Tíminn - 19.11.1994, Blaðsíða 7

Laugardagur 19. nóvember 1994
Mii
7
Langþráðu takmarki náð
Herra forseti, ég vil í upphafi
óska yður til hamingju í tilefni af
kjöri yðar til embættis forseta
þessa sögulega hátíðarfundar þar
sem við minnumst merkisvið-
burðar, sem skiptir öll aðildarríki
Sameinuðu þjóðanna miklu
máli. Það er sannarlega við hæfi
að þessi viðburður eigi sér stað
hér á Jamaíka, sem réttilega hef-
ur veriö lýst sem gimsteini Kar-
abíska hafsins.
Gildistaka hafréttarsamnings
Sameinuðu þjóðanna kórónar
árangur af langri og erfiðri við-
leitni samfélags þjóðanna. Gerö
samningsins hófst árið l973 eða
fyrir rúmum 20 árum. Á þeim
tíma var alls ekki fyrirséð að ráð-
stefnan yrði árangursrík. En með
mikilli eljusemi og velvilja ríkja
tókst samfélagi þjóðanna að full-
gera samninginn árið 1982. Að
okkar mati er þessi samningur
einn sá mikilvægasti sem gerður
hefur verið á vegum Sameinuðu
þjóðanna. Samningurinn mun
hafa gífurleg áhrif á friðsamlega
nýtingu auðlinda hafsins um
ókomna framtíð.
Mótun þjóbaréttar
um nýtingu hafsins
Rétt er að hafa í huga aödrag-
andann aö gerð samningsins.
Sameinuðu þjóðirnar höfðu tví-
vegis áður, árin 1958 og 1962,
reynt að móta reglut um nýtingu
hafsins með takmörkuðum ár-
angri. Afrakstur þess starfs dró
ekki úr ágreiningi milli ríkja og
réttarstaða strandríkja var ennþá
illa skilgreind. Réttur þeirra tak-
markaðist viö lögsögu yfir litlu
hafsvæði. Þegar hér var komið
sögu flutti Pardo, sendiherra
Möltu, ræðu árið 1967 sem olli
þáttaskilum og varð til þess að
vernda sameiginlega arfleifð
kynslóðanna.
Mikið vatn hefur runnið til
sjávar frá því að þessi sögulegi at-
burður átti sér stað, en hann
markaði brautina að þriðju haf-
réttarráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna. Árangurþessa frumkvöðla-
starfs er nú, rúmlega 20 árum
síðar, að skila sér í algjörlega nýj-
um reglum um nýtingu hafsins,
sem mun um ókomna tíð koma
öllum þjóðum til góða, stórum
jafnt sem smáum, strandríkjum
jafnt sem landluktum ríkjum.
Hafréttarsamningurinn hefur
aö geyma yfirgripsmiklar reglur
um mikilvægustu málefni yarð-
andi hafiö, og veitir hann
strandríkjum og landluktum
ríkjum tiltekin réttindi yfir 70%
af yfirborði jarðar. Samningur-
inn felur í sér reglur um siglingar
á hafinu, um verndun lífríkis
hafsins og réttindi til nýtingar
lífrænna og ólífrænna auðlinda
hafsins innan 200 mílna efna-
hagslögsögu og á landgrunnum.
Með stofnun hafréttardómsins,
með aðsetur í Hamborg, og al-
þjóðahafsbotnsstofnunarinnar á
Jamaíka hefur síðasti horn-
steinninn verið lagður að árang-
ursríkri framkvæmd hafréttar-
samningsins.
Ágreiningur vegna nýtingar
auðlinda hafsins hefur um aldir
verið tilefni deilna og styrjalda
milli ríkja. ísland hefur ekki farið
varhluta af slíkum átökum og
mátt ganga í gegnum nokkur
þorskastríð á undanförnum ára-
tugum. Samningur, sem byggir á
hugtakinu réttlæti og hefur að
geyma ótvíræðar reglur á svæði
sem nær yfir tvo þriðju hluta
jarðarkringlunnar, hlýtur að telj-
ast einstakur í sinni röð. Hann
telst vera stórkostlegur árangur
af starfi Sameinuðu þjóðanna í
þeirra viðleitni að gera allan
Gunnar Schram.
heiminn sanngjarnari og frið-
samlegri stað til að búa á.
Þrátt fyrir víðfeðmi ákvæða
samningsins fara 10% af fisk-
veiðum heimsins fram á úthöf-
um utan efnahagslögsögu þjóða.
Rœða flutt f.h. utanríkis-
ráðherra við gildistöku
hafréttarsamnings Sam-
einuðu pjóðanna á Ja-
maíka, 16. nóvember
1994. Gunnar Schram
var fulltríii íslands og
flutti rœðuna.
Það er því einlæg von íslenskra
stjórnvalda að yfirstandandi ráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna um
úthafsveiðar, sem væntanlega
mun ljúka störfum næsta sumar,
takist að ganga frá yfirgripsmikl-
um og bindandi reglum, sem
taki tilhlýðilegt tillit til hags-
muna strandríkja á úthafinu.
