Tíminn - 26.11.1994, Blaðsíða 8
Laugardagur 26. nóvember 1994
Sáttmálinn milli kynslóbanna er
brothætt fjöregg sem ekki má bresta
Halldór Ásgrímsson, formaöur Framsóknarflokksins. Tímamyndir cs
Ágætu samherjar.
Framsóknarflokkurinn hefur
nú í hartnær 80 ár verið eitt
sterkasta aflið í íslenskum
stjórnmálum. Flokkurinn hefur
því haft gífurleg áhrif á það
samfélag sem við lifum nú í.
Við megum vera stolt af
framlagi okkar við mótun ís-
lensks þjóðfélags, því grund-
vallarskilyrði til að lifa ham-
ingjusömu og innihaldsríku lífi
hafa lengstum verið góö hér á
landi á þessari öld.
Ríkisvald hverju sinni ber
meginábyrgð á því að æskufólk
landsins fái notið bestu mennt-
unar, skilyrði atvinnulífs séu
þannig að hver hönd hafi verk
aö vinna, fjölskyldur hafi þak
yfir höfuðið og í landinu ríki
félagslegt réttlæti.
Þessum grundvallarskyldum
ríkisvaldsins er flestum stefnt í
voða af núverandi ríkisstjórn.
Á 23. flokksþingi Framsókn-
arflokksins horfum við fram á
veg og mótum stefnu til næstu
ára með hagsmuni lands og
þjóðar að leiðarljósi. Stefnu þar
sem fólkiö verður í fyrirrúmi.
Einkenni Framsókn-
arflokksins
Framsóknarflokkurinn hefur
frá upphafi hafnaö öfgastefn-
um til hægri og vinstri.
Við erum og höfum alltaf
verið frjálslyndur félagshyggju-
flokkur og nú þegar kaldir
vindar blása um bæði frjáls-
hyggju og sósíalisma eru þeir
íslensku flokkar, sem hallir
voru undir þær kennisetningar,
á hröðum flótta inn á miðju
stjóryimálanna þar sem skyn-
semi ræður ríkjum.
Við skulum hafa það hugfast,
aö þeim þjóðum hefur gengib
best á þessari öld, sem tekist
hafa á við viðfangsefnin af
raunsæi og gætt þess aö verja
frelsi einstaklingsins til ofðs og
athafna.
Við höfum lagt áherslu á að
tengja okkur öll saman sem
eina þjóð hvort sem vib búum
til sjávar eða sveita, í þéttbýli
eða dreifbýli.
Það er öllum hollt að muna
uppruna sinn og við höfum
gætt þess að höggva ekki á ræt-
ur flokksins sem liggja djúpt í
þjóöfélaginu.
Trúnabarbrestur
Víða um heiminn veldur sá
trúnaðarbrestur sem myndast
hefur milli stjórnmálamanna
og kjósenda miklum áhyggjum.
Erlendis birtist hann í því að
þátttaka í kosningum
hraðminnkar og upp spretta
furöuflokkar undir forystu
stjórnmálamanna sem þykjast
allra vanda geta leyst og segja
öllum hefðum stríð á hendur.
Umræðan um trúnaðinn og
traustib milli fólksins og kjör-
inna fulltrúa þess á fullan rétt á
sér hér á landi. Þótt umræðan
sé oft óvægin og ósanngjörn aö
mati okkar stjórnmálamanna
verðum við að þola hana og
gleöjast yfir því abhaldi sem
hún veitir og styrkir þar með
lýðræöið. í umróti stjórnmál-
anna koma mér oft í hug orð
Eysteins heitins Jónssonar þeg-
ar við áttum eitt sinn tal saman
um forystumann í stjórnmál-
um, en hann sagöi um hann:
„Ég þekki hann lítiö en ég sé að
hann þolir vel pyntingar."
Ég er ekki í nokkrum vafa um
að hib alvarlega ástand, sem
upp er komiö í stjórnmálum í
Færeyjum, hefur meöal annars
skapast vegna aðhaldsleysis
með framkvæmdarvaldinu. Þab
var mikilvæg grundvallarbreyt-
ing þegar Ríkisendurskoðun var
breytt í eftirlitsstofnun Alþingis
að frumkvæði okkar framsókn-
armanna. Sú breyting var gagn-
rýnd af sjálfstæbismönnum en
sem betur fer fengu þeir ekki að
ráöa ferðinni. Ríkisendurskoð-
un er stöbugt að auka aðhaldið
og leiða óskynsamlegar ákvarð-
anir og jafnvel spillingu fram í
dagsljósið.
