Tíminn - 22.11.1994, Blaðsíða 4

4

Þri&judagur 22. nóvember 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangurfrá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Sétning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Fjárfestingar og
atvinnustig
Þab er óumdeilt aö fjárfestingar í þjóöfélaginu
eru í sögulegu lágmarki um þessar mundir. Þessi
staöreynd hefur áhrif á atvinnustigiö hvort sem
litiö er til langs eöa skamms tíma.
Fjárfestingar liöinna ára hafa ekki síst veriö í
byggingum og verklegum framkvæmdum, en
hafa ekki í jafn ríkum mæli beinst aö tæknivæö-
ingu eöa viöhaldi mannvirkja. Því liggur beinast
viö aö áherslan sé færð yfir á þaö sviö, ekki síst
viðhaldsþáttinn. Sú vinna skapar mikla at-
vinnu.
Fyrirtæki, sem ekki huga aö fjárfestingu til þess
aö mæta tækniframförum og viöhaldi, hljóta aö
dragast aftur úr, ekki síst í því samkeppnisþjóð-
félagi sem nú er. íslensk fyrirtæki eiga að meiri-
hluta til í harðvítugri alþjóðlegri samkeppni,
sem harönar meö hverju árinu sem líður.
Þaö veldur hins vegar miklum áhyggjum að
framleiðni íslenskra fyrirtækja er miklu lægri en
í nágrannalöndunum og er í mörgum fyrirtækj-
um á núlli. Stjórnendur þeirra atvinnufyrir-
tækja, sem svo er komið fyrir, eru ekki í fjárfest-
ingarhugleiöingum og lenda í vítahring.
Atvinnuleysi er nú um 5% og reiknað er meö
að þaö verði óbreytt á næsta ári. Eigi aö síður
halda atvinnurekendur því fram aö nú séu aö
koma ný störf á vinnumarkaði, en þá frekar í
láglaunastörfum. Um 1700 manns koma inn á
vinnumarkaðinn árlega og atvinnulífiö þarf að
taka viö þessu fólki. Þetta er sá mikli vandi sem
viö blasir. Þaö viröist vanbúið til þess.
Hina litlu framleiðni í íslenskum fyrirtækjum
er ekki hægt aö skýra með háum launakostnaði.
Það er viðurkennt að ísland er láglaunasvæði
miöaö viö nágrannalöndin. Eigi aö síöur er
launahlutfallið hátt hérlendis, miðaö viö tekjur
fyrirtækja.
Þaö er verk að vinna fyrir stjórnendur í þessu
landi aö kryfja þessa þversögn til mergjar. Hvaö
veldur því aö svona er komið? Er þaö léleg
stjórnun, minni afköst eöa lakari tækniþróun og
minni rannsóknir heldur en atvinnulíf erlendis
byggist á? íslenskum stjórnendum hættir oft til
aö benda á launakostnaðinn einan, en vissulega
geta allir þessir þaettir haft áhrif á slaka fram-
leiðni fyrirtækja á íslandi.
Þegar litið er til atvinnuþróunarinnar til lengri
tíma, er þessi þróun í fjárfestingarmálum mjög
alvarleg. Hún getur hæglega oröið til þess aö at-
vinnuleysi vaxi, og þó er það ærið fyrir og í raun
óþolandi fyrir þjóðfélag eins og þaö íslenska.
Öflugt og samkeppnisfært atvinnulíf hlýtur að
byggjast á öflugri tækniþróun, og ekki síst mark-
vissu skipulagi og aðferöum viö stjórnun. Það
hlýtur einnig aö byggja á rannsóknarþættinum
á þessu sviöi og þeim nýjungum sem öflug rann-
sóknarstarfsemi fæöir af sér, ef hún er tengd at-
vinnulífinu með þeim hætti að hún nýtist þar.
Þaö fer ekki mikið fyrir þessum þætti mála í
stjórnmálaumræðunni og forustumennirnir
stinga höfðinu í sandinn, aflýsa kreppunni á
góöum degi og segja að allt sé í lagi. Er von að
vel fari?
Hryggbrotinn vonbibill
Forsíöumynd Morgunpóstsins mánudaginn 21. nóvember.
Draumur breytist í
martröð
Verulega er nú fariö að halla
undan fæti hjá formánni Al-
þýðubandalagsins í tilraunum
hans við það að tryggja flokki
sínum sæti í næstu ríkisstjórn.
