Tíminn - 25.06.1992, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 25. júní 1992
Indland:
Pyndingar og nauðganir af hendi
lögreglu leiða til dauða
hundruða manna
Pyndingar á fólki, sem grunað er um glæpi, eru orðnar daglegur
þáttur í starfi lögreglu um allt Indland. Hundruð ef ekki þúsundir
fólks hafa dáið af völdum barsmíða á undanfömum árum og konum
er reglulega nauðgað í fangaklefum. Mannréttindasamtökin Am-
nesty International sögðu 24. mars s.l. í tilefni af útgáfu nýjustu
skýrslu sinnar: „Pyndingarnar og dauðsfÖllin halda áfram, þar sem
lögreglumenn vita að það eru litlar líkur á að hinn langi armur lag-
anna geti náð til þeirra — jafnvel þó þeir drepi fómarlömb sín og
sannleikurinn komi í ljós.“
Rannsóknir Amnesty International
hafa sýnt fram á að það eru augljós
mynstur í dauðsföllum af völdum
pyndinga um allt landið. Fómarlömb
eru handsömuð af lögreglu, þeim er
haldið ólöglega og pynduð til játn-
inga uns þau láta lífið.
„Samt sem áður hafa núverandi og
fyrrverandi ríkisstjórnir harðlega
neitað að pyndingar eigi sér stað, og
enn síður gert nokkuð til að reyna að
stöðva beitingu þeirra," segir í yfir-
lýsingu Amnesty Intemational. „Yfir-
völd hafa misnotað illa þjálfuð lög-
reglulið, sem eru undir miklum
þrýstingi, til að ná fram eigin pólit-
ískum markmiðum."
Sem hluta af herferð með því
markmiði að stöðva þessi brot, eru
samtökin að senda skýrslu sína ásamt
10-liða áætlun gegn beitingu pynd-
inga, til um það bil 5000 manns sem
takast á við þessi brot reglulega —
stjómmálamanna, dómara, lögreglu-
foringja og annarra.
Mannréttindasamtökin segja að yf-
irmenn gefi oft leyfi til pyndinga og
að lögreglumenn leyni kerfisbundið
pyndingum og morðum eða múti og
hóti vitnum. Lögreglumennimir og
aðrir, sem pynda fólk til dauða, eru
sjaldnast dregnir fyrir rétt, nema
þegar mjög mikill almennur þrýst-
ingur kemur fram, eða eftir harða
baráttu fjölskyldna hinna látnu.
„í einungis þremur af meira en
400 tilfellum af dauða í varðhaldi,
sem skjalfest em í skýrslum okkar,
hafa lögreglumenn verið dæmdir —
sem er dapurlega lítill hluti miðað
við umfang vandamálsins," segir í yf-
irlýsingu Amnesty Intemational.
Samtökin segja að ásakanir um
pyndingar séu mjög sjaldan rannsak-
aðar sérstaklega og að dómsrann-
sóknir, sem samkvæmt lögum eiga að
fara fram á öllum dauðsföllum í varð-
haldi, fari mjög sjaldan fram. Þær
rannsóknir, sem farið hafa fram, eru
mjög oft hindraðar af lögreglu, sem
einnig falsar skjöl og kennir öðrum
um dauðsföllin. Jafnvel dómarar og
læknar hafa hjálpað lögreglunni við
að fela glæpi sína, með því að líta
framhjá sönnunargögnum um pynd-
ingar eða skrá dauðsföllin af öðmm
orsökum.
önnur algeng leið til að koma í veg
fyrir réttlæti felst í því að embættis-
menn og dómstólar draga á langinn
að sækja málin og veita fórnarlömb-
um bætur. Kona ein, sem er lömuð
eftir pyndingar, hefur barist árang-
urslaust í 14 ár fyrir því að fá réttað í
máli sínu. Archana Guha var hand-
tekin árið 1974 í stað bróður síns,
sem var eftirlýstur af lögreglunni;
henni var haldið í fangelsi í þrjú ár,
þótt hún væri aldrei ákærð.
Amnesty Intemational segja að
fómarlömbin, þar á meðal bamshaf-
andi konur og böm allt niður í sex
ára, komi næstum öll úr fátækum
stéttum og undirmálshópum hvers
ríkis: þau tilheyra lægstu stéttum
erfðastéttakerfisins og ættbálka, eru
landlausir verkamenn og farand-
verkamenn.
Margir af þeim em látnir hanga í
lofti fangaklefa og barðir þar til þeir
missa meðvitund eða þeim gefin raf-
lost og hýddir með leðurbeltum. Aðr-
ir hafa verið kramdir með þungum sí-
valningum, stungnir með beittum
hlutum, eða chilepipar verið stungið
í endaþarm þeirra.
Amnestysamtökin segja að sannan-
imar fyrir að pyndingar væru út-
breiddar og leiddu oft til dauða í varð-
haldi, væru óhrekjanlegar. Eitt slíkt
dauðsfall átti sér stað í Delhi í ágúst
1991. Faðir drengs, sem var sakaður
um smáþjófnað, fylgdi syni sínum á
lögreglustöðina. Faðirinn var ekki
ásakaður um neinn glæp, en var samt
settur í varðhald, miskunnarlaust
barinn og lést skömmu síðar.
