Tíminn - 11.01.1992, Blaðsíða 7

Laugardagur 11. janúar 1992
Tíminn 7
þar í landi fremur en annars
staðar.
„Grunnskólinn á íslandi hefur
ekki breyst og lagað sig að breyt-
ingum sem orðið hafa á þjóðfé-
laginu, t.d. breyttri og stórauk-
inni þátttöku kvenna í atvinnu-
lífinu. Þjónusta hans hefur ekk-
ert breyst í samræmi við það,“
segir Unnur.
Kennsla að geðþótta
ráðherra
—SAMFOK óttast um afleiðing-
ar þess að menntamálaráðuneyt-
inu verði heimilað að ákveða
vikulegan kennslustundafjölda í
grunnskólum. Hvers vegna?
„Eins og nú er, er fjöldi
kennslustunda bundinn í grunn-
skólalögunum þótt börnin fái nú
ekki einu sinni hina lögbundnu
kennslu. Fái ráðuneyti/ráðherra
sjálfdæmi um þessi mál er hægt
að skerða kennsluna fyrirvaralít-
ið án þess að löggjafmn hafi
nokkuð um það að segja. Við telj-
um því öruggara að þessi mál
verði áfram á ábyrgð Alþingis."
—Þið segið í bréfinu til alþing-
ismanna að kjör skólabarna hér
séu verri en í nágrannalöndun-
um. Á hvern hátt eru þau það?
„Um það get ég vitnað af eigin
reynslu eftir að hafa búið erlend-
is og þar ber hæst að hér er ekki
einsetinn skóli: Einsetinn skóli
þykir svo sjálfsagður í nágranna-
löndunum að orðið tvísetinn
skóli er ekki til í málum þeirra og
íslenskir skólamenn lenda í
vanda þegar þeir þurfa að útskýra
hvað við er átt þegar talað er um
tvísetinn skóla. Ég fann sjálf illa
fyrir því þegar ég flutti heim er-
lendis frá með fjögur börn á
skólaaldri. Þau voru að koma og
fara allan daginn.
í Svíþjóð þar sem ég bjó um ára-
bil var skóladagurinn samfelldur
og auk þess lengri en hér. Þá er í
námsgagnagerð og framboði á
þeim tekið mið af því að bekkir
geti verið blandaðir og kostur
gefinn á stuðningstímum, Skóla-
máltíðir eru fastur liður, ýmis
aðbúnaður og aðstaða er mjög
góð erlendis og ýmis samfélags-
þjónusta er auk þess aðgengi-
legri.“
Skóli fyrir kennara
eða nemendur?
—Þú sagðir í upphafi að fleiri
verkefni hefðu færst frá foreldr-
um yfir til skólans og að hann
rísi ekki undir þeim kröfum sem
gerðar eru til hans?
„Ég get ekki alhæft um alla
skóla, en ég held að það sé ansi
margt sem háir íslenskum skól-
um. Ég held t.d. að kjarasamn-
ingar kennara hindri að ýmsu
leyti árangursríkt skólastarf þar
sem vinnuskylda þeirra er ekki
alltaf í takt við þarfir nemenda.
Þá eru kennarar æviráðnir, sem
vissulega getur skapað vanda: Við
getum hugsað okkur ungan og
vel menntaðan kennara sem tek-
ur við stjórn skóla. Hann ætti af-
ar erfitt með að hrófla við ævi-
ráðnum kennurum við skólann
sem hreinlega væru útbrunnir
og ekki tilbúnir til að sækja nám-
skeið, eða bæta sig á nokkurn
hátt.“
Unnur segir að hvað varði sam-
skipti foreldra við kennara og
skóla sé margt sem mætti betur
fara, en kennarar hafi jafnvel tal-
ið vera einkamál skólanna og
innanhússmál sem ekki sé
ástæða til að blanda foreldrum
eða börnum í. Það sé hins vegar
tekið fram í námsskrá grunn-
skóla á óyggjandi hátt að sam-
starf skuli vera milli foreldra og
skóla og foreldrar eigi að fylgjast
með skólastarfi og námsfram-
vindu.
Skóli geymslu- eða
menntastofnun?
