Tíminn - 16.11.1994, Blaðsíða 4

4
igímivm
Mi&vikudagur 16. nóvember 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: )ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánaðaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Slök stjórnsýsla
Skýrsla Ríkisendurskoðunar um starfshætti í heil-
brigðis- og tryggingamálaráðuneyti er reiðarslag fyrir
stjórnsýsluna í landinu. Það hefur margoft komið
fram að daglegur rekstur þar sé ekkert slakari en gerist
og gengur í öðrum ráðuneytum og skrifstofustjóri í
nefndu ráðuneyti lýsir því hiklaust yfir að svo sé. En
jafnframt tekur hann fram að margt megi til betri
vegar færa og aö ábendingar Ríkisendurskoðunar
verði teknar alvarlega.
í margfrægri skýrslu segir m.a.: „Ríkisendurskoðun
hvetur ráðuneytið til að kynna sér þá möguleika, sem
bókhaldskerfið býður upp á, þannig að auðveldara
verði að fylgjast með kostnaði vegna einstakra verk-
efna og hvort kostnaður sé í samræmi við fjárheim-
ildir."
Vægar er ekki hægt að komast að orði um óreiðu og
handahófskennda stjórnarhætti og jafnvel vafasama
meðferb fjármuna.
Um losaralega meðferb reikninga og ávísana á rík-
issjóð segir í skýrslunni: „í þessu sambandi telur
stofnunin mikilvægt að settar verði samræmdar regl-
ur hjá stjórnarráðinu um framkvæmd og ábyrgð emb-
ættismanna, ráðherra og aðstoðarmanna ráðherra í
þessum efnum." Ennfremur: „Stimpilklukka er ekki
notuð á aðalskrifstofunni. Yfirvinnuskráning starfs-
manna byggir á upplýsingum frá þeim sjálfum, sem
þeir skila til ráðuneytisstjóra. Starfsmenn skila þó
ekki vinnuskýrslum."
Af miklu er að taka, ef tína á til fleiri aðfinnsluatriði
um stjórnun og starfshætti ráðuneytisins sem fram
koma í skýrslunni. Og á meöan því er ekki mótmælt
að starfshættir í öbrum ráðuneytum séu ekki hótinu
skárri, er greinilegt að allt stjórnarráðib þarfnast end-
urskoðunar og að þar verði starfað eftir samræmdum
reglum, en ekki geðþóttaákvörðunum rábherra og
æðstu manna ráöuneytanna.
Stjórnsýslan í landinu verbur sífellt viðameiri,
ráðuneytum fjölgar og opinberar stofnanir þenja
starfssvið sín út. Starfsfólki fjölgar með aúknum verk-
efnum og kostnaður að sama skapi.
Það er sjálfsögð og eölileg krafa að stjórnsýslan sé
skilvirk og sinni þeim verkefnum sem að henni snúa
og fari siðlega með þá fjármuni sem henni er trúað
fyrir.
Ráðuneyti og opinberar stofnanir eru ekki herfang
ráðherra og þeirra aðila sem taka á sig þá ábyrgð að
veita þeim forstöðu. Kunningjagreiðar og pólitískar
fyrirgreibslur eru ekki á verksviði stjórnsýslunnar.
Stofnanir þjóðfélagsins eru heldur ekki hugsaðar sem
einhvers konar atvinnubótastöður fyrir þá sem ríkið
þarf að sjá farborða, eða fólk sem ekki má vera að því
ab sinna þeim störfum sem það er ráðið til að gegna.
Margir hæfir starfsmenn sinna sínum störfum inn-
an stjórnsýslunnar af trúmennsku og skila sínu hlut-
verki meb prýði. En gikkirnir í þeim veibistöðvum
sýnast samt margir og samræmdar reglur eru ekki fyr-
ir hendi, samkvæmt áliti Ríkisendurskobunar.
Hér hljóta ráðherrar og yfirmenn ráðuneyta og rík-
isstofnana að reka af sér slyðruoröið, því án vel starf-
hæfs embættismannakerfis og skilvirkrar stjórnsýslu
fær nútíma þjóöskipulag vart staðist.
Þá skyldu menn muna að ráðuneyti og opinberar
stofnanir eru reknar fyrir almannafé og ber þeim, sem
fyrir því er trúað, að standa skil á til hvaða þarfa því er
varið og hver er embættisskylda þeirra sem takast á
herbar opinber störf.
Ögmundur í farþegasætinu
Samkvæmt fréttum Stöðvar 2 í
fyrrakvöld er Alþýðubandalagið
nú að ræða þá hugmynd að fá
Ögmund Jónasson, formann
BSRB, á lista hjá sér. Ögmundur
hefur einkum verið orðaður við
framboð Jóhönnu eða þá ein-
hvers konar samfylkingarfram-
boð, enda hefur hann lagt
áherslu á að hann sé utan flokka.