Mikilvægi samnings-
ins fyrir Island
ísland fullgilti hafréttarsamn-
inginn þegar árið 1985, fyrst
allra vestrænna ríkja, og var þar
til nýlega eina vestræna ríkið
sem það hafði gert. Ástæðan fyr-
ir hinni tímanlegu ákvörðun ís-
lenskra stjórnvalda var einkum
sú að við töldum afar mikilvægt
að tryggja verndun lífríkis sjávar.
Nýta verður auölindir hafsins á
ábyrgan og sjáifbæran hátt, með
varúðarregluna ætíð að leiðar-
ljósi.
í hugum íbúa þjóðar, sem er
algjörlega háð nýtingu sjávaraf-
urða, þjóðar sem fær 80% af
vöruútflutningstekjum sínum af
nýtingu slíkra afuröa, sem er
hærra hlutfall en hjá nokkru
öðru sjálfstæðu ríki í heiminum,
þá er dagurinn í dag svo sannar-
lega mikið fagnaðarefni.
Það er ánægjulegt að önnur
vestræn ríki hafa ákveðiö að
fylgja í kjölfar íslands og full-
gilda hafréttarsamninginn eftir
að XI. kafla hans var breytt á alls-
herjarþingi Sameinuöu þjóð-
anna síðastliðið sumar. Þessi þró-
un er góðs viti fyrir framtíðina
og er vísir að því aö samningur-
inn muni öðlast viðurkenningu
um heim allan innan fárra ára.
Það er einnig fagnaðarefni að
samningurinn gerir ráð fyrir
bindandi úrskuröum um ágrein-
ingsefni er upp kunna að koma.
Þar af leiöandi er samningurinn
einstakur í sinni röö meðal al-
þjóðasamninga. Stofnun alþjóð-
lega hafréttardómsins ber þess
vitni að lögum verði framfylgt á
höfunum. íslensk stjórnvöld
heita stuöningi við hinn nýja
dómstól og eru reiðubúin til þess
að léggja sitt af mörkum til starf-
semi hans í framtíöinni.
Frumkvööla minnst
Að lokum, hafréttarsamning-
urinn hefði aldrei litið dagsins
ljós ef við hefðum ekki notið
glöggskyggni, óþreytandi og
óeigingjarnra starfa tiltölulega
fámenns hóps manna, sem
leiddi gerð samningsins í gegn-
um langar og erfiðar samninga-
viðræður. Sumir þeirra em enn á
meðal okkar í dag, en aðrir lifa í
minningunni. Ég tel við hæfi,
þegar við minnumst vel unnins
verks, að votta þeim virðingu
okkar sem áttu mestan þátt í
þessu starfi. Þeir voru margir, en
ég mun aðeins nefna fáa þeirra á
þessari stund. Ég vil fyrst nefna
starf okkar fyrsta forseta, Shirley
Amerashinge sendiherra, og
Tommy Koo sendiherra, sem tók
viö af honum og leiddi starfið til
lykta á árangursríkan hátt. Ég vil
einnig bæta við nöfnum tveggja
afburða stjórnarerindreka og
samningamanna, þeirra Jens Ev-
ensen frá Noregi og Hans heitins
Andersen, sendiherra frá íslandi.
Þeir höfðu meiri áhrif á atburða-
rásina en flestir aðrir og viö met-
um stórkostlegt framlag þeirra
að verðleikum um ókomna
framtíð. ■
Leiklistarsjóöur
Þorsteins Ö. Stephensens
auglýsir til umsóknar styrk a6 upphæb
200.000,- til rithöfundar, leikara eba leikstjóra
sem vill afla sér þekkingar á sviði leikflutnings
í útvarpi.
Umsóknarfrestur er til 15. des. n.k. og skulu
umsóknir sendar leiklistarsjóði Þorsteins Ö.
Stephensens, Efstaleiti 1,150 Reykjavík.
Upplýsingar hjá Útvarpsleikhúsinu, sími
693000.
Sjóðstjórn.
(}J ÚTBOÐ
F.h. Gatnamálastjórans í Reykjavík er óskað eftir tilboðum
í gatnagerð og lagnir í nýtt íbúðarhverfi.
Verkið nefnist: Borgarhverfi, 2. áfangi.
Helstu magntölur eru:
Götur u.þ.b. 1.000 m
Mulin grús u.þ.b. 5.700 m2
Púkk u.þ.b. 2.800 m2
Holræsalagnir u.þ.b. 2.200 m
Lokaskiladagur verksins er 1. júlí 1995.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri, Fríkirkjuvegi 3,
Reykjavík, frá og meb þribjudeginum 22. nóvember
næstkomandi gegn kr. 10.000,- skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað miðvikudaginn 30. nóv-
ember 1994, kl. 11,00 f.h.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
(REYKJAVIK PURCHASING CENTER) Fríkirkjuvegi 3 - Simi 25800