—En hefur almenningur og
foreldrar yfirhöfuð nokkurn
áhuga á skólanum og starfí hans
að öðru leyti en sem stofnun sem
geymir krakkana meðan fólk er
að vinna?
„Slík viðhorf sem þú lýsir eru
vissulega til því miður og það er
skylda foreldrafélaga að breyta
þeim. En hins vegar heyrist ekki
síður af hinu gagnstæða og for-
eldrar hljóta að bera velferð og
hag barna sinna fyrir brjósti og
vilja því fylgjast vel með börnum
sínum og leita eftir upplýsingum
hjá skólanum. í þessu sambandi
er gleðilegt að geta sagt frá því að
í mörgum skólum, m.a. í Reykja-
vík er skyldumæting foreldra í
Hugmyndir
stjómvalda um
niðurskurð í
gmnnskólum
mæta harðri
andstöðu for-
eldra. Unnur
Halldórsdóttir,
formaður
SAMFOK:
skólann þar sem þeir eiga að að-
stoða kennara í tímum og utan.
Þetta byrjar strax í sex ára bekk.
Foreldrunum er raðað niður á
skólaárið og skrá sig til starfs á
ákveðnum dögum. Vitanlega
hljóta allir að geta komist úr
vinnu einn dag á vetri ekkert síð-
ur en fólk kemst til tannlæknis
eða á jarðarför.
Og það hefur vissulega ekki
þurft að ganga eftir foreldrum til
þessa starfs. Áhugi þeirra hefur
verið mjög mikill og árangurinn
lýst sér í betra sambandi foreldra
og skóla og samhuga afstöðu for-
eldra og barna gagnvart skóla-
starfinu."
Foreldraföndur eða
bein þátttaka í innra
starfi skólanna
Unnur segir að andstæða þessa
sé þegar foreldrar hafi ekki feng-
ið að koma nálægt sjálfu skóla-
starfinu af einhverju viti, í hæsta
lagi fengið að annast skóla-
skemmtanir, föndra og taka þátt
í fjársöfnun til tækjakaupa fyrir
skólann, eða eitthvað í slíkum
dúr. Þótt slíkt starf sé í sjálfu sér
jákvætt þá sé það varla fullnægj-
andi.
í fyrrnefndri könnun sem SAM-
FOK gerði á foreldrastarfi í
grunnskólum Reykjavíkur var
spurt um helstu verkefni for-
eldrafélaga og svarendur merktu
við hvort mikil, nokkur eða eng-
in áhersla væri lögð á einstaka
þætti sem nefndir voru.
í ljós kom að umsjón með jóla-
föndri, þrýstingur á yfirvöld
varðandi húsnæði og búnað,
fræðslufundir fyrir foreldra, fjár-
öflun til tækjakaupa, úrbætur á
skólalóð og umferðarmál voru
mjög áberandi þættir í starfsemi
foreldrafélaga. Þá sýndi það sig
að minnst áhersla er lögð á mál
sem lúta að innra starfi skólans,
svo sem að foreldrar taki þátt í
því að gera stundaskrár, velja
náms- og kennslugögn, aðstoða
við kennslu og sitja almenna
kennarafundi, en ákvæði um það
síðastnefnda hefur verið í grunn-
skólalögum síðan 1974. For-
eldrafélög hafí hins vegar lítið
nýtt sér lögbundinn rétt til að
láta fulltrúa sína sitja kennara-
fundi.
Unnur segir þótt þátttaka for-
eldra í föndri og þvflíku sé ágæt
út af fyrir sig þá hljóti fólk að
gera sér í auknum mæli grein
fyrir nauðsyn þess að að þeir
verði að taka aukinn þátt í innra
starfi skólanna til þess að það
verði skilvirkara og að þeir geti
sjálfir betur metið árangur þess.
En til þessa hljóti þeir að þurfa
velvilja og stuðning kennara og
starfsfólks skólanna og kennarar
verði líka að gera sér grein fyrir
nauðsyn góðs samstarfs við for-
eldra nemenda sinna. Það sé t.d.
ekki vænlegt fyrir samstarf
heimila og skóla ef barn er lagt í
einelti og jafnvel misþyrmt dag-
lega án þess að tekið sé á málum
af hálfu skólans. í slíkum tilfell-
um sé varla að búast við að for-
eldrar eða börn leiti eftir félags-
lífi innan skólans heldur fari
annað.
