Tíminn - 30.01.1993, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Laugardagur 30. janúar 1993
Victory Memorial Museum: Nýtt stríðsminjasafn í Belgíu, örskammt frá Lúxemborg:
Farartæki frá bardögum
í Ardennafjöllum 1944-5
Fyrir fáum mánuðum síðan var opnað
nýtt minjasafn í Belgíu, Victory Me-
morial Museum, en þar eru einkum
varðveitt farartæki þau sem herir
bandamanna og Þjóðverja notuðu á
vígvöllum Evrópu, Afríku og víðar.
Aðaláhersla er þó eðlilega lögð á þau
farartæki, sem notuð voru í úrslita-
orrustunum um Evrópu, sem háðar
voru í og í kringum Ardennafjöllin.
Auðvelt er að finna safriið, en það er
við hraðbrautina E411Æ25 skammt
frá Arlon og um 5 km frá landamær-
um Lúxemborgar.
í Victory Memorial Museum eða sig-
ursafriinu er mikill fjöldi bfla og ann-
arra hemaðarforartækja og heilar
ffamleiðsluseríur einstakra tegunda,
en að auki mjög mikið af afar fögæt-
um farartækjum. Þá eru þar bflar ná-
kvæmlega sömu tegundar og gerðar
og bflamir sem hershöfðingjamir
Patton, Montgomery, Eisenhower,
Keitel og Rommel og menn þeirra
notuðu á vígvöllum Evrópu og N-Afr-
íku á síðustu dögum síðari heims-
styrjaldarinnar.
Safri þetta er gríðarmikið og stórt,
smekklega upp sett og tæknilegar
upplýsingar em fyrir hvert einasta far-
artæki. Öll em farartækin t lagi og til-
búin til að setja þau í gang og aka á
brott.
Stjómendum safnsins hefur þama
tekist mjög vel að ná í fjölmörg mjög
sjaldgæf farartæki sem aðeins vom
smíðuð í fáum eintökum. Þarrnig er
þama einasta eintakið sem til er af fyr-
irbæri sem nefriist Humber Hexo-
naut Raunar vom aðeins smíðuð tvö
eintök af þessum bíl, sem gat ekið á
landi og einnig siglt á vatni.
Það er mjög forvitnilegt að ganga um
safriið og tvennt sem bflaáhugamenn
taka strax eftin Annars vegar það hvað
flutningabflar vom litlir, miðað við
það sem gerist nú á tímum, og hins
vegar það hvað bandarísku bflamir
bera yfirleitt af þeim evrópsku, nema
þá helst þeim þýsku. Bæði em banda-
rísku bflamir stærri og burðameiri og
svo hitt að þeir höfðu yfirleitt miklu
öflugri vélar en hinir evrópsku.
Byijað var á undirbúningi að stofriun
safnsins árið 1978 og var gríðarmikil
vinna lögð í að safria saman munum
og standsetja þá. Sú vinna tók rúman
áratug, en hefur borið þann árangur
að tekist hefur að safria saman á einn
stað heillegasta safrú farartækja úr
síðari heimssfyrjöld, öðmm en skrið-
Eisenhower yfirhershöfðingi haföi vitanlega ekki ráörúm til aö taka beinan þátt I bardögum og gat því feröast í þægilegra farartæki en
jeppa. Hér er hann aö stiga inn I Packardinn fræga, árg. 1942.
drekum, sem nokkursstaðar er til í
heiminum.
Safriið hefur að geyma allar tegundir
mótorhjóla, sem herir Þjóðverja og
Bandaríkjamanna notuðu í stríðinu,
og þau athyglisverðustu og sjaldgæf-
ustu sem herir Kanadamanna, ítala
og Frakka áttu. Meðal mjög sjaldgæfra
hjóla, sem í safriinu em, má nefria
belgíska hjólið Sarolea 1000 með hlið-
arvagni og plánetugírkassa og drifi á
hliðarvagnshjólinu, Gillet 750 með
Tri-car. Framleitt t Belgíu áriö 1939. Aöeins voru framleidd 331
stykki, sem flest lentu í höndum Þjóöverja. Vélin var 2ja strokka,
992cc. Fjórir glrar áfram og einn afturábak.
Patton haföi einnig Willy's jeppa, sem hann notaöi mikiö í Ardennafjöllunum. Hér situr vaxmynd af Pattoni
kalli í farþegasætinu og bílstjórinn lokar blæjuhuröinni.
Harley Davidson 42 XA 1942. Harleymeö boxermótor. Þetta hjól er
oröiö afar sjaldgæft.
Þetta fyrirbæri heitir Hexonaut GS, hefur drif á öllum sex hjólum og
skrúfu til aö knýja áfram á vatni. Talið er aö aöeins hafi veriö smíö-
uö þrjú stykki, en þessi er sá einasti sem til er. Farartækið er smíð-
aö hjá Humber I Coventry í Englandi og tveir 14 hestafla Hillman-
mótorar knýja þaö áfram.