Tíminn - 11.03.1993, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 11. mars 1993
Rekstrarforsendur í sjávarútvegi létta Bolvíkingum ekki róðurinn:
Bjartsýni en
sporin hræða
„Ég er bjartsýnn á að þetta geti gengið og verð að vera það vegna þess að
þjóðfélagið lifir á okkur. Ef við getum ekki staðið okkur í stykkinu við að
afia gjaldeyris áfram fyrir þjóðfélagið þá má þetta þjóðfélag aldeilis fara að
passa sig. Fyrir okkur er þetta jafnframt spuming um að halda haus og af
þeirri ástæðu verð ég að vera vongóður um farsæla lausn," segir Jón Guð-
bjartsson, bæjafulltrúi í Bolungarvík.
Undanfama daga hefur mikið verið
spáð og skeggrætt í Bolungarvík um
hvemig beri að standa að lausn á
þeim vanda sem þar er upp kominn
eftir að fyrirtæki Einars Guðfinns-
sonar hf hættu starfsemi. Eins og
kunnugt er þá mun bærinn hafa for-
göngu um stofnun útgerðarfyrir-
tækis með þátttöku sem flestra bæj-
arbúa og er ætlunin að það fyrirtæki
muni taka að sér að vinna frekar að
þeim hugmyndum sem bæjarráð
hefur sett fram um leigutöku á
frystihúsi og útgerð togaranna. Ef
það gengur upp er síðan ætlunin að
festa kaup á vinnslu og útgerð,
seinna meir. Fyrir utan bæjarstjóm
em nokkrir einstaklingar að vinna
að því að leggja fram kauptilboð á
togurunum og kvóta þeirra og hafa
þegar viðrað hugmyndir sínar við
skiptastjóra.
Ekki er gert ráð fyrir því að fyrrum
stjómendur fyrirtækja EG muni
koma nálægt stjóm hins nýja út-
gerðarfyrirtækis, enda mun ekki
neinn vilji fyrir því meðal bæjarbúa.
Þá er heldur ekki vitað til þess að af-
komendur Einars Guðfinnssonar
séu með eitt eða neitt á prjónunum
til uppbyggingar atvinnulífs í Bol-
ungarvík.
Þótt Bolvíkingum sé kappsmál að
hefjast handa og reyna allt til að
vinna bráðan bug á því gríðarlega at-
vinnuleysi sem er meðal heima-
manna, 130-140 manns eru á at-
vinnuleysisskrá, em rekstrarfor-
sendur í sjávarútvegi með þeim
hætti að það getur orðið erfitt að fá
dæmið til að ganga upp. Botnfisk-
vinnslan er rekin með 6.5% halla
eða sem nemur tveimur milljörðum
á ári, afurðaverð hefúr lækkað um
2.7% á síðastu 12 mánuðum og afli
fer minnkandi. Þar fyrir utan hræða
sporin frá nágrannabyggðalögunum
og fleiri sjávarplássum sem ekki hafa
farið varhluta af þeim þrengingum
sem sjávarútvegurinn býr við.
Daði Guðmundsson, formaður
Verkalýðs- og sjómannafékagsins,
segir að það sé um að gera að flýta
sér hægt með það í huga að reyna að
finna lausn til framtíðar í stað þess
að ana áfram með einhverjar
skammtímalausnir.
Þrátt fyrir góð orð stjórnvalda í
garð Bolvíkinga og stofnun þriggja
manna bjargráðanefndar, búast
heimamenn ekki við neinum sérsök-
um stjómvaldsaðgerðum þeim til
hjálpar.
„Ef Davíð Oddsson og félagar ætla
að Iáta allt þjóðfélagið fara svona
eins og Reykjanesið er að verða, að
því er manni sýnist og við Vestfirð-
ingar séum næstir, þá er áslæða fyr-
ir fólk að fara að kíkja á þessar jót-
lensku heiðar.
Eða þá að tvinna okkur einhvern
veginn við Evrópubandalagið þannig
að við fáum hingað ávísun einu sinni
á ári, efvið viljum endilega fá að eiga
heima héma áfram,“ segir Jón Guð-
bjartsson. grh
Jóhannes Haraldsson, Vilhelmína Ingimundardóttir, Ragnar Þor-
steinsson og Auður Lilja Arnþórsdóttir í hlutverkum sínum í Plógi
og stjörnum.