Nauðgun lögreglumanna á konum
er algeng um allt landið, sérstaklega
á uppreisnarsvæðum. í Assam er
konum svo oft nauðgað í varðhaldi að
hæstiréttur hefur bannað að konur
séu færðar í herstöðvar til yfir-
heyrslu.
Amnesty International segja að
mest af pyndingunum eigi sér stað
meðan á yfirheyrslum stendur, jafn-
vel fyrir minnstu afbrot, en séu einn-
ig notaðar til að hindra fólk í pólitísk-
um aðgerðum og til að ná fram
hefndum fyrir aðfarir vopnaðra and-
spymuhópa.
Samtökin halda því í raun fram að
þó pyndingar séu landlægt vandamál,
séu sérstök lög á svæðum þar sem
vopnaðar uppreisnir hafa átt sér stað,
er veita hermönnum friðhelgi fyrir
lögsóknum, og þar líti margir svo á
að um sé að ræða „leyfi til að pynda
og drepa“.
Margir dómarar, embættismenn,
og jafnvel lögreglumenn á Indlandi
hafa viðurkennt að pyndingar séu
mjög algengar, og hafa lengi barist
fyrir því að Iögum verði breytt og of-
beldisverkin rannsökuð. Tillögur frá
Lögregluráði Indlands á árunum
1979-1981 hefðu getað dregið mikið
úr pyndingum, nauðgunum og
dauðsföllum í varðhaldi, en hingað til
hefur ríkisstjómum landsins láðst að
framkvæma þær breytingar sem
lagðar voru til.
„Ríkisstjómin heldur því fram að
lagakerfi þeirra, frjálsir fjölmiðlar og
frjáls borgaraleg samtök séu ein og
sér fær um að fást við mannréttinda-
brot.“ Amnesty Intemational segja að
svo sé ekki. „Ríkisstjómin verður í
fyrsta Iagi að horfast í augu við að
pyndingar eigi sér stað, síðan taka
ákveðið á málunum til að stöðva þær,
og sýna þá pólitísku staðfestu er þörf
er á til að aðgerðirnar hafi áhrif."
Þessi grein hefur legið óbirt hjá blaðinu
alllengi, og biðst blaðið velviröingar á
drættinum.
Ákall um hj álp!
Mannréttindasamtökin Amnesty Intemational vilja vekja athygli
þína á þeim mannréttindabrotum, sem sagt er frá hér að neðan, og
vona að þú sjáir þér fært að skrifa bréf til hjálpar fórnarlömbum
þeirra. Þú getur Iagt fram þinn skerf til þess að samviskufangi verði
látinn laus eða að pyndingum verði hætt. Boðskapur þinn getur
fært fómarlömbum „mannshvarfa“ frelsi. Þú getur komið í veg fyr-
ir aftöku.
Fómarlömbin eru mörg og mann-
réttindabrotin margvísleg, en hvert
bréf skiptir máli.
íslandsdeild Amnesty gefur einnig
út póstkort til stuðnings því fólki, sem
hér er sagt frá, og krefst einungis und-
irskriftar þinnar. Hægt er að gerast
áskrifandi að þessum kortum með því
að hringja eða koma á skrifstofu sam-
takanna að Hafnarstræti 15, virka
daga frá kl. 16-18 í síma 16940 eða
senda okkur línu í pósthólf 618, 121
Reykjavík.
Jemen
Mansur Muhammad Ahmad Rajih
er 34 ára gamall rithöfundur og skáld,
sem var í haldi án ákæru eða réttar-
halda í rúmt ár áður en hann var
dæmdur til dauða árið 1984 eftir
óréttlát réttarhöld, sem byggð voru á
fölsuðum ákærum um glæpsamlegt
athæfi. Amnesty lítur á hann sem
samviskufanga, sem haldið er ein-
göngu vegna friðsamrar andstöðu
sinnar við ríkisstjórn landsins.
í janúar 1983 var Mansur Rajih
Kerra með mikla
burðargetu til sölu
Vel útlítandi þrælsterk jeppakerra m/áklæddri
stálgrind að aftan og með þverbitum undir
botni, sterkum jeppafjöðrum og nýjum 16”
jeppadekkjum.
Verð kr. 80.000,-.
Upplýsingar í síma 45177 á kvöldin.
handtekinn í Jemen þegar hann kom
frá háskólanámi í Líbanon. Honum
var haldið í 6 mánuði án þess að hann
kæmi fyrir dómara. Hann var þá lát-
inn laus, en handtekinn strax átta
dögum síðar og fangelsaður í níu
mánuði. Á þeim tíma sætti hann bar-
smíðum og pyndingum með raflosti.