Garri varð því nokkuð hissa
þegar hann heyrði í inngangi
fréttarinnar að Ögmundur ætl-
aði jafnvel í framboð fyrir alla-
balla. En svo kom í ljós að Ög-
mundur ætlar ekki að fara fram
fyrir Alþýðubandalagið, heldur
fer hann fram sem óflokksbund-
inn, en sest í hefðbundið „verka-
lýðssæti" á lista Alþýðubanda-
lagsins. Ögmundur yrði sam-
kvæmt þessu ekki í framboði fyr-
ir Alþýðubandalagið, en skipaði
hins vegar sem óflokksbundinn
frambjóðandi sæti á lista sem Al-
þýðubandalagiö byði fram. Þetta
er nýjung í íslenskum stjórnmál-
um og hlýtur hugmyndin ab
koma til skoðunar almennt hjá
stjórnmálaflokkunum. Garra er
ekki kunnugt um ab óflokks-
bundiö fólk hafi fyrr farið í fram-
boð sem eins konar farþegar á
framboðslistum stjórnmála-
flokkanna, en augljóslega býður
þessi nýjung upp á mikla mögu-
leika og aukinn fjölbreytileika í
frambobsmálunum. Ef flokkarn-
ir almennt tækju upp hjá sér að
hafa sérstakt farþegasæti á list-
um sínum, væri líka hægt að
leysa ýmis vandamál sem annars
virðast nánast óleysanleg. Al-
þýðuflokkurinn gæti þannig
bobið Jóhönnu farþegasæti á
lista flokksins í Reykjavík, sem
vissulega væri snjallræbi fyrir
flokk sem er í útrýmingarhættu.
Jóhanna utan flokka
Jóhanna er sem kunnugt er ut-
an flokka eins og Ögmundur, og
hefur ýmis þau einkenni sem
GARRI
þykja prýba BSRB-formanninn.
Hún er vinsæl, málefnaleg og hef-
ur tiltrú launafólks, eins og skoð-
anakannanir benda raunar til.
Eins gæti Kvennalistinn —
sem kaus veg siöseminnar og
meydómsins um helgina með
því að hafna því ab sænga með
öðrum stjórnmálaöflum, að
sinni í það minnsta — aðeins
dregiö úr áhrifum hryggbrotsins
með því að bjóba þeim flokks-
manni Alþýöubandalagsins, sem
dettur út fyrir Ögmund, farþega-
sæti á Kvennalistanum. Kvenn-
alistakonan, sem þá dytti út,
gæti svo til dæmis tekið eitthvert
farþegasæti hjá Jafnaðarmanna-
félagi íslands, þannig að allir
væru virkilega glaðir.
Alþýöubanda-
lagsrútan
Ef menn komast upp á lagið
með þessi mannaskipti í sérstök-
um farþegasætum hér í Reykja-
vík, er eins víst að markalínur
milli flokka, flokksmanna og
flokksleysingja verði svo óskýrar
að flokkarnir, í Reykjavík í það
minnsta, komi sér saman fyrir
næstu kosningar um samfylk-
ingu félagshyggjuaflanna, sem
búib er að tala svo mikið um í
allt haust. Þeir Ólafur Ragnar og
félagar í Allaballaríinu eru búnir
að lýsa yfir að þeir séu samfylk-
irigarflokkur par excellence og
þess vegna má búast við að ef
þeir ná ekki fram breiöri sam-
fylkingu meb Ögmundi einum,
þá muni þeir bjóða fleiri farþega-
sæti á framboðslistum sínum og
þá víðar eri í Reykjavík. Og þegar
farþegasætunum er farib að
fjölga, mun hugtakið „Alþýðu-
bandalagsrútan" öölast alveg
nýja merkingu. Gani
Illsakir trobnar
Allir málsmetandi menn sem
hafa látið ljós sín skína um þjób-
aratkvæðagreiðsluna í Svíþjóð
byrja á ab taka það fram að þeir
hafi alltaf vitab aö svona myndi
fara og Svíar myndu játast undir
fjölþjóðavaldið í Brussel. Forsæt-
isráðherra er þar í fylkingarbrjósti
og hefur aldrei verið eins spá-
mannlega vaxinn og þegar hann
segir fyrir um úrslitin sem kunn-
gerö voru s.l. sunndag.
Hins vegar er mun erfiðara ab
spá fyrir um framtíðina og verða
pólitískir vísdómsmenn heldur
þvoglumæltir þegar norsku þjóð-
aratkvæðagreiðsluna ber á góma,
enda hefur hún enn ekki farið
fram.
