Tíminn - 31.05.1994, Page 4

4
IPíSJfífftí
Þribjudagur 31. maí 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1917
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4,105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmibja
Frjálsrar fjölmiblunar hf.
Mánabaráskrift 1400 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Kosningaúrslitin —
tíðindi í stjórnmálum
Úrslitin í sveitarstjórnarkosningunum síðastliðinn
laugardag eru pólitísk tíðindi. Þar ber hæst að
meirihluti Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík fellur
nú í annað sinn á 60 árum, í þetta skipti fyrir
bandalagi fjögurra flokka. Þessi árangur náðist
með góðri samstöðu þeirra. Sú aðferð að stilla
borgarstjóraefninu í fremstu víglínu gekk upp.
Samfylkingin gegn Sjálfstæðisflokknum í borg-
inni skýrist fyrst og fremst af þeim langa tíma sem
hann hefur haft þar tögl og hagldir og byggt upp
sitt valdakerfi. Sú þörf að brjóta það upp vék
flokkshagsmunum til hliðar og þjappaði fólki
saman. Þetta er baiátta sem á sér ekki hliðstæðu í
stjórnmálasögu síðustu ára, og átti sér ekki hlið-
stæðu annars staðar á landinu.
Þessi tíðindi eiga eftir að draga dilk á eftir sér,
einkum í ljósi þess hvað valdakerfi Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík er ríkur þáttur í uppbyggingu
flokksins. Það er áfall fyrir ímynd flokksins að tapa
borginni.
Það er vandi fyrir Reykjavíkurlistann að spila úr
sigrinum og það hvílir mikil ábyrgð á því fólki sem
tekur forustuna í borgarmálunum nú. Það skiptir
miklu máli að sá samstarfsvilji, sem fram kom í
kosningunum, endist.
í flestum stærri bæjarfélögum landsins var kosn-
ingabaráttan háð undir merkjum flokkanna. Nið-
urstaðan var yfirleitt sú að stjórnarandstöðuflokk-
arnir komu betur út en Sjálfstæðisflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn. Framsóknarmenn mega vel við
útkomuna una og fékk þeirra fólk mjög góða kosn-
ingu víðast hvar; má nefna Akureyri sem dæmi,
þar sem flokkurinn vann stórsigur. Flokkurinn
vinnur einnig á í sveitarstjórnum í þéttbýlinu á
Reykjanesi, þar sem hann hefur átt á brattann að
sækja; má þar einkum nefna Mosfellsbæ og Garða-
bæ, þar sem útkoman er mjög góð. Einnig var afar
góð útkoma í hinum stóra þéttbýliskjarna á Suður-
landi á Selfossi.
í sveitarstjórnarkosningum verður það ávallt svo
að málefni einstakra sveitarfélaga, persónur og
staðbundnar aðstæður ráða miklu. Svo var einnig í
þessum kosningum. í hinum minni sveitarfélög-
um var um hreint persónukjör að ræða.
Látið hefur verið að því liggja að samstarfið í
Reykjavík sé upphaf að miklum breytingum í
flokkakerfi landsmanna. í því sambandi verður að
hafa í huga að það er tilkomið af sérstökum að-
stæðum, eins og áður er minnst á. Bent hefur ver-
ið á að í landsmálum gildir öðru máli og þar grein-
ast skoðanir um breiðar línur í málefnum atvinnu-
veganna og utanríkismálum, svo eitthvað sé
nefnt. Það er því allt of snemmt að spá kollsteypu
flokkakerfisins eftir þessar kosningar. Hitt er mjög
athyglisvert að nú virðast allir færast inn á miðj-
una í sínum málflutningi. Sigur þessara kosninga
er fyrst og fremst sigur félagslegra viðhorfa um allt
land.
Tíminn á þá ósk til sveitarstjórnarmanna um
land allt að þeim vegni vel í sínu mikilvæga starfi.
Davíb, raunvinur R-listans
til Rey^nga
cfUr „ éc VvWW' >
Þá er búib að bjarga borginni úr
klóm Sjálfstæbisflokksins, í ann-
ab sinn á 60 árum.
Sjálfstæðisflokkurinn ætlaði að
vinna kosningarnar á glundroba-
kenningunni. Það vopn snerist
hins vegar í höndunum á þeim,
vegna þess að glundroðakenning-
in virkar þá og því aðeins að rétt-
ar forsendur og umhverfi séu fyr-
ir hendi.
