húsgögnunum,
og auk þess hafði hún þurrkaða
skógarmækishnausa hangandi og
liggjandi í krukkum á nokkrum
stöðum í stofunni. Hún heilsaði
gestunum vingjarnlega og bauð
þeim scéti. „Ja, maðurinn minn get-
ur ekki haft ánægjuna af að vera
með okkur í kvöld," sagði hún —
„hann varð að fara í fangelsið í
morgun vegna þessarar skuldar sem
við vorum dæmd til að borga.“
Það var nú ekki nýtt — og satt að
segja höfðu þau öll búist við þessu
og innst í hjarta sínu voru þær
mæðgur og gestir þeirra glöð yfir
því að gamli Pétur Madsen hafði enn
þá einu sinni verið dæmdur fyrir
óleyfilega vínsölu og hann að venju
(Dslium félagsmönnum
borum, ötarföliöi og
lanbömönnum öUum
©leöilegra 3fóla
og farsÆls komanbi áts
meö þöfeb fprir þab,
ðcmerab Öba
Kaupfélag
Suðurnesja