Tíminn - 18.03.1995, Blaðsíða 5

Laugardagur 18. mars 1995

5
Tímamynd CS
Jón Kristjánsson:
Hib mikla verkefni í atvinnumálum
Atvinnuleysi í landinu mælist nú um 5%,
sem svarar til þess að 6000 manns aö
minnsta kosti séu án atvinnu. Þar við
bætist að um 1500 manns koma nýir inn
á vinnumarkaöinn á hverju ári. Þetta þýð-
ir að um 12000 ný störf þurfa að verða til
í þjóðfélaginu til aldamóta, ef takast á að
vinna bug á atvinnuleysisdraugnum.
Það er risavaxið verkefni í atvinnumál-
um að skapa þessi störf. Það er ekki síst
vegna þess aö vaxandi tæknivæðing leys-
ir fólk af hólmi í störfum, og slaginn við
tæknina vinnur enginn. Þessi skörð
tæknivæðingarinnar í atvinnutækifærin
má sjá víða, og má þar nefna dæmi sem er
mjög nálægt okkur á Tímanum. í prentun
og tæknivinnu í útgáfu eru heilar starfs-
stéttir að hverfa, og útgefendum er nauð-
ugur einn kostur að meðtaka tæknina og
sækja fram til að halda velli í hinni miklu
samkeppni sem ríkir á þessum markabi.
Aö viburkenna verkefnib
Þetta verkefni, að skapa 12000 störf,
þarf að skilgreina og viðurkenna. Ég segi
viðurkenna, vegna þess að bryddað hefur
á því að ráðandi menn líta framhjá vand-
anum. Þeir gera það á þann hátt ab slá
fram þeirri spurningu, hvort eðlilegt sé
að minna atvinnuleysi sé hér en í okkar
viðskiptalöndum. Gjarnan er vitnað til
Evrópuþjóöa í þessu sambandi, þar sem
atvinnuleysi er á bilinu 8% og yfir 20% í
Suöur- Evrópu.
íslendingar eru um 260 þúsund. Þetta
er þrátt fyrir allt rík þjóð, ef rétt er skipt,
með miklar auölindir. Við atvinnuleysið
á að berjast af fullri einurð og ekki sætta
sig við tilvist þess.
I kosningastefnuskrá Framsóknar-
flokksins eru sett markmið um að berjast
gegn atvinnuleysinu og skapa ný störf.
Eg vil í þessum línum setja fram nokkrar
hugleiðingar um hvernig þessu marki
verði náð.
Nýsköpun og þróun
Þessi orð heyrast oft í opinberri umræðu,
og staðhæfingar um aö efla þurfi hvort
tveggja. Hins vegar er hoilt að hugleiða
þann veruleika, sem blasir vib fólki sem
vill hrinda góðri hugmynd í framkvæmd
eða stofna fyrirtæki utan um hana.
Ef sá hinn sami á ekki
fjármagn handbært, eru
leiðir ekki greiðar. Hann
getur hugsanlega fengiö
lán í banka, ef hann á
veb. Það veð er oftar en
ekki í íbúb viðkomandi,
ef hún er ekki fullveð-
sett, eöa íbúð foreldra
eba jafnvel afa og
ömmu. Fjárfestar liggja
ekki á lausu, sé áhættan fyrir hendi.
Tillögur Framsóknarflokks-
ins
Kjarninn í tillögum Framsóknarflokks-
ins er sá að breyta Byggðastofnun í alhliða
atvinnuþróunarstofnun, sem taki á vanda-
málum í atvinnulífinu hvar sem þau koma
upp. Lagt er til að fulltrúar atvinnulífsins
komi inn í stjórn stofnunarinnar.
Hlutverk Byggðastofnunar verði meðal
annars að veita þeim leiðbeiningar sem
vilja hefja sjálfstæðan atvinnurekstur.
Einnig verði það hlutverk stofnunarinnar
að leggja fram áhættufjármagn í formi
hlutafjár eða styrkja. Einnig ætti stofnunin
að starfa með fyrirtækjum, sem vilja hefja
útflutning í samstarfi við aðra, og styðja
markaðsleit. Eðlilegt er ab hún vinni með
þeim atvinnurábgjöfum og atvinnuþróun-
arfélögum sem starfandi eru.