Við þurfum í náinni framtíð
að svara ýmsum áleitnum
spurningum. Eru störf Alþingis
skilvirk - er lagasetning orbin
allt of umfangsmikil og er
framkvæmd laga víða ábóta-
vant? Hvernig má gera sam-
skipti þingmanna og almenn-
ings persónulegri, og þarf ekki
ab breyta kosningafyrirkomu-
lagi? Þarf að gera grundvallar-
breytingar á embættismanna-
kerfinu þannig ab þab verði
hreyfanlegra? Á ab afgreiða
fleiri mál meb þjóöaratkvæði
og á e.t.v. að krefjast aukins
meiri hluta Alþingis í ákveðn-
um málum. Það gæti t.d. verið
skynsamlegt að krefjast hans í
mikilvægum milliríkjasamning-
um og einnig til að stofna til ,
skulda ríkissjóðs umfram tiltek-
in mörk. Slík skipan gerbi ríkari
kröfur til stjórnarandstöðu og
veitti stjórnarmeirihluta meira
aðhald á hverjum tíma. Þau
mörk gætu t.d. vérið að heildar-
skuldir ríkisins mættu aldrei
vera meiri en næmi árlegum
tekjum, nema 3/4 hlutar Al-
þingis samþykkti þá ráðstöfun.
Hér er þó fátt eitt rakiö.
Nauðsynlegt er ab spyrja spurn-
inga í ljósi reynslunnar og
skapa reglur sem treysta betur
framtíb og lífsafkomu þeirra
sem á eftir okkur koma. Þannig
hugsuðu stofnendur Framsókn-
arflokksins og okkur ber að
halda uppi merki frumkvöðl-
anna. Skyldur okkar gagnvart
framtíðinni, dýrmætustu eign
okkar, er ekki síðri en forfeðr-
anna, sem ræktu þær vel vib
erfiðar abstæður.
Þrátt fyrir allt er ástand
stjórnmála betra hér en víða
annars staðar. Vib búum vib
ríka lýðræðishefð og réttlætis-
kertnd, sem er byggð á kristinni
trú sem á sér djúpar rætur í
þjóðarsálinni. Stjórnmálaáhugi
er hér meiri en annar stabar
sem ég þekki til og ber að þakka
íslensku fjölmiðlafólki hversu
Rœba
Halldórs
Asgrímsson-
ar á flokks-
þingi fram-
sóknar-
manna
mikil umfjöllun er um íslensk
stjórnmál.
Mikil og vönduð umfjöllun
heldur áhuga almennings vak-
andi og er auðvitað hvetjandi
fyrir stjórnmálamenn til að
gera sitt besta. Slík umræöa
skapar aðhald og kemur í veg
fyrir spillingu og valdníðslu og
íslenskt stjórnmálalíf stendur í
þakkarskuld við fjölmiðlafólk
landsins. Á hitt ber að líta, þó
til undantekninga heyri, ab
sumir fjölmiðlamenn og jafn-
vel einstaka fjölmiblar valda
ekki hlutverki sínu. Fréttamenn
verða að gera sömu kröfur til
sjálfs sín um fagmennsku og
siðferðileg vinnubrögb og þeir
gera til stjórnmálamanna.
Núverandi
ríkisstjórn
Kjörtímabil ríkisstjórnarinnar
er senn á enda og hefur sam-
búb stjórnarflokkanna verið
æbi stormasöm. Ríkisstjórninni
hefur mistekist í mikilvægum
málum þó betur hafi tekist til í
öðrum. Ríkisstjórnin hefur ekki
kastað á glæ árangri síðustu rík-
isstjórnar í verðbólgumálum og
verðlag verib stöðugt. Við-
skiptahalli hefur sömuleiðis
minnkað. Þessarar ríkisstjórnar
verður þó lengst minnst fyrir
fjöldagjaldþrot og að hafa leitt
mikið atvinnuleysi yfir þjóðina.
Afleiðingin er sívaxandi
skuldasöfnun heimilanna, sem
mörg standa frammi fyrir gjald-
þroti og upplausn. Sárin eru
djúp og enginn veit hvort
nokkurn tíma tekst að græba
þau.
