Tíminn - 03.05.1994, Blaðsíða 6
6
Þribjudagur 3. maí 1994
Grænt er gott
Lan Shui hljómsveitarstjóri.
fram samkvæmt líkindalögmáli
— því fjölmennari sem þjóö er,
þeim mun fleiri afburðamenn
fæöast. Auðvitað fer það svo eftir
aðstæðum hvemig rætist úr efni-
viönum — hvort gáfurnar nýtast
til að smíða atómsprengju eba
hvort eigandi þeina veröur
myndarbóndi í sinni sveit (eins
og t.d. Vilhjálmur á Narfeyri). í
Kína em nú á annan milljarö
manna — fimm sinnum fleiri en í
Bandaríkjunum — og þar em
miklir hæfileikar saman komnir,
margir afburðamenn (fimm sinn-
um fleiri en í Bandaríkjunum),
mikil vinnusemi og mikill vilji til
að blómstra. Þessir smávöxnu,
grannholda og kurteisu menn
sem komu fram á sinfóníutón-
leikunum 28. apríl, Lan Shui og
Ting Zhou, fönguöu greinilega
hug og hjörtu bæði hljómsveitar
og áheyrenda með kunnáttu
sinni og framkomu. Sennilega er
sú rísandi sól, sem margir þykjast
sjá í austri, ekki síður yfir Kína en
Japan.
■
Allt ér vænt sem vel er
grænt," segir þar, og Græna
tónleikaröö Sinfóníu-
hljómsveitarinnar er sérstaklega
hugsuð fyrir þá sem vilja helst
ekki láta sér leiðast á tónleikum.
Enda er jafnan fullt hús á græn-
um tónleikum og — þab sem
merkilegra er — ab vemlegu leyti
annað fólk en sækir hinar raðim-
ar, þær rauðu og gulu. Fjórðu og
síðustu tónleikar grænu raðarinn-
ar vom 28. apríl, og meginstefiö
var Kínverjar og kínversk tónlist
— kínverskur stjómandi (Lan
Shui), kínverskur píanóleikari
(Ting Zhou) og verk tveggja kín-
verskra samtímatónskálda (Chen
Yi og Tan Dun).
Tónskáldkonan Chen Yi hefur
búið og starfað í Bandaríkjunum
síðan 1986, eftir margvíslegar
hremmingar í menningarbylting-
unni. Eftir hana var flutt „Sprout"
fyrir strengjasveit, hæglátt verk
og vestrænt í aðalatriöum —
raunar fúga ab uppbyggingu —
en samt með greinilegum aust-
rænum áhrifum. í þessu verki
a.m.k. hefur Chen Yi hlaupib yfir
vestrænar formbyltingar 20. ald-
ar, en brætt þess í stað saman
klassík austurs og vesturs.
Næst spilabi Ting Zhou einleik í
2. píanókonsert Rachmaninoffs.
Þetta fallega og vinsæla verk
minnir á Brahms í upphafi, en á
Tsjækofskí í lokin, með smástróf-
um úr Beethoven hingað og
þangað eða, eins og Egill „klarin-
ett" sagbi einu sinni um íslenskt
verk: „Maður hafbi ekki við að
taka ofan fyrir gömlu meisturun-
um." En þetta er bráðfalleg tón-
list, og bæöi hljómsveit og ein-
leikari spiluðu af krafti og áhuga,
undir eldlegri stjóm Lan Shui —
sem líka er búsettur í Bandaríkj-
unum í seinni tíö, eins og píanist-
inn og tónskáldin tvö. Ting Zhou
píanóleikari er reyndar ekki nema
19 ára og á sjálfsagt eftir að gera
garðinn frægan áöur en lýkur; nú
spilaði hann af mikilli fimi og
talsverðum krafti, þótt segja megi
að stundum hafi hann ekki haft
við hljómsveitinni þegar hæst lét
í henni.
Langskemmtilegasta verkið á
tónleikunum var þó, merkilegt
TONLIST
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
nokk, það sem okkur er fjarlæg-
ast, Hljómsveitarleikhús I eftir
Tan Dun. Stjómandinn sagði fá-
ein orð á undan þar sem hann
gerbi nokkra grein fyrir verkinu,
sem hann sagði vera þjóðlega kín-
verska tónlist, ab vísu skrifaða fyr-
ir. vestræn hljóbfæri. Efnislega
samanstendur verkið úr þremur
eindum eða stefjum, sem stund-
um heyrðust hvert í sínu lagi, en
stundum saman: í einu er mönn-
um stefnt til hofsins, í öbm vinna
menn á ökmnum, en hið þriðja
gerist í Pekingópemnni. Þarna
vom ásláttarhljóðfæri af ýmsu
tagi auðvitað mjög áberandi —
m.a. bönkuðu blikk-spilarar á
munnstykkin með flötum lófa —
en önnur hljóbfæri gerðu ýmsa
fína og óvenjulega hluti. Sérstaka
viðurkenningu stjómanda fékk
Martial Nardeau fyrir flaumleik
sinn, sem var „kínverskur" mjög
að heyra.