Ýmsum þykir þó líklegra að
Norðmenn felli aðildarumsókn-
ina og forsætisráðherrann okkar
sem staddur er í Noregi er slíkur
diplómat að lýsa yfir samstöbu
með nei-fólkinu. Það gerði hann í
hádegisfréttum Ríkisútvarpsins í
gær.
Þetta er Davíö einum lagið en
hann var eini forsætisráöherrann
í veröldinni sem kvaðst opinber-
lega styðja Bush í síðustu kosn-
ingabaráttu um forsetaembættið í
Bandaríkjunum.
Hagsmunir og rétt-
indavarsla
Felli Norsarar aðildina mun
„brödrefolket" beggja vegna Atl-
antsála vera einu þjóðirnar í Evr-
ópska efnahagssambandinu sem
ekki eru einnig í Evrópusamband-
inu. Það þýðir að íslendingar og
Norbmenn eiga allra sameigin-
legra hagsmuna að gæta gagnvart
ESB og hljóta að koma fram sem
einn aðili í samningum og sam-
vinnu við stóra bandalagið.
Lega landanna og fiskimib gera
þeim kleift að hafa yfirburba-
Davíb Gro
stöðu um skipan mála hvab varð-
ar nýtingu fiskistofna um norð-
anvert Atlantshafið. Þeir sem
kunna að rýna í landakort geta
auveldlega gengið úr skugga um
þetta.
En slík er gæfa íslendinga í
Á vífravangi
samskiptum við aðrar þjóðir að á
því mikla breytingaskeiði sem nú
gengur yfir í alþjóðamálum eig-
um við í stríði við eina þjób og
einmitt þá sem mest liggur vib ab
eiga góð samskipti við eins og nú
horfir.
Þab skiptir ekki öllu máli
hvaða lagatúlkunum menn kjósa
ab hlíta varðandi veibar í smug-
um og svalbörðum eða hvort
Davíð og Gro hnakkrífast um
hvort íslendingar hafa unnib Bel-
ize lagahefð á 40 eða 50 þúsund
tonna kvóta í Ballarhafi.
í framtíðinni er það miklu
mun mikilvægara að halda hlut
sínum í EES og þar verða Norð-
menn einu bandamenn okkar —
verði Davíð að ósk sinni.
Heimtum rétt okkar
En af því að þab er svo miklu
auðveldara að spá í fortíbina og
hugsa abeins um stundargróða til
að bjarga skuldum offjárfestinga-
æðisins og komast í verslunar-
ferðir til Baltimore, heldur en að
hyggja ab framtíðinni er sjálfsagt
að standa í heilögu stríði við
Norðmenn vegna fiskveibirétt-
inda.
Nú er að koma upp úr kafinu
að EES-samningurinn sæli er ekki
gerður í eitt skipti fyrir öll, heldur
er hann síbreytilegur og þarf að
halda honum við með stöðugri
aðgæslu og aðlögunum ýmis kon-
ar. Er það og verður mikið verk og
mannfrekt.
Eina ríkið sem við eigum sam-
leið með í viðhaldi samningsins
verður Noregur, sem sýnist frem-
ur vera á bandi DavíÖs en Gro,
sem er ólm í að losna við sam-
fylgd við íslendinga utan Evrópu-
sambandsins.
En af því að íslendingum er
betur lagið að standa á réttindum
sínum eins og hundar á roði en
að gæta framtíöarhagsmuna er
upplagt að frændþjóðirnar sem
eiga flest sameiginlegt, nema ný-
norsku og olíuna og svo Snorra og
Leif sem Norsarar eigna sér, troði
illsakir hvor við aðra þegar mest
ríður á að þær standi saman.
Aðaltromp ESB-sinna í Noregi
núna er aö vara við þeirri hættu
að verði aðild hafnað lendi landib
í slagtogi með íslendingum í EES-
kerfinu. Bent er á Davíð og Pál á
Höllustöðum, sem staddir eru í
Tromsö, og sagt að þetta verði fé-
lagsskapurinn. En sannir Norö-
menn kalla ekki allt ömmu sína
og segjast samt ekki vilja í ESB.
Illdeilur við Norðmenn halda
að sjálfsögðu áfram hvernig sem
fer og eitt tromp eigum viö uppi í
erminni þegar um allt þrýtur; að
heimta loksins að Norðmenn
standi vib Gamla sáttmála, sem
þeir hafa svikið allt frá 1262. Þá
losna þeir ekki svo glatt við okkur
og öll réttindin sem af þeim verða
heimtuð.
OÓ