Jafnframt er lagt til að Iðnþróunarsjóður
verði gerður ab áhættulánasjóði, sem fjár-
festi í innlendum fyrirtækjum.
Þessar aðgerðir em nauðsynlegur grund-
völlur baráttunnar í atvinnumálum.
Þess má einnig geta að það hlutverk
Byggbastofnunar að veita áhættufjármagn
í formi hlutafjár var lagt af í tíb núverandi
ríkisstjórnar.
Tækifærin
Spyrja má hvar séu sóknarfæri í atvinnu-
málum. Svarið vib því er
ekki einfalt, en þó er
hægt að fullyrða að
hefðbundnar atvinnu-
greinar búa yfir ýmsum
möguleikum þrátt fyrir
allt.
í sjávarútveginum
þarf ab koma til aukin
fullvinnsla. Við erum í
vaxandi mæli hráefnis-
útflytjendur. Frystitogarar flytja út og selja
sinn afla beint á erlendum mörkuðum og
ísfiskur er fluttur út í gámum í verulegum
mæli.
Ég hef verið á ferðalögum á Austurlandi
undanfarib og heimsótt þar marga vinnu-
staði. Þar á meðal kom ég í tvö frystihús
þar sem var verið að vinna svokallaðan
Rússafisk. Þaö er hausskorinn heilfrystur
þorskur sem um er að ræða, sem frystur er
um borö og þíddur upp til vinnslu. Þessi
vinnsla er til uppfyllingar í frystihúsun-
um, en hefur veitt fjölmörgum atvinnu.
Þrátt fyrir þetta virðist sem íslendingar
hafi ekki náb tökum á því að vinna fisk af
sínum eigin frystitogurum. Það er risavax-
ið verkefni að koma þeirri vinnslu í ís-
lenskar hendur. Það mundi veita mjög
mörgu fólki atvinnu og skilja eftir virbis-
auka í landinu. Hráefni frystitogara, fryst
þegar það kemur inn fyrir borbstokkinn, er
svo gott aö ísfiskur stenst ekki samanburð
í flestum tilfellum, enda er verðið hærra.
Þarna er verk ab vinna og í þetta væri
vert að veita fjármunum.
I þessu sambandi er vert ab geta þess að
útgjöld vegna atvinnuleysisbóta nema
milljörðum króna. Þab er því til mikils ab
vinna að minnka atvinnuleysið í landinu.
Landbúnaöurinn
í landbúnaði hefur orðið mikill sam-
dráttur og úr sveitunum sækir fjölmargt
fólk inn á vinnumarkaðinn. Það er því
áríðandi að leita allra leiða til að sækja
fram í þeirri atvinnugrein. Þar ber einkum
að skoba hvernig styðja má þann útflutn-
ing afuröa sem mögulegur er. Áhugi er fyr-
ir útflutningi vistvænna afurða og bænda-
samtökin hafa unnib að undirbúningi þess
máls. Réttlætanlegt væri aö veita markaðs-
stuðning til að greiða fyrir þessum útflutn-
ingi.
Iðnaöarframleiösla
Ljóst er að skipulagsbreytinga þarf vib í
markabsleit erlendis um fjárfestingu í ibn-
aði. Horfa þarf eftir fleiru en stóriðju í því
sambandi. Það er athyglisvert að engin er-
lend fjárfesting hefur verib hér á landi síð-
an losab var um hömlur í því eíni. Athuga
þarf þaö sérstaklega hvab gæti breytt þessu
ástandi.
Hugarfarsbreyting um kaup á íslenskum
iðnaðarvörum gæti einnig skapað fjöl-
mörg störf í landinu.
Þjónusta
Þess er vart að vænta að það f jölgi í opin-
berri þjónustu með sama hætti og síöustu
áratugina. Hins vegar er þjónusta við
ferbamenn, bein og óbein, vaxtarbroddur í
landinu og það er áreiðanlega ekki síst á
þessu sviði sem leiðsögn og rábgjöf og
auknir möguleikar til fjármögnunar kæmu
að gagni.
Verkefnið að skapa 12000 manns at-
vinnu á fimm árum er ekki óleysanlegt og
það má undir engum kringumstæðum líta
svo á. Það viðhorf ber dauðann í sér. ■