í mars 1984 voru haldin yfir honum
sýndarréttarhöld og hann ásakaður
um að hafa myrt mann frá heimabæ
sínum. Tveir „sjónarvottar“ að morð-
inu báru ekki kennsl á Mansur Rajih
og vitni verjenda, þ.á m. ættingjar
hins myrta sem staðhæfðu að „sjónar-
vottarnir" hefðu ekki verið vitni að
morðinu, voru úrskurðaðir „andlega
vanheilir" af dómara. Mansur Rajih
var dæmdur til dauða, en bíður nú
staðfestingar forsætisráðsins á dómn-
um.
Mansur Rajih hefur verið virkur í
stjórnmálum á fullorðinsárum sínum.
Hann var forseti Stúdentafélags Je-
mens frá 1978-80 og framkvæmda-
stjóri Samtaka arabískra stúdenta í
Beirút árin 1980-82. Auk þess var
hann félagi í helsta andstöðuflokkin-
um í Jemen, en lýsti andstöðu sinni
við ofbeldisverk hreyfingarinnar, sem
áttu sér stað á árunum 1979-81.
1 Vinsamlegast sendið kurteisleg
bréf og farið fram á að Mansur Rajih
verði látinn laus nú þegar og án skil-
yrða.
Skrifið til:
His Excellency General ‘Ali ‘Ab-
dullah Saleh
Chairman of the Presidential Co-
uncil Sana’a
Republic of Yemen
Tíbet
Dorje Wangdu er 33 ára gamall raf-
Mansur Muhammad Ahmad Rajih.
virki frá Lhasa, sem var dæmdur til
þriggja ára „endurhæfingarvinnú' í
september 1991 án ákæru eða réttar-
halda. Ástæðan var friðsamleg yfirlýs-
ing hans um stuðning við Dalai Lama,
leiðtoga Tíbets sem nú er í útlegð, og
að hann hafði í fórum sínum „aftur-
haldssöm" skjöl. Amnesty lítur á
Dorje Wangdu sem samviskufanga.
í opinberri yfirlýsingu dags. 26.
september 1991 er Dorje Wangdu
ákærður um að hafa „ráðlagt kunn-
ingjum sínum“ að „klæðast tíbeskum
fötum" við athöfn búddista, sem Dalai
Lama stjómaði í Indlandi árið áður.
Einnig var því haldið fram að fundist
hefðu „afturhaldssamir" bæklingar á
heimili Dorje Wangdu, sem hann átti
að hafa dreift meðal munka í Lhasa,
ásamt verndargripum sem fluttir voru
frá „útlöndum". Yfirvöld gáfu í skyn
að vemdargripirnir hefðu komið frá
Indlandi, en þar er fjölmennt samfélag
tíbeskra útlaga.
Dorje Wangdu er nú haldið í vinnu-
búðum í úthverfi Lhasa, en lengd vist-
arinnar var ákveðin af lögreglu og yf-
irvöldum án þess að hann fengi leyfi
til að hafa verjanda eða lögfræðing sér
til aðstoðar.
Vinsamlegast sendið kurteisleg bréf
og farið fram á að Dorje Wangdu verði
látinn laus nú þegar og án skilyrða.
Skrifið til:
Gyaltsen Norbu
Chairman of the Tibet Autonomo-
us Region
Lhasa 850 000
Tibet Autonomous Region
People’s Republic of China
Búrúndí
Gervais Sindakira var meðal 11
landbúnaðarverkamanna við róm-
versk- kaþólskan skóla í úthverfi höf-
uðborgarinnar Bujumbura, sem voru
teknir af lífi án dóms og laga af her-
deild stjómvalda hinn 27. nóvember
1991. Hann var stunginn til bana af
hermanni með byssusting fyrir fram-
an tvo presta, sem höfðu reynt að verja
hann.
Drápin áttu sér stað í kjölfar árásar
uppreisnarmanna af Hutu- ættbálki,
sem eru í meirihluta í landinu, á
stöðvar hersins nálægt skólanum. Her
yfirvalda, sem samanstendur aðallega
af mönnum af minnihlutahóp Tútsi-
manna, hóf þá gagnárás, drap um eitt
þúsund manns og handtók mörg
hundruð. Margir þeirra máttu sæta
illri meðferð eða „hurfú'.
Gervais Sindakira og 10 aðrir land-
búnaðarverkamenn voru af ættbálki
Hutu-manna. Samkvæmt frásögn
stjórnvalda lentu þeir í skothríð milli
hinna stríðandi aðila. Sjónarvottar
segja hinsvegar að hermenn hafi rekið
þá út úr húsi, sem þeir bjuggu í, og
sumum hafi verið skipað að leggjast á
hnén og þeir síðan skotnir. Tíu verka-
menn voru drepnir. Gervais Sindakira
særðist, en tókst að hlaupa að aðal-
byggingu skólans þar sem tveir prest-
ar reyndu að verja hann, en hermanni
tókst að stinga hann til bana.
Vinsamlegast sendið kurteislega
orðað bréf og farið fram á að nákvæm
og hlutlaus rannsókn verði gerð á
hvernig dauða Gervais Sindakira og
hinna 10 bar að, og að hinir seku verði
látnir svara til saka.
Skrifið til:
Son Excellence le Major Pierre
Buyoya
Président de ia République
Présidence de la République
BP 1870, Bujumbura
République du Burundi