Tíminn - 17.11.1994, Síða 5

Fimmtudagur 17. nóvember 1994
5
Marteinn Friöriksson:
Blórabögglar
Mér fannst utandagskrárumræða
á Alþingi í fyrri viku hin fróðleg-
asta. Þar var sjálfur fjármálaráð-
herrann málshefjandi og leitaði
opinberlega eftir svörum frá fyrr-
verandi fjármálaráðherra, hvort í
hans tíb hefðu verið tilmæli frá
ráöuneyti þeirra til skattyfirvalda
að heimila skattsvik.
Engu er líkara, en alþingis-
menn vilji að lítið sé gert með
þau lög, sem þeir samþykkja.
Auðvitað er alrangt að hér sé um
það að ræða, hvort merkjasölu-
börn eba blabasalar og blaöburð-
arfólk á öllum aldri þurfi ekki að
hlíta gildandi skattalögum.
Stjórnmálamennirnir eru einfald-
lega hræddir vib fjölmiðla, vilja
ekki styggja stórgróbaútgáfu dag-
blaðanna meb því að krefjast skila
á staðgreiðsluskatti, sem öbrum
fyrirtækjum í þjóðfélaginu er
skylt samkvæmt lögum. Þegar
stabgreiðsluskyld laun eru greidd
VETTVANGUR
„Manni verður samt
á að spyrja: Hvemig
er það skatteftirlit
sem yfirsést um tug-
milljóna greiðslur til
einstaklinga, sem
hafa haft tekjur af
tryggingamati, og op-
inber tryggingafélög
hafa verið að greiða?
Em tryggingafélög
undanþegin þeirri
skyldu að gefa út
launamiða eins og
dagblöðin?"
launþega er búið að draga stað-
greiösluna frá og nettóupphæð
greidd út, síðan ber launagreið-
andanum að skila afdregnu
vörslufé. Sé það ekki gert á réttum
tíma, bætist við álag og dráttar-
vextir.
Þegar gjaldaliðir eins og laun
við blaðburb koma aldrei inn á
launaskrá þessara fyrirtækja,
svíkjast þau einnig um að greiða
launatengd gjöld, svo sem trygg-
ingargjald 6,55% af brúttó launa-
upphæð. Aubvitab lækka vasa-
peningar blaðburðarfólks ekki við
það að þessi auðfélög séu látin
skila gjöldum eins og lög mæla
fyrir um.
Vitað er ab líknarfélög og
íþróttafélög hafa verið með fólk á
launum, sem ekki hefur verið í
umræðunni. Listahátíbir hafa
gleymt ab gefa skýrslur um starfs-
laun, félagsheimilaveislur ógna
veitingamönnum, þó ab þeir hafi
hingab til ekki veriö allir taldir
bestu framteljendur landsins.
Skemmtanabransinn er ab ein-
hverju leyti nótulaus, eins og tal-
ib er að viðgangist víða hjá við-
gerðamönnum bíla og mann-
virkja, tannlæknum og mörgum
öðrum. Nú segjast skattyfirvöld
ætla að láta það sama ganga yfir
alla þessa aðila og þá sem þiggja
laun hjá heiðarlega reknum at-
vinnufyrirtækjum.
Manni veröur samt á að spyrja:
Hvernig er það skatteftirlit sem
yfirsést um tugmilljóna greiðslur
til einstaklinga, sem hafa haft
tekjur af tryggingamati, og opin-
ber tryggingafélög hafa verib að
greiða? Eru tryggingafélög und-
anþegin þeirri skyldu að gefa út
launamiða eins og dagblöbin?
Við tölvuvæðingu skattkerfis-
ins og flestra alvöru fyrirtækja í
landinu hefur tölvudiskur komið
í stað þykkra bunka af launamið-
um eftir árib og opnað möguleika
á að færa allar þær upplýsingar
vélrænt inn í skattkerfið í stab
þess að starfsfólk vinni í tímafrek-
um innfærslum. Þessi tæknibylt-
ing virðist ekki til mikilla nota í
kerfinu.