Það er ískyggilegt að tengsl
valdhafanna við fólkið í land-
inu skuli vera svo lítil, að þeir
fullyrba æ ofan í æ aö árangur
stjórnarinnar sé frábær, meðan
þúsundir manna ganga at-
vinnulausar, persónuleg gjald-
þrot eru daglegt brauð og bið-
stofur félagsmálastofnana eru
fullar af fólki sem ekkert þráir
frekar en verk að vinna. Sú rík-
isstjórn sem svona skilur við
hefur í raun ekki náð neinum
árangri sem máli skiptir. Hún
hefur vanrækt mikilvægustu
skyldurnar vib fólkið í landinu.
Þjóðin hlýtur í næstu kosning-
um að hafna þeim flokkum,
sem þannig stjórna og velja til
forystu afl sem hefur fólkið í
fyrirrúmi.
Fólk í fyrirrúmi
Við höfum valið að ganga til
þessa flokksþings undir kjör-
orðinu „Fólk í fyrirrúmi".
Með því viljum við ítreka
skyldurnar við fólkib í landinu
og ab stjórnmál snúist um fólk.
Við leggjum áherslu á að okkur
ber að sinna sérhverjum ein-
stakling og fjölskyldu. Við
verðum að búa svo um hnút-
ana að hver og einn geti trúab
því að hann eigi möguleika í
samfélaginu.
Fjölskyldurnar, sem nú berj-
ast í örvæntingu við ört vax-
andi skuldir, verba að fá tæki-
færi til að geta staðið í skilum
og halda saman. Þær verða að
fá möguleika til ab lifa inni-
haldsríku lífi og að leggja sitt af
mörkum til þjóðfélagsins.
Sundrung fjölskyldna er sár.
Börnin þurfa að upplifa von-
leysið, hina hörðu baráttu og
e.t.v. skilnað foreldra. Þessari ó-
gæfu verður að linna. Þjóðin
öll, ekki síst æskan, þarf að
eignast von og trú á framtíðina.
Það er meginverkefni íslenskra
stjórnmála að koma í veg fyrir
gjaldþrot þeirra heimila, sem
nú eru að sligast undan skuld-
unum.
Við getum ekki sætt okkur
við að heimilin haldi áfram að
safna skuldum upp á 1 milljarð
á mánuði og íslendingar mega
aldrei sætta sig við að þúsundir
manna gangi um atvinnulaus-
ar.
Við vitum að þetta ástand
heggur að rótum lýðræðisins.
Við vitum líka að þetta er
helsta ástæðan fyrir þeim trún-
aðarbresti sem er milli stjórn-
málamanna og kjósenda. Það er
ekki nóg að setja upp samúðar-
svip og segja að ástandið muni
lagast í óljósri framtíð. Við
verðum að sýna að við ætlum
að lagfæra ástandið og benda á
raunhæfar leiðir til úrbóta.
Skuldbreyting er
óumflýjanleg
Stærsta skuldbreyting íslands-
sögunnar er óumflýjanleg. Meb
samvinnu ríkis, peningastofn-
ana, launþegahreyfingar og
fleiri aðila verður að gera fólki
kleift að standa í skilum. Ríkis-
valdinu hefur mistekist að vib-
halda þeim grundvelli, sem
skuidbindingar heimilanna
byggðust á og ber því að skapa
nýjan. Hjá þessu verður ekki
komist. Tillögur þess efnis
liggja fyrir flokksþinginu.
Við verðum líka að viður-
kenna ab engar töfralausnir eru
til en fyrst er ab horfast í augu
við vandann, en það fæst ríkis-
stjórnin ekki til aö gera. Hún
tönnlast á því að þetta sé allt í
góðu lagi' og nú blasi við mesti
og besti árangur sem nokkur
ríkisstjórn hefur náð - þvílík öf-
ugmæli. í hvaba turni búa þess-
ir menn?
Ekki er nóg að viðurkenna
fjöldagjaldþrotin, atvinnuleys-
ið, skort á fjárfestingu, nýsköp-
un og ört vaxandi vanda heim-
ilanna. Vib verðum aö bregðast
við með aukinni verðmæta-
sköpun, meiri hagvexti, meiri
atvinnu fyrir vinnufúsar og
skapandi hendur. Fyrir okkur
liggur á þessu flokksþingi að
móta kjarkmiklar og raunhæfar
tillögur sem ráða bót á vandan-
um og blása nýrri von í brjóst
landsmanna.
Sáttmálinn milli
kynslóðanna
Við framsóknarmenn viljum
nálgast þjóðfélagsmálin meö
þeim skilningi að í gildi sé sátt-
máli milli 4cynslóðanna í land-
inu - óskrifaður en þó órjúfan-
legur.