Leikfélagið Búkolla í S-Þing:
PLÓGUR OG
STJÖRNUR
Leikfélagið Búkolla í S- Þingeyjar-
sýslu sýnir um þessar mundir að Ýd-
ölum, íeikritið Plóg og stjörnur eftir
írska leikskáldið Sean O’Casey. Um
40 manns taka þátt í sýningunni, þar
af em leikarar 17. Leikstjóri er Sig-
urður Hallmarsson.
Sýningum á Plógi og stjörnum fer
nú fækkandi en næstu sýningar
verða annað kvöld, föstudagskvöld,
og sunnudagskvöld nk.
Leikfélagið Búkolla var stofnað á
síðasta ári og í því er fólk úr fjórum
sveitarfélögum í S- Þingeyjarsýslu.
Það hefur áður sett upp gamanleik-
inn Biðla og brjóstahöld.
Alls 456 leituðu aðstoðar Stígamóta á sl. ári, flestir vegna ofbeldis fyrir 10-20 árum:
Nærri 68% þolenda
yngri en 10 ára
Þær starfa hjá Stígamótum og kynntu ársskýrslu samtakanna nýlega. Frá vinstri, Jónína Gunnlaugs-
dóttir, Bergrún Siguröardóttir, Heiöveig Ragnarsdóttir, Guörún Jónsdóttir og Theódóra Þórarinsdóttir.
Tímamynd Ámi Bjama
Suðurlandsskjálfti:
Björgun úr
„Æfingin tókst mjög vel og það
tók okkur aðeins tvo tíma að
rýma svæðið og koma slösuðum
á sjúkrahúsið. Það sem betur
mátti fara var á sviði stjómunar
og fjarskipta," segir Páll Bjaraa-
son hjá björgunarsveitinni
Tryggva á Selfossi.
í byrjun vikunnar tóku hátt í 70
manns úr þremur björgunarsveit-
um þátt í æfingu við að bjarga
fólki úr húsarústum eftir Suður-
landsjarðskjálfta og fór æfingin
fram í iðnaðarhverfi á Selfossi.
Auk félagsmanna úr björgunar-
sveitinni Tryggva tóku þátt í æf-
ingunni liðsmenn hjálparsveitar-
innar Tintron í Grímsnesinu og
hjálparsveitin í Hveragerði sem
lagði til 22 sjúklinga. Ennfremur
starfsfólk sjúkrahússins á Selfossi
og lögregla.
Páll segir að þeir hjá Tryggva hafi
aldrei fyrr æft björgun eftir jarð-
skjálfta á jafn stóru svæði eða haft
áður jafn mikið fjölmenni við æf-
ingu sem þessa. -grh
Fréttatilkynning frá kennur-
um í Breiðagerðisskóla:
Berum fullt
traust til
forystunnar
„Að gefriu tilefni lýsum við kennar-
ar Breiðagerðisskóla yfir fyllsta
trausti á forystu Kennarasambands
íslands, þrátt fyrir skiptar skoðanir
okkar á verkfallsboðuninni," segir í
fréttatilkynningu frá kennurum í
Breiðagerðisskóla.
Undir tilkynninguna skrifa kennar-
ar skólans.
voru
Alls 456 einstaklingar (þ.a. 27 kariar)
leituðu til Stígamóta í fyrsta skipti á ár-
inu 1992, samkvæmt ársskýrslu sam-
takanna. Þetta er þriðjungs fjölgun frá
árinu áður. Alls hafa þá rúmlega þús-
und einstaklingar Ieitað til Stígamóta á
þriggja ára starfstíma samtakanna.
Sifjaspell voru langalgengasta ástæðan
fyrir komu á síðasta ári. Um 73%
þeirra sem komu voru þolendur sifja-
spella, hvar af sjötti hlutinn hafði einig
orðið fyrir nauðgun. Ofbeldismennim-
ir voru 72% fleiri en fómariömbin, eða
786 hvar af 10 vom konur, eða 1,3%.
AIIs höfðu 35% þessara einstaklinga
orðið fyrir nauðgun, eða 159 konur.
Nauðgaramir voru hins vegar hátt í tvö-
falt fleiri, eða um 280 manns. Innan við
þriðjungi þessa hóps hafði verið nauðg-
að af einungis einum ofbeldismanni.