Til þess að einhver geti notað
glundroðakenninguna með sann-
færandi hætti þarf a.m.k. þrennt
ab vera til staðar: Andstæðingur-
inn þarf að vera í mörgum fylk-
ingum; sá sem segir glundroöa
einkenna andstæðing sinn þarf
að hafa allt í lagi í sínum eigin
garði, og í þribja lagi verbur sá
sem beitir glundroöakenning-
unni aö kynna sig sem hinn eina
ábyrga málefnalega valkost og
haga málflutningi í samræmi viö
það.
Grímuglundroði full
langsóttur
Ekkert af þessu var fyrir hendi hjá
sjálfstæbismönnum aö þessu
sinni og því fór sem fór. R-listinn
var skýr og afmarkaður valkostur,
sem allt of langsótt var að bendla
vib einhvem grímuklæddan
glundroða. Allra síst var það væn-
legt hjá sjálfstæðismönnum, í
ljósi þess að þeir höfðu haft þrjá
borgarstjóra og meiriháttar
hreinsanir og uppgjör höfðu átt
sér staö í flokknum, bæöi hvað
varðar menn og málefni. Sjálf-
stæðisflokkurinn var m.ö.o. ekki í
neinu formi til að beita
glundroðakenningunni á aðra.
Síðast en ekki síst þá var málflutn-
ingur flokksins á köflum lítið
annað en fúkyrðaflaumur, götu-
strákatal sem gerði allt annað en
skapa traust til flokksins sem
ábyrgs stjómmálaafls.
Sá, sem ber höfuöábyrgðina á
því aö þessi þrjú atriði, þessar for-
sendur glundroðakenningarinn-
ar, vom ekki til staðar hjá Sjálf-
stæðisflokknum, er hins vegar
ekki Ámi Sigfússon. Og jafnvel
ekki Markús Örn Antonsson. Að-
alsökin liggur hjá Davíö Odds-
syni, sem skildi viö borgarstjórn-
arflokkinn í uppnámi og haföi
persónulega forgöngu um að
nauðsynlegt uppgjör milli ólíkra
manna og sjónarmiða fór ekki
GARRI
fram fyrr en 70 dögum fyrir kosn-
ingar.
Moggagrein jafnar aug-
lýsingamisvægi
Það er því fyrir tilverknað Davíðs
sjálfs, formanns Sjálfstæðisflokks-
ins, að innanflokksglundroðinn
brýst fram svo skömmu fyrir
kosningar. En Davíð reyndist
sámkvæmur sjálfum sér allt til
enda. Því auk þess að hafa búið
um glundroðahnútana með þess-
um hætti, var hið opinbera fram-
lag hans til kosningabaráttu D-
listans þannig aö mátt heföi ætla
að maðurinn vildi sem mest
skemma fyrir sínum eigin flokki. í
ávarpi til kjósenda á kjördag gerir
forsætisráðherra lýðveldisins sér
lítiö fyrir og fer yfir sviöið eins og
bóndi sem er að dreifa mykju á
tún. Í nafni glundroðakenningar-
innar þeytir hann mykjunni í
kringum sig og virðist ekkert hafa
fram ab færa nema skítkast á
frambjóðendur R-listans. Götu-
strákastíll í stað ábyrgs og mál-
efnalegs talsmáta verður þannig
til þess að ásakanir um glundroða
snúast upp í andhverfu sína. Trú-
lega hefur þessi eina grein forsæt-
isráðherra og formanns Sjálfstæð-
isflokksins náð því aö vega upp þá
slagsíðu, sem var á auglýsinga-
magni listanna Reykjavíkurfram-
boðinu í óhag. Ef sjálfur formaður
Sjálfstæðisflokksins og yfiroddviti
D-listans í Reykjavík hefur ekkert
að segja við kjósendur á kjördag
um stefnu og málefni og ábyrgð
sinna manna, en lætur hins vegar
dæluna ganga um ab einn and-
stæðingurinn hafi nú fyrir tíu ár-
um ekkert getað talað um annað
en að hækka skatta og ab annar
ætti nú ab eiga heima á Höllu-
stöðum o.s.frv., þá er ekki von að
menn telji mikið á minni spá-
mönnum flokksins að græða.
Garri vill nota þetta tækifæri og
þakka Davíð Oddssyni fyrir Morg-
unblaösgreinina og fyrir ab hafa
af ræktarsemi og áralangri þolin-
mæöi stuðlað að því ab sjálfstæb-
ismenn töpubu borginni í þessum
kosningum.
Garri
Vond fjárfesting
Að kosningum loknum vita allir
að svona hlutu þær að fara. í
Reykjavík voru skobanakannanir
búnar að undirbúa jaröveginn
svo vel að kosningamar vom
staðfesting á þeirri stabreynd sem
fjórar samhljóða kannanir sýndu,
að hlyti að verða niöurstaðan.