Og svo er „virðulegasta stofnun
þjóðarinnar", Alþingi, upptekið
af metingi milli núverandi og
fyrrverandi fjármálaráðherra um
hvor þeirra hafi heimilað skatt-
svik í þetta eba hitt skiptib.
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Jónas Engilbertsson:
Hefur Gubrún Helgadóttir
gleymt upprunanum?
Á fundi í einu af félögum Al-
þýðubandalagsins í Reykjavík,
eba A.B.R., 13.10. '94 (sem fjölg-
ar um eitt á mánuði núna, svona
rétt til ab minna á gildi samstöb-
unnar), var til umræðu lífskjör
og velferö. Þar kom m.a. til tals
sá gríðarlegi launamunur sem
virðist vera staðreynd á landi
voru. Þar sem laun geta verið frá
innan við kr. 50.000 á mánubi
og í þab ab vera yfir kr.
1.000.000 á mánubi. í ljósi þess-
ara staðreynda komu upp hug-
myndir sumra ræbumanna um
hvort ekki mætti hugsanlega
lækka hæstu laun. Reis þá upp
alþingiskvenmaöurinn Guðrún
Helgadóttir og fann því allt til
foráttu ab lækka hæsta kaup og
spurði m.a. formann BSRB kaup
hverra ætti að lækka.
VETTVANGUR
„Ég get íþví sam-
bandi séð Guðrúnu
Helgadóttur fyrir mér
t.d. í fiskvinnu í
Granda eða við skúr-
ingar á Landspítala.
Árangur endurhœf-
ingarinnar réði því
hvort þingmaðurinn
œtti erindi aftur á
þing."
Rök alþingiskvenmannsins
virtust helst jáau að hálaunafólkið
væri svo fátt, að engu skipti hvað
þjóðarkökuna snerti þó þeir væru
lækkaðir. Vel má vera að það sé
rétt út frá ískaldri hagfræði. Hins-
vegar geta verið til móralskar
ástæður eða rök fyrir lækkun
hæstu launa eða hreinlega sið-
gæöisástæður. Er þá ekki átt vib
Hafnarfjaröarsiðgæði og vera má
að það sé ástæðan fyrir viðhorf-
um Gubrúnar Helgadóttur.
Rétt er að minna þá á, sem
gleymt hafa, að eitt af markmið-
um Alþýðubandalagsins er að
vinna að jöfnuði. Ekki verður
betur séb en Guðrún Helgadóttir
hafi gleymt því, og þegar þannig
er ástatt er spurning hvort ekki
sé tímabært að viðkomandi
þingmabur taki sér hvíld eða fari
endurhæfingu og kynni sér
ör alþýðunnar af eigin raun.
Ég get í því sambandi séð Guð-
rúnu Helgadóttur fyrir mér t.d. í
fiskvinnu í Granda eða við skúr-
ingar á Landspítala. Árangur
endurhæfingarinnar réði því
hvort þingmaðurinn ætti erindi
aftur á þing.
Ávinningur lífeyrisréttinda
getur nefnilega aldrei verið
ástæða fyrir setu fólks á þingi.
Tími er kominn til að flokkar,
sem kenna sig við alþýðu, hætti
að fela alþýðuna á framboðslist-
um sínum og fari að treysta
venjulegu fólki fyrir efstu sæt-
um, öruggii sœtunum á listunum.
Ella styttist í að fólkib komi með
eigin framboð án fræðinga, sem
samanstendur af fólki sem þekk-
ir kjör alþýðunnar.
Höfundur er strætisvagnabílstjóri.
Stefnuhnappurinn
Fólkslyftur eru mikil þarfaþing í
þjóbfélagi þar sem lagt er upp úr
ab gera líf borgaranna sem
þægilegast.
Þessi tækniundur hafa veriö
þróuð eins og önnur slík tæki og
ýmislegt sem var í gömlu lyft-
unum sést ekki lengur. Þannig
eru nýjustu lyfturnar svo mjúk-
ar í öllum hreyfingum, ab varla
finnst þegar þær fara af stað eða
stansa. Eins er meb hurðirnar,
alsjálfvirkur búnabur stjórnar
þeim.