Um sjöttu hverri konu (26 konum)
hafði verið nauðgað af 4 til 6 og jafnvel
þaðan af fleiri körlum. Innan við þriðj-
ungur nauðgaranna (83) voru „ókunn-
ugir karlar", alla hina þekktu konumar.
Rúmlega helmingur nauðgaranna
(142) vom úr hópi vina og kunningja.
En innan við þriðjungur (83) vom
„ókunnugir karlar".
Svipað kom í ljós varðandi fómarlömb
sifjaspella. Rúmlega helmingur þeirra
hafði verið misnotaður af bara einum
aðila. En níunda hvert fómarlamb (36
manns) hafði verið kynferðislega mis-
notað af 4 til 6 eða ennþá fleiri ofbeldis-
mönnum úr hópi nánustu ættingja
og/eða fjölskylduvina.
Alls 446 vom tilnefndir sem ofbeldis-
menn í sifjaspellsmálum, eða um þriðj-
ungi fleiri en þolendumir. Átta konur
vom í þeim hópi. Rúmlega fjórðungur
ofbeldismannanna kom úr hópi
vina/kunningja (114 manns), annar
fjórðungur var frændur, rúmlega sjötti
hluti (17%) var feður, um m'undi hver
(11%) bræður, um tíundi hver (10%)
stjúpfeður og afar vom litlu færri. Hér
komu líka við sögu 3 frænkur, 2 vinkon-
ur, ein systir, ein amma og ein móðir.
Algengast virðist að þeir sem leituðu til
Stígamóta hafi þar skýrt frá ofbeldi sem
þeir urðu fyrir mörgum ámm, jafnvel
áratugum áður. Því þeir hafa langflestir
verið á bamsaldri þegar ofbeldið hófsL
En hins vegar vom langflestir á aldrin-
um 2040 ára sem leituðu til Stígamóta
ífyrra.
Nærri 40% fómarlambanna (176) vom
á aldrinum 5-9 ára þegar ofbeldið hófst
og litlu minni hópur ennþá yngri, eða
samtals hátt í 70% yngri en tíu ára. Að-
eins tæplega 9% vom eldri en 16 ára
þegar ofbeldið hófst
Þegar komið var til Stígamóta vom aft-
ur á móti einungis 18% þolendanna
enn undir tíu ára aldri. En rúmlega
67% þeirra vom komin yfir 16 ára ald-
ur. Enda var það í 87% tilfella þolandi
sjálfur sem leitaði aðstoðar Stígamóta,
en í 12% tilfella móðir eða annað náið
skyldmenni. Langflestir (134 manns)
vom milli tvítugs og þrítugs og annar
stærsti hópurinn (89 manns) milli þrí-
tugs og fertugs.
Um 44% þolenda vom búsett í Reykja-
vík samtals 60% á höfuðborgarsvæð-
inu, þegar ofbeldið átti sér stað. Margir
hafa síðan flutt „suður" því 76% þeirra
vom búsettir á höfuðborgarsvæðinu
þegar þeir leituðu Stígamóta.
Þar var m.a. spurt hvað sifjaspell hafi
staðið lengi yfir. Stærsti hópurinn (7.
hver) nefndi eitt skipti, og hjá rúmlega
44% þolenda stóðu þau yfir eitt ár eða
skemur. Nærri 30% höfðu hins vegar
verið þolendur sifjaspella í 5-10 ár eða
lengur.
í nærri 3/4 tilfella hafði kynferðislegt
ofbeldi átt sér stað á heimili þolanda
og/eða ofbeldismanns, þ.e. annars
þeirra eða sameiginlegu heimili þeirra.
Tæplega þriðjungur þolenda sagði frá
ofbeldinu meðan á því stóð eða strax eft-
ir að því lauk, og þá oftast móður sinni.
En þeim var þó aðeins trúað í 57% til-
fella. Tæplega 30% málanna vom kærð
annað hvort til bamaverndamefndar
eða lögreglu. Aðeins 12 mál náðu hér-
aðsdómsstigi.
Algengustu afleiðingar kynferðislegs
ofbeldis em: Depurð, reiði, erfiðleikar í
tengslum við maka, erfitt kynlíf, léleg
sjálfsmynd, hegðunarerfiðleikar og ein-
angmn.
Og hátt í fjórðungur hafði hugleitt
sjálfsvíg, hvar af margir höfðu gert til-
raun til þess einu sinni eða oftar, jafnvel
yfir fimm sinnum. - HEI