Hljómsveitarleikhús I eftir Tan
Dun er litríkt verk og skemmti-
legt, en samt gæti maður búist við
að þreytast fljótlega af svo
óvenjulegri tónlist og fjarlægri
okkar reynsluheimi. En hver
veröur þreyttur á náttúrlegum
hljóðum eins og þyt í laufi, fugla-
söng eða svarri brimsins vib
ströndina? Og þannig er þessi
tónlist einhvem veginn — nátt-
úrleg þótt í ströngum stakki
formsins sé.
Síðast á efnisskrá var sinfónísk
fantasía eftir Tsjækofskí, Franc-
esca da Rimini op. 32, og segir frá
örlögum elskendanna Francescu
og Paolo í Hinum guðdómlega
gleðileik eftir Dante (allt þetta úr
tónleikaskrá). Fantasía þessi telst
tæplega til meiri háttar verka
skáldsins, en bæði hljómsveit og
stjórnandi tóku hana meö verb-
ugu áhlaupi og geislandi strófum
leibandi manna.
Því hefur spáð spaks manns vör
að yfirburöir einstaklinga komi
Ting Zhou einleikari.
DÝRALÆKNISPISTILL
Islensk dýr eru veik fyrir
nýjum smitefnum
Islensk dýr hafa að mestu verið
einangruð frá landnámstíö.
Þau hafa ekki „sjúkdóma-
reynslu", hafa ekki aðlagast nema
fáum smitsjúkdómum og era við-
kvæmari en dýr frá svæðum er-
lendis þar sem landlægir era
margir skæðir sjúkdómar. Næmiö
hefur komið í ljós, þegar smitefni
hafa borist til landsins, og eins
þegar dýr hafa verið flutt til út-
landa (dæmi: kverki og inflúensa
hrossa). Meinlausir sjúkdómar er-
lendis, sumir jafnvel ósýnilegir
þar, hafa orðið ab landplágum
hér (dæmi: mæðiveiki í sauöfé).
Við höfum samt verib heppin aö
fá ekki þá verstu, eins og gin- og
klaufaveiki, smitandi fósturlát í
kúm, hundaæbi, svínafár,
hænsnapest, skæbar salmonella-
tegundir eba hestainflúensu.
Þennan lista mætti lengja meb
nokkram tugum mjög alvarlegra
sjúkdóma og mörg hundrað öðr-
um, sem gætu borist hingað meb
smitmenguðum vöram, dýram
eöa fólki og fötum þess, sem ó-
hreinkast hefur af dýram erlend-
is. Nýlega var heill kassi af notuö-
um og óhreinum búnaði íslensks
hestamanns, sem kom frá útlönd-
um, stöövaður í tolli hér. Þetta er
ekki í fyrsta sinn sem slíkt finnst.
Enginn vafi var um smithættu.
Til era hestamenn sem leyfa sér
að hafa það að gamanmálum, að
þeir hafi sloppið í gegnum tollinn
meb óhreina strigaskó og fleira
vegna þess aö tollverðir taki að-
eins þab sem hafi „reið-" í nafni
(reiðföt, reibtygi, reiðstígvél o.fl.).
Hugsa þessir menn ekki um þá
skelfingu sem hlotist gæti af
kæraleysi þeirra? Skilja þeir ekki
að heilbrigði íslenska hestsins er
ómetanleg? Hestamenn, standið
á verbi gegn svona ábyrgðarleysi.
Mikið er í húfi.
Ýmsir hrossasjúk-
dómar gætu orbið
mjög afdrifaríkir
Eins og hrossabúskap er háttab
hér á landi, gætu smitsjúkdómar,
sem bærast hingað, orðib mjög
alvarlegir og stöbvað sýningar,
hrossaverslun og flutning í og úr
beitilöndum. Þeir gætu einnig
spillt fyrir útflutningi hrossa og
afurðum sem unnt er að selja til
útlanda. Nú er t.d. ab opnast
markaður fyrir mótefni gegn sjúk-
dómum, sem framleidd era úr
blóði hrossa vegna óvenjulegs
heilbrigðis þeirra. íslensku hross-
in hafa verið laus við alla alvar-
Siguröur Sigurbarson, dýralœknir á
Keldum.
lega smitsjúkdóma til þessa, sam-
anber orðið hestaheilsa. Húð-
sveppur sá, sem breiöst hefur út
hérlendis nýlega, gefur smjörþef-
inn af því sem borist gæti hingað.
Hann er þó vægur samanborið
við illvíga og bráðsmitandi húb-
sveppi sem finnast á hrossum í
grannlöndum okkar og raunar
um allan heim. Þeir berast hing-
að, ef óvarlega er fariö. Innflutn-
ingsárátta sumra rábamanna
þjóbarinnar er hættuleg heilsu ís-
lenskra dýra. Þeir ættu ekki aö
láta áróður hagsmunahópa æra
sig og færa af vegi. Magnús Steph-
ensen flokkaði refinn með saub-
fjársjúkdómum í riti um húsdýr
árið 1808. Fari ráðamennirnir
ekki vel með vald sitt, verða þeir á
sama hátt settir í flokk með smit-
andi pestum sem berast hingað
fyrir glópsku þeirra. ■