Eftir að hafa átt í pólitísku til-
hugalífi viö Björn Bjarnason all-
an síðasta vetur um myndun
nýrrar ríkisstjórnar eftir kosning-
ar, sneri hann algjörlega vib
blaðinu eftir ab Jóhanna Sigurð-
ardóttir sagði af sér sem félags-
málaráðherra og yfirgaf Alþýðu-
flokkinn. Frá og með þeim degi
gleymdi Ólafur Ragnar öllum
þeim fögru fyrirheitum sem
hann og Björn Bjarnason höfðu
séð fyrir sér, en það var ríkis-
stjórn Sjálfstæbisflokks og Al-
þýðubandalags þar sem Sjálf-
stæðisflokkurinn fengi bæði for-
sætis- og utanríkisráöuneytið.
Blindur af ást
Já, hinar björtu vomætur blind-
uðu alveg hinn áhrifagjarna og
metnabarfulla Alþýðubandalags-
formann. Blindaður af kvöldsól-
inni gekk hann meö grasið í
skónum á eftir Jóhönnu Sigurð-
ardóttur með þá von í hjarta að
þau saman gætu myndað sam-
eiginlegan stórkrataflokk, sem
yrði eins og „one big happy
family". Saman myndu þau að
sjálfsögðu vera ættmóðirin og
ættfaðirinn. Meb brjóstið þrútið
af sjóbheitum tilfinningum taldi
hinn gamli flokkaflakkari ab
æskudraumar hans væm að ræt-
ast, alveg búinn að steingleyma
framtíðarsýn þeirra Björns. Hann
var tilbúinn að leggja allt í söl-
urnar fyrirþetta nýja tilfinninga-
samband. I hans huga var ekkert
vandamál að leggja niður
Alþýðubandalagið, allt var
mögulegt til að vinna hjarta
hinnar „hreinu meyjar".
En nú virbist eins og draumur
eldhugans sé aö breytast í
martröð. Jóhanna treystir ekki
pólitískum daðrara eins og hon-
um til aö mynda með sér hreyf-
GARRI
ingu. Hún vill frekar alla aðra í
Alþýbubandalaginu meö sér í
flokk en formanninn. Ólafur
Ragnar hefur nú brugbist ó-
kvæða við og segir Jóhönnu
beita lágkúrulegum vinnubrögð-
um og baktjaldamakki við ab
veiða fólk til sín með því að lofa
þeim freistandi sætum á Jó-
hönnulistanum. Hann lýsti því
yfir og gaf í skyn að margt væri
líkt meb skyldum, þegar hann
sagði Jóhönnu beita sömu
vinnubrögðum og Jón Baldvin
hefbi beitt á árunum 1990-1991,
en þá heföi Jón Baldvin tælt til
sín þau Margréti Björnsdóttur og
Össur Skarphéðinsson.
Ótrúverðugur
daörari
Þessa atburðarás hefði Garri get-
að sagt Ólafi Ragnari fyrir löngu,
ef hann hefbi leitað eftir því. For-
maður Alþýðubandalagsins á að
vita þab að ef maður reynir við
fleiri en eina konu á sama ball-
inu, þá eru allar líkur á því að
sami maður fari einn heim. Aftur
á móti ef trúveröugur séntilmab-
ur einbeitir sér að sömu konunni
og sýnir henni alla þá athygli og
viröingu sem hún vill að sér sé
sýnd, þá aukast möguleikar hans
verulega.
Þab er því pólitískt lauslæti Ó-
lafs Ragnars sem komið hefur í
veg fyrir sameiningu flokka á ís-
landi. Og það er alveg sama hvað
formabur Alþýðubandaiagsins
segir um lágkúruleg vinnubrögð
Jóhönnu nú eftir að hún hrygg-
braut hann. Því það er hann sem
ber hina raunverulegu ábyrgð á
því hvernig fór, með ótímabæru
pólitísku daðri við Björn Bjarna-
son.
Garri
Tvíátta stefna
Krataráðherrarnir hans Davíðs
Oddssonar eru orbnir átta, þótt
aldrei sitji nema fjórir samtímis.
Ráðherrasessurnar hafa verið
þeim brotthlaupnu misnotaleg
hægindi og voru starfslok þeirra
meö ýmsum hætti, en aldrei
hljóðlátum.
í hvert sinn, sem krataráðherra
hefur horfið til örlaga sinna, hef-
ur forsætisráðherra gefið út yfir-
lýsingar um að eftirsjá væri aö svo
góðum starfskrafti. Þó voru á
honum einhverjar vomur, þegar
sá síðasti yfirgaf selskapið.
En sá krataráðherra, sem Davíð
brábliggur hvab mest á ab losna
við, situr sem fastast og mótar
stefnu ríkisstjórnarinnar í mikil-
vægustu málum sem íslensk
stjórnmál fást vib um þessar
mundir og í framtíðinni.
