Tíminn - 03.11.1994, Blaðsíða 10

Tíminn - 03.11.1994, Blaðsíða 10
10 ^pmtwm Fimmtudagur 3. nóvember 1994 Newcastle — ekki bara fótboltaliö! Borgin NeWcastle stendur vib ána Tyne í Northumbria-hér- abi í norbausturhluta Eng- lands. Newcastle er í dag einna þekktust fyrir knatt- spyrnulib sitt og hina frægu Tynebrú, en fyrr á árum var kolavinnsla helsta einkenni hérabsins. Northumbria hef- ur gegnum söguna yerib um- deilt landsvæbi, sem Skotar og Englendingar hafa barist um. Ýmsar minjar þessa alda- langa hernabar er ab finna í hérabinu og þar er skosk arf- leifb áberandi. Undanfarin haust hafa sífellt fleiri íslend- ingar heimsótt Néwcastle, bæbi til ab versla og notfæra sér abra afþreyingu sem borg- in og nágrenni hennar hafa upp á ab bjóba. Vibskiptin blómstra á sunnudagsútimarkabnum vib Quayside undir Tynebrúnni. Saga, byggingar- list og verslanir Borgin Tynebrúin er tákn Newcastle og hún er áberandi þegar komib er inn í borgina. Tynebrúin var byggö árin 1925-28 og var á þeim tíma lengsta brú í heimi án mibjustólpa. Tynebrúin var opn- uð á undan hinni víbfrægu brú í Sydney í Ástralíu, en brýrnar eru nákvæmlega eins ab öllu leyti nema stærbinni. Menn eru ekki sammála um hvor brúin hafi verib fyrirmynd hinnar, þótt Newcastlebúar séu aubvitab ekki í vafa um þab. Alls eru sex brýr yfir ána Tyne, þótt engin hinna fimm séu jafn frægar og brúin í Newcastle. Hjarta mibborgar Newcastle er vib hib 40 metra háa minnis- merki um Grey jarl (sem Earl Grey teib heitir eftir), föbur end- urbótalaganna frá árinu 1832, en þá var Grey jarl forsætisráb- herra. Grey Street er nefnt eftir Grey jarli. Þab þykir vera ein feg- ursta gata Bretlands og meistara- verk klassískrar byggingarlistar. Mibborg Newcastle er frekar lít- il. Fyrir vikib eru ókunnugir fljótir ab átta sig á henni og auö- velt er ab finna þab sem ferba- langurinn leitar ab. Verslun Newcastle svíkur ekki þá sem hafa áhuga á dæmigerbri versl- unarferð. í Gateshead (eins kon- ar Kópavogi, rúmlega 4,5 km frá mibborg Newcastle) er stærsta verslunar- og afþreyingarmið- stöð Evrópu, Metro Center, með um 350 verslunum og þjónustu- fyrirtækjum undir einu þaki. Ótal veitingastabir eru í Metro Center, kvikmyndahús, keilusal- ur og innitívolí. Þar eru margar af stærstu verslunarkebjum Evr- ópu meb verslanir. Metro Center nær yfir gífurlegt flæmi, en til ab aubvelda fólki ab finna það sem það leitar að eru f jögur eins kon- ar verslunarþorp þar innan dyra. í þorpunum eru ýmsar sérversl- anir og nöfn þeirra segja til um hvernig verslanir er ab finna í hverju. Yfir 25 milljónir manna heimsækja Metro Center árlega. Abal verslunargatan í mibborg Newcastle er Northumberland Street, sem stundum er kallab „Oxford Street norðursins". Northumberland Street er göngugata og þar er að finna stærstu Marks og Spencer versl- un héraðsins, C&A, Littlewoods, Next og margar aðrar þekktar verslanir. Við götuna er gengið inn í Eldon Square, sem er stór verslunarmiðstöð með yfir 160 verslunum, tómstundamiðstöö og veitingasvæði. Á sunnudögum er tilvalið ab heimsækja markaðinn á Quay- side undir Tynebrúnni. Þar eru á hverjum sunnudegi um 200 sölubásar og hægt ab gera góð kaup, ef fólk gefur sér tíma til aö skoða það sem er á boöstólum. Land biskupa- prinsanna Þeir sem koma til Newcastle, ættu ab gera sér ferb til Durham- borgar, miðaldaborgar' í Dur- hamsýslu, „lands biskupaprins- anna". Frá Durhamborg stjórn- ubu biskupaprinsarnir sýslunni sem nokkurs konar ríki í ríkinu í nærri 800 ár. Durhamborg stendur á höfba, sem er umlukinn skógivöxnum dal sem áin Wear bugðast eftir. Margar byggingar frá miðöldum eru uppistandandi í Durham, en frægasta bygging sýslunnar er án efa dómkirkjan, sem er önnur af tveimur alþjóðlegum arfleifðum í Northumbria. Bygging dóm- kirkjunnar hófst árið 1093 og henni var lokið árið 1133. Dóm- kirkjan í Durham var fyrsta stóra dómkirkjan sem var byggð í Norðvestur-Evrópu og fyrir- mynd margra dómkirkna sem á eftir komu. Dómkirkjan hefur margsinnis verið valin fegursta bygging heims og hún er eitt af því sem allir verba ab skoða sem eiga leið um þennan hluta Eng- lands. Háskólinn í Durham er sá þribji elsti í Englandi, á eftir Oxford og Cambridge. Durhamkastali, sem áður var heimili biskupaprins- anna, er í dag stúdentagaröar fyrir háskólastúdentana. Fyrir áhugamenn um söguna er heimsókn í Beamish-safnið í Durhamsýslu ómissandi. Beam- ish- safnið er í raun heilt þorp þar sem reynt er að sýna hvernig lífi fólks var háttað í norburhluta Englands á fyrri hluta þessarar aldar. í þorpinu er hægt að heimsækja m.a. verslanir, skóla, læknastofu, tannlæknastofu og sælgætisverksmiðju, sem allt hefur verið endurbyggt eins og það var um síðustu aldamót. Að sjálfsögðu er hægt að kaupa sæl- gæti sem framleitt er í sælgætis- verksmiðjunni. Síðast en ekki síst er í Beamish eina kolanáman sem enn er opin í héraðinu. Gestum gefst kostur á aö fara niður í námuna í fylgd fyrrverandi námumanna, sem lýsa því hvernig vinnan fór fram. Heimsókn í námuna er einstök leið til að átta sig á því hversu gífurlegt harbræði námu- yinnan hefur verið. Fyrir flesta íslendinga er þó nauðsynlegt að sperra eyrun vel, því kolanámu- mennirnir fyrrverandi tala mál- lýsku heimamanna, Geordies, sem getur verið erfitt að skilja, en er því skemmtilegra að hlusta á. ¦ I '. ,1/,' ¦ i . í« • !¦' ¦ .' i ,'-'. Minnismerk'ib um Greyjarl, föbur endurbótalaganna frá 1832, íhjarta mibborgar Newcastle. Durhamborg er sérlega falleg borg í nágrenni Newcastle. Hún ereink- um fræg fyrir byggingarlist, en þar má sjá margar fallegar byggingar frá miböldum. Ekki spillir fyrir frœgb borgarinnar ab skjaldar- merki hennar er eins og íslenski fáninn. „ Kolavinnslan " í Beamish-safninu. Þar er eina kolanáma hérabsins sem enn er opin, þótt kol séu ekki lengur unnin þar.