Tíminn - 13.06.1992, Qupperneq 7

Laugardagur 13. júní 1992
Tíminn 7
koma í veg fyrir alvarlegustu slysin sem
hlotist hafa af niðurskurðinum. Það óx
mönnum mjög í augum. Það óx þeim aðil-
um í augum sem hér á þessu ári einu þótti
ekki tiltökumál að snara út 435 milljónum
til að standa við fáfengilegt fyrirheit um að
opna ráðhús í Reykjavík á tilteknum degi.
Að setja 300 milljónir í heilbrigðiskerfið til
að firra fjölda einstaklinga ómældum erfið-
leikum var hins vegar ekki hægt. Þá vorum
við nauðbeygðir til að tiltaka vissar stofn-
anir og deildir svo sem öldrunardeildir
Landspítalans og barnageðdeild. Þær vild-
um við standa vörð um sérstaklega. Það
hefur komið á daginn að málin reyndust
flóknari og erfiðari úrlausnar en reiknað
var með.
Hins vegar sýnir þetta mál í hnotskurn
vinnubrögð stjórnarinnar: Þegar skorið var
niður var skorið jafnt yfir alla línuna og
farið með það eins og hvert annað bók-
haldsmál. Þá kom á daginn að mál voru
flóknari en svo að slíkt gengi upp. Ná-
kvæmlega á sama hátt reynist erfitt að
snúa til baka, því að sjúkrastofnanir eru
ekki bara sjúklingar, heldur einnig þeir
sem sinna sjúklingum. Starfsemi þarf að
skipuleggja fram í tímann og slíku verður
ekki breytt í einu vetfangi. Þegar hætta átti
við lokun öldrunardeildar Landspítalans í
Hátúni var það þannig orðið of seint. Þess
vegna þurfti að grípa til þess neyðarúrræð-
is að flytja sjúklingana úr Hátúni á Vífils-
staði. Það er vissulega hægt sé að standa á
því að deildinni sem slíkri hafi ekki verið
lokað heldur hafi hún verið flutt í annað
húsnæði. Þetta er hins vegar fádæma klúð-
ur og óafsakanleg framkoma gagnvart
þessu aldraða fólki.
Varðandi barnageðdeildina hefur nú kom-
ið fram að hún er ekki rekin með eðlileg-
um hætti að því er forsvarsmenn hennar
segja. Okkur finnst því ekki að ríkisvaldið
hafi staðið við skuldbindingar sínar á við-
unandi hátt og voru þær þó ekki miklar.
Þegar íslenskur almenningur leggur jafn-
ríka áherslu og raunin er á að standa vörð
um velferðarkerfið og setur þá kröfu fram-
ar kröfu um eigin einkahag, þá er það mik-
ill ábyrgðarhluti af hálfu stjórnvalda að slá
á sáttahönd fólks með þeim hætti sem gert
hefur verið."
—Hvenær er launþegahreyfíngunni nóg
boðið?
„Ég tel rendar að fólki hafi verið nóg
boðið í haust og vetur er leið og mikil al-
menn reiði hefur búið um sig hjá almenn-
ingi vegna þeirra ráðstafana sem gripið
hefur verið til. BSRB hefur gert allt sem í
þess valdi hefur staðið til að setja fram
upplýsingar og rökstuðning í því skyni að
koma vitinu fyrir stjórnvöld og reyna að
sveigja stefnu þeirra inn á þær brautir sem
við teljum vera réttar. Ef þú ert hins vegar
að spyrja um verkföll sem leið til að ryðja
málstað sínum farveg þá eru þau síðasta
úrræðið. Verkfallsvopninu verður að beita
af mikilli varfærni, þó ekki svo mikilli að
beiting þess sé útilokuð t.d. í því tilfelli að
ætlun stjórnvalda væri beinlínis að rústa
samfélagið.
Beiting verkfallsvopnsins er matsatriði
hverju sinni. Það var mat manna í síðustu
samningum að ekki væri ráðlegt að fara út
í verkföll nema að um það væri mjög víð-
tæk samstaða. Menn vildu bíða átekta og
sú varð niðurstaðan.