Jón Baldvin, flokksformaöur í
stjórnarflokki og utanríkisráð-
herra, hefur allt aðra stefnu í Evr-
ópumálum en formaður Sjálf-
stæbisflokksins og forsætisráb-
herra, sem farinn er að láta vita
upp á hvern dag að aðildarum-
sókn að ESB sé ekki á dagskrá og
verbi ekki fyrr en um aldamót.
Út og suöur
Allir ráðherrar kratanna styöja
foringja sinn, en rábherrar Sjálf-
stæðisflokksins fara meö veggjum
þegar á málið er minnst og vilja
ekkert af því vita.
Þegar Davíð heimtar að há-
skóladeildir gefi sér og utanríkis-
málanefnd skýrslur um kosti og
galla aðildar, fer Háskólinn á
kratafund meö Jóni Baldvini, þar
sem prófessorar buna út úr sér
leynilegum álitsgerbum um efnið
og utanríkisráöherra túlkar þær
og mótar ab eigin skoðunum.
Sama dag kemur forsætisráð-
herra ítrekab fram í fjölmiölum
og segir rök Háskólans vera leyn-
dó, enda eigi ekkert ab kjósa um
þær í vor. Jón Baldvin ætlar hins
Á víbavangl
vegar ekki að láta kjósa um neitt
annað og hlustar ekki á rövlið í
Davíð og hefur orð hans og fyrir-
skipanir að engu.
Ef leikreglur þingræðis væru í
heiöri hafðar, mundi forsætisráð-
herra víkja utanríkisráðherra um-
svifalaust úr stjórn sinni. En hann
hefur ekki burði til annars en að
taka undir fleyg orö karlaum-
ingja: Skipað gæti ég, væri mér
hlýtt.
Noröur og niöur
Fleiri eru þeir en Jón Baldvin
sem eru Ðavíð örðugir í afstöö-
unni til Evrópusamrunans.
Þungaviktarmenn í Sjálfstæðis-
flokki og athafnalífi eru farnir að
mynda klíkur um það áhugamál
sitt ab sækja um ESB-aðild. Stybj-
ast þeir m.a. við háskólaálitin,
sem formaður Sjálfstæðisflokks
vill helst ekki að komi fyrir ann-
arra augu en hans eigin og svo
kannski utanríkismálanefndar,
sem ekki er ætlast til að kjafti frá
leyndarmálunum sem henni ber-
ast, yfirleitt löngu á eftir f jölmiðl-
um, eins og dæmin frá helginni
sanna.
Nú standa málin þannig að rík-
isstjórnin hefur tvær stefnur í
máíinu og Sjálfstæðisflokkurinn
tvær. Álitlegur fjöldi arma kol-
krabbans er á sama máli og Jón
Baldvin. Verslunarráð og Vinnu-
veitendasambandið og iðnrek-
endur daðra við hugsjónir for-
manns Alþýðuflokksins og hlusta
ekki á múðrib í Davíð Oddssyni,
sem ekki hefur komið sáman
neinni kosningastefnuskrá, en
kunngerir ótt og títt, hátt og
snjallt um hvab ekki eigi að kjósa.
Sama gildir um stjórnarstefn-
una. Um hana er Davíö tíðrætt og
þá um hvað ekki er á dagskrá, en
ekki á hvað kúrsinn er settur. Jón
Baldvin er aftur á móti hárviss um
hver stefnan er.
Sama gildir um Sjálfstæðis-
flokkinn. Formaðurinn segir
flokksmönnum sínum hvert
hann stefnir ekki, en ótilgreindur
fjöldi þeirra vill elta stabfestu Jóns
Baldvins. Samt munu þeir ekki
söðla yfir í flokk hans.
En svona er ísland í dag. Tvíátta
ríkisstjórn og hagsmunahópur-
inn, sem kallaður er Sjálfstæðis-
flokkur í daglegu tali, stefnir í
tvær áttir samtímis. Jóhanna farin
að stela flokksmönnum frá Ólafi
Ragnari, í stað þess að treysta
hann í sessi, og forystusauður
sauðfjárbænda loks farinn að
uppdaga ágæti sósíalismans og
blessunarrík áhrif hans á búskap.
Enginn verður hissa þegar þeir
Davíb og Ólafur Ragnar ná saman
eftir kosningar og gera með sér
sögulegar sættir. Hitt mun vekja
furöu, ef einhverjir viðhlægjend-
ur verða eftir til að fylgja þeim ab
málum. OÓ