Þegar niðurstöður könnunar
SAMFOKS eru athugaðar sést að
efst á blaði yfir sameiginleg bar-
áttumál foreldra og kennara er
einsetinn skóli og samfelldur
lengdur skóladagur. „Bæði sem
fyrrverandi kennari og foreldri
tek ég undir þetta. Ég starfa nú
hjá athvarfi Rauða krossins og
37% þeirra sem til okkar leita
þar eru börn sem flosnað hafa
upp úr skóla, svo að skólinn og
skipulag hans skiptir máli og það
vita foreldrar mætavel. Ef undir-
stöðumenntun barna okkar
verður vanrækt þá rýrum við
stórlega möguleika barna okkar
og þjóðarinnar í samvinnu og
samkeppni við aðrar þjóðir í
framtíðinni." Unnur segir að
jafnframt því að efla starf grunn-
skólans í stað þess að rýra, verði
jafnframt að huga að gerð náms-
efnis og að kennsluaðferðum,
sem hvort tveggja verði í takt við
daglegan veruleika fólks.
Grunnur að framtíð
þjóðar
—Skólatíminn er stuttur og
sundurlaus, skólar tvísetnir og
fýrirætlanir uppi hjá stjórnvöld-
um um að skerða skólastarfið
enn frá því sem nú er, draga úr
kennslu og fjölga í bekkjum. Það
er alþekkt að börn eru mjög
mörg ein heima á daginn og
ganga nánast sjálfala. Hverjar
eru og verða afleiðingar þessa?
„Hjá Rauða krossinum erum við
með sérstakan síma sem börn og
unglingar geta hringt í þegar
þeim liggur á. Það er mjög mikið
hringt í hann og flestir sem
hringja eru grunnskólabörn sem
annaðhvort eru að eða hafa
flosnað upp úr skóla. Þeir sem
ekki standast þær kröfur sem
skólinn gerir, þeir munu varla
standast kröfur vinnumarkaðar-
ins heldur. Það er ekki gott að
börn flosni úr skóla því lögum
samkvæmt eiga allir að fá
kennslu við sitt hæfi. Ég trúi því
að ef samfélagið stendur vel að
grunnmenntun barnanna, þá
nýtist það öllum þegnum þjóðfé-
lagins. Ég vil því hvetja alla til
þess að sýna skólanum jákvæðan
áhuga og styðja við hann. Ég veit
að það geta komið upp erfiðleik-
ar í samskiptum milli heimila og
skóla. Hins vegar fara hagsmunir
beggja svo saman að samskiptin
þurfa að vera sem nánust og best
og þau ættu hvorki foreldrar né
starfsmenn skóla að óttast."
-sá
RAUNÁVÖXTUN
Á KJÖRBÓK
ÁRIÐ 1991 VAR
4,06-6,03%
YFIR 80.000
KJÖRBÓKAR-
EIGENDUR
FENGU
ÞVÍ GREIDDAR
3.237
MILUÓNIR
AARINU
Innstæöa á Kjörbókum er nú samtals rúmir
27,5 milljarðar. Hún er því sem fyrr langstærsta
sparnaöarform í íslenska bankakerfinu.
Ástæöan er einföld: Kjörbókin er traust, óbundin
og áhættulaus og tryggir eigendum sínum háa
og örugga ávöxtun. Ársávöxtun áriö 1991 var
12,01-14,14%. Raunávöxtun á grunnþrepi var
því 4,06%, 16 mánaða þrepið bar 5,44%
raunávöxtun og 24 mánaða þrepið 6,03%.
Kjörbókareigendur geta þess vegna nú sem
fyrr horft björtum augum fram á viö fullvissir um
aö spariféö muni vaxa vel á nýju ári.
Kjörbók er einn margra góðra kosta sem
bjóöast í RS, Reglubundnum sparnaði
Landsbankans.
Landsbankinn óskar landsmönnum vaxandi
gæfu og góös gengis á árinu 1992.
Landsbanki
íslands
Banki allra landsmanna