Breytingin varb ekki önnur en sú
að sigur R- listans varö heldur
meiri en síðustu kannanir gáfu til
kynna.
Því var það furðulegt þegar frá-
farandi borgarstjóri lýsti yfir að
heföu kosningamar farib fram
tveim vikum síðar, hefði hann og
flokkur hans sigraö. Á orðum
hans mátti skilja aö ekki heföi
unnist tími til að koma réttum
skilaboðum til kjósenda á síðasta
kjörtímabili sem var tveim vikum
of stutt í annan endann fyrir D-
listann. Þaö gerði gæfumuninn.
í leikverkinu Deleríum Búbónis
var jólunum frestab til að hægt
væri að græða á þeim. í kosninga-
deleríum íhaldsins hefði þaö gert
sama gagn að fresta kjördegi sam-
kvæmt kokkabók Áma Sigfússon-
ar.
Öflugasta vopnib
Bágt er af voma auga á hvaða
stob tvegg|d vikna lenging kosn-
ingabaráttu átti að gera til ab
auka sjálfstæðismönnum fylgi.
Þeir hefðu að vísu getað eytt ein-
hverjum tugum eða hundmöum
milljóna til viðbótar í auglýsingar
og gert sig mjúkláta í framan og
fjölskylduvæna. En ab þaö hefði
umtumað skoðunum fjögur þús-
unda kjósenda er ofætlan og í
raun ekki annað en vanvirða
gagnvart því fólki sem ætlað er að
mynda sér skobanir eftir auö-
Á víbavangi
viröilegu auglýsingaskmmi.
Gífurlegu fjármagni er varib til
að auglýsa ágæti einstakra lista og
veröleika frambjóðenda. Á kosn-
ingakontómm em þau trúar-
brögð í heiðri höfð að peninga-
austur sé öflugasta vopnið til að
vinna kosningabaráttu. Ab koma
brosandi andlimm á framfæri og
upphrópunum um vitsmuni og
stjórnvisku sem að baki hinna
hým ásjóna býr, er mál mála að
viðbættum vangaveltum um að
vibkomandi ætli ab gera eitthvab
í atvinnumálunum.
Það er stabföst trú undimtaðs ab
þeir sem græöa á frambobsauglýs-
ingum séu einkum þeir sem búa
þær til og þeir fjölmiðlar sem
birta þær.
Kjósendur hafa annað ab leiöar-
ljósi þegar þeir gera upp hug sinn
um hverja þeir velja til ábyrgöar.
Það er meö ólíkindum hvað
Reykjavíkuríhaldib hefur auglýst
fyrir kosningarnar sem það tapaði
á laugardaginn. Útvörp, sjón-
vörp, sími blöð og glæsibæklingar
vom full af keyptum og útspekúl-
emðum áróðri sem átti að hafa
áhrif á kjósendur.
Því fjármagni sem í þetta fór var
illa varið og skilaöi engum ár-
angri því atkvæði Reykvíkinga
verða ekki keypt með þessum
hætti. Auglýsingaskmmið tók á
sig ýmsar myndir, sumar miður
geðslegar. Það versta við þær er aö
þær ofbjóða almennri skynsemi
og em vanvirða við það fólk sem
þeim er ætlab að höfða til.
Að halda að svona fmmstæður
heilaþvottur, gauragangur og
skmm nái tilætluðum árangri
sýnir í besta falli hugarfar þeirra
sem þessum aðferðum beita og
kalla innlegg í stjómmálabaráttu.
Árni Sigfússon gemr sem best
huggað sig við að tveggja vikna
auglýsingaaustur til viðbótar
hefði fært honum sigur. En þar
vanmetur hann frjálsan vilja ein-
staklinganna til að taka afstöðu
án þeirra tilburða sem peninga-
valdiö hefur í frammi til að ráðsk-
ast með ákvarðanir þeirra.
Annars er þab greinilega vondur
bisniss að styrkja íhaldið. Þeir
miklu fjármunir sem það varði til
að verja meirihluta sinn í borgar-
stjóm em roknir út í vebur og
vind án þess ab nokkuö komi í
staðinn. Hverjir borga brúsann, er
ekki á almanna vitorði fremur en
hvernig innheimtan gengur eftir
að gamli meirihlutinn sem öllu
réði er oröinn valdalítill minni-
hluti og léleg fjárfesting. Maður
hlýmr að taka undir uppáhalds-
frasa þeirra efnuöu:. Peningar em
ekki allt.
OÓ