Ég ætla ekki að vera með neinar getgátur
eða spádóma en von mín er sú að okkur
takist með fortölum að sveigja stjórnvöld
inn á aðra braut en farin hefur verið að
undanförnu. Samkvæmt þeim yfirlýsingum
sem frá þeim hafa komið og þeim skrefum
sem stigin hafa verið eða eru á döfinni, svo
sem að taka þjónustugjöld af hjartasjúk-
lingum þá lítur ekki út fyrir að þau láti sér
se^jast, því miður.
Eg held að með sama áframhaldi komi að
því að fólk spyr ekki lengur hvort það hafi
efni á því eða ekki að fara í verkfall heldur
segi sem svo: — Ég hef ekki lengur efni á
því að rísa ekki upp til varnar íslensku vel-
ferðarsamfélagi. Það gæti komið að því að
íslensk verkalýðshreyfing grípi til aðgerða
til þess að fá stjórnvöld og atvinnurekend-
ur til þess að hlusta á sig. Auðvitað eru því
takmörk sett hve lengi fólk lætur koma
fram við sig af hroka og óbilgirni. En hvort
eða hvenær mælirinn er fullur vil ég engu
um spá á þessari stundu. Nú eru kjara-
samningar nýgerðir. En á það má benda að
þeir eru í sjálfu sér langt í frá upphaf og
endir alls, því að þjóðfélagið er á stöðugri
hreyfingu og í stöðugri þróun. Og við
munum að sjálfsögðu reyna að hafa áhrif á
þá þróun.“
samneyslunni og senda reikninginn í ríkari
mæli yfir til einstaklinganna og þá sem
standa höllum fæti? Ég svara þessu játandi.
Það er einmitt þetta sem ég tel að sé að ger-
ast. Þar að auki er þetta náttúrlega engin
einkavæðing í raun og veru heldur er það
hugtak notað til að fela sníkjulíf hinna ríku
á því velferðarkerfi sem þjóðin hefur komið
sér upp. Einkavæðingin nær ekki lengra en
til þess að skapa þeim aðstöðu til að kaupa
sér forgang að þessu sameiginlega kerfi.
Einkavæðingarsinnar vilja að efnafólk geti
notað sér hina sameiginlegu aðstöðu en
borgi aðeins brot af hinum raunverulega
kostnaði."
—í síðustu kjarasamningum töluðu marg-
ir forystumenn launþega um að það hefði
verið í fyrsta sinn í þeirra minnum sem
menn hafí þurft að standa í baráttu við
ríkisvaldið um að halda áfram opnum um-
önnunarstofnunum fyrir m.a. börn og
aldraða.
„Það er rétt og það er umhugsunarefni að
svo skuli komið í íslensku þjóðfélagi að
menn þurfi að standa í karpi um það mán-
uðum saman hvort loka eigi barnageðdeild-
um og hvort senda eigi gamalt fólk á
sjúkrastofnunum bókstaflega út á gaddinn.
Auðvitað er eitthvað að í samfélagi sem
starfar með slíkum hætti. Spyrja má hvort
leikreglurnar hafi ekki eitthvað breyst.
Staðreyndin er sú að á of mörgum sviðum
samfélagsins ráða nú menn ríkjum sem
telja sig þekkja kostnað alls. Þeir þekkja
hins vegar ekki gildi neins. Þeir hafna hinu
huglæga í tilveru þjóðarinnar og það kann
ekki góðri lukku að stýra.
Þjóðin á kröfu á því að því samfélagi sem
hér hefur verið byggt upp síðustu ár og ára-
tugi sé ekki kollvarpað. Þegar þjóðfélag er
hannað og þróað hlýtur að vera spurt um
gildi hlutanna og gildismat. Við megum
ekki láta menn sem eru svo þjakaðir af
þröngri kostnaðarvitund sem raun ber vitni
stýra þjóðfélaginu beint inn í hamrana eins
og mér sýnist vera að gerast nú.“
Ráðhús já, heilbrigðis-
kerfíð nei
—Þið fenguð ákveðin loforð í síðustu
kjarasamningum. Er verið að svíkja þau?
„Við lögðum til að sett yrði í heilbrigðis-
kerfið tiltekin upphæð; 300 milljónir til að