Ein tækninýjung í fólkslyft-
um eru svokallaðir stefnu-
hnappar.
Stefnuhnapparnir eru tveir,
staðsettir utan við lyftudyrnar.
Á hvorum hnappi er mynd af
ör. Bendir önnur upp en hin
niður og er gert ráð fyrir að
þrýst sé á þann hnapp sem vib á
hverju sinni, eftir því hvort
ferðinni er heitið upp eba niður.
Stendur enda skrifað vib hnapp-
ana: Þrýstið á réttan stefnu-
hnapp.
Vib lyftudyrnar er svo gefið til
kynna meb Ijósum hvort lyftan
sé á leið upp eða niður.
Ég var staddur í Perlunni fyrir
nokkrum vikum, en þar stóð þá
yfir sýning á vegum leigubif-
reiðastjórafélagsins Frama.
í kjallaranum var kvikmynda-
sýning og þangað lagði ég leið
mína. Ab sýningunni lokinni
ætlaði ég upp á efri hæbir bygg-
ingarinnar og beið við lyfturnar
tvær sem þar eru.
Við hlið mér beið fatlabur
maður í hjólastól.
Þess var ekki lengi að bíða ab
lyftan kæmi niður í kjallarann.
Lyftudyrnar opnuðust og inni
var hópur fólks. Enginn hreyfði
sig til að fara út, og þar sem
hjólastóllinn var fyrirferðarmik-
ill, ákvábum við fatlaði maður-
Frá
mínum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
inn að bíða næstu lyftu. Vib
göntuöumst reyndar með að
blessab fólkið hefði ekki kunnað
á lyftutæknina, það hefði
greinilega farið inn á fyrstu hæb
og ætlað upp, en ekki gert sér
grein fyrir aö lyftan færi fyrst
niöur.
Fljótlega kom önnur lyfta.
Sú var líka full af skilnings-
sljóu fólki sem hreyfði sig ekki
og var greinilega alveg hissa á aö
lyftan hefði farib niður, því það
ætlaði sér greinilega ab fara
upp.
Við félagarnir hættum ab
gantast þegar lyftuferðunum
fjölgaði og alltaf var sami sauð-
arsvipurinn á fólkinu í lyftunni.
Enginn hreyfði sig og þótt allir
sæju að fatlaður maður komst
ekki inn í lyftuna vegna þess að
þeir tepptu hana og hefðu eig-
inlega „stolið" henni frá fatlaða
manninum, datt engum í hug
að rýma lyftuna fyrir honum.
Fyrst kastaði þó tólfunum
þegar lyftudyrnar opnuðust og
starfsmaður hússins meb fulla
lyftu af húsbúnaði blasti við.
Ég hreytti út úr mér hvort
hann kynni ekki á lyftuna á
vinnustað sínum!
Hann var jafn sljór og hinir,
lyftudyrnar lokuðust og lyftan
fór.
Hinu þögla stríöi okkar fatl-
aða mannsins lauk ekki fyrr en
ég fór upp á fyrstu hæðina,
varnaði öllum aðgang að lyft-
unni og benti viðstöddum á að
þessi lyfta væri á leiö niður til að
sækja fatlaðan mann.
Þá loks skildu nærstaddir
leyndardóma stefnuhnappa og
ljósaskilta og vib fatlaði maður-
inn komumst leiðar okkar.
Ef til vill hefði maburinn
þurft að bíða til kvölds, ef ekki
hefði komið einhver til sem
opnaði augu stefnulausra sam-
borgara hans og tók af þeim ráð-
in.
Ég gekk burt, en í reiði minni
gat ég ekki varist þessari hugs-
un: Hvernig getur þjóðin tekib
ákvarbanir í mikilvægum mál-
um, hvernig getur hún til dæm-
is kosið rétt, ef hún veit ekki
einu sinni á hvaða hnapp skuli
þrýsta í lyftum eða hvenær lyft-
an ætli upp eða niður?
■