Tíminn - 05.01.1996, Blaðsíða 11

Föstudagur 5. janúar 1996
WttmMW
11
Yfirvegun atvinnuleysis
Reducing Unemployment: Current Issues
and Policy Options. A Symposium Spon-
sored by the Federal Reserve Bank of
Kansas City, Jackson Hole, Wyoming, Aug-
ust 25-27, 1994, S76 bls.
Á vegum bandaríska seðlabank-
ans, höfuðstöðvanna í Kansas
City, var 25.-27. ágúst 1994 hald-
ið málþing um atvinnuleysi með
frummælendum og tilnefndum
gagnrýnendum. Erindi fluttu
John P. Martin, aðstoðar- for-
stöðumaður félags- og mennta-
máladeildar OECD, Paul Krug-
man, prófessor við Stanford- há-
skóla, Charles Bean, prófessor við
London School of Economics,
Donald T. Brash, aðalbankastjóri
Seðlabanka Nýja-Sjálands, Dale T.
Mortensen, prófessor við North-
western University, og Lawrence
Katz, prófessor við Harvard-há-
skóla. Þótt mörgum hagfræðing-
um muni þykja erindi Krugmans
forvitnilegast, verður hér aðeins
vitnað í erindi Martins, sem helst
fjallaði um stig og útbreiðslu at-
vinnuleysis.
í upphafi erindis síns sagði
Martin m.a.: „Samtökin um efna-
hagslega samvinnu og þróun
(OECD) luku fyrir skömmu
tveggja ára athugun á orsökum
atvinnuleysis og á viðhlítandi úr-
ræðum. Á greiningu þess vanda-
máls og ályktanir um stefnu-
mörkun stjórnvalda í því verki
féllust ráðherrar frá OECD-lönd-
um á fundi sínum í júní 1994."
Frá aukningu atvinnuleysis sagði
Martin svo: „Á sjötta og sjöunda
áratugnum var samanlagður
fjöldi atvinnulausra í OECD-
löndum að jafnaði undir 10 millj-
ónum, um 3 prósentustig at-
vinnuleysis. En ár fyrri olíukrepp-
unnar, 1973, markaði þáttaskil í
þessum efnum. Á næstu tíu árum
þrefaldaðist atvinnuleysi í OECD-
löndum upp í 30 milljónir, um 8
prósentustig atvinnuleysis. Á því
langæja útþensluskeiði, sem við
tók, fækkaði atvinnulausum ein-
ungis niður í 25 milljónir 1990.
Eftir 1990 fjölgaði atvinnulausum
aftur ört. Áð síðasta yfirlit um-
sýslustofnunar OECD bendir til,
kunna 35 milljónir manna að
vera atvinnulausar 1994 (8,5 pró-
EFNAHAGSMAL
sentustig atvinnuleysis..." (Bls. 6)
„Alkunna er," sagði Martin
enn, „að í nær öllum OECD-lönd-
um er atvinnuleysi ungs fólks —
þ.e. yngri en 25 ára — að jafnaði
miklu meira en fólks í öðrum ald-
ursflokkum ... var það 30% eða
meira í nokkrum Evrópulöndum
(Ítalíu, Spáni og Finnlandi), en
var hins vegar um 12% í löndum
Evrópska fríverslunarsvæðisins."
(Bls. 17)
„Það er orðinn siður að líta svo
á, að núverandi vandamál at-
vinnuleysis í OECD-löndum hafi
ágerst vegna allsherjar slökunar
eftirspurnar eftir ófaglærðu verka-
fólki, einkum karlmanna. Til
dæmis segir Edward Balls (í Work
and Welfare, Institute for Public
Policy Research, London, 1993):
„Ástæðurnar fyrir viðvarandi
aukningu atvinnuleysis, að virð-
ist, á meðal karla er að leita ann-
ars staðar, í þeim efnahagslegu
breytingum, sem ekkert iðnaðar-
land hefur sloppið við á níunda
áratugnum: Hruni eftirspurnar
eftir vinnu ófaglærðra karlmanna
við vinnslu iðnvarnings." Eins og
margir aðrir rekur Balls þær breyt-
ingar á hlutfallslegri eftirspurn
eftir vinnuafli aðallega til tækni-
legra breytinga fremur en vax-
andi samkeppni af hálfu lág-
launalanda." (Bls. 23-24)
í yfirliti yfir umræðurnar,
„Symposium Summary", segir
Bryon Higgins: „Þátttakendur í
málþinginu voru sammála um, að
mikið innbyggt atvinnuleysi
verði rakið til samverkunar mark-
aðsafla og efnahagsstefnu stjórn-
valda.... I löndum sem Bandaríkj-
unum, þar sem efnahagsstefna
stjórnvalda lýtur að litiu leyti að
vinnumarkaði, hefur atvinnuleysi
vaxið lítillega af þessum sökum,
en launamunur og fátækt vaxið
stórlega. í flestum Evrópulönd-
um, þar sem efnahagsstefna
stjórnvalda tekur að meira leyti til
vinnumarkaðarins, hefur af hlot-
ist innbyggt atvinnuleysi, eink-
um fyrir ófaglært verkafólk. Að
miklum hluta er það aukna at-
vinnuleysi ekki aðeins til skamms
tíma. Viðvarandi atvinnuleysi er
orðið innbyggður þáttur í efna-
hagslífi margra evrópskra landa,
að nokkru leyti sakir ríflegra at-
vinnuleysisstyrkja stjórnvalda og
hárra launaskatta til að standa
undir þeim." (Bls. xvii-xviii)
Þróunarkenning Darwins
Darwin's Dangerous Idea,
eftir Daniel C. Dennett. Allen
Lane/Penguin, 586 bls., £ 25.
í ritdómi í Times Literary
Supplement 24. nóvember
1995 sagði: „Okkur veitist erf-
itt að sjá fyrir okkur ósjálfráð,
vélræn ferli. ... En með því
móti skýrir kenning Darwins
um þróun fyrir sakir náttúru-
vals framvindu og tilvist líf-
vera.
Dýrategundir hafa til orðið í
löngum og sársaukafullum
ferlum, sem að engu marki
hníga; þau eru einvörðungu
framgangur vélræns þrep-
gangs án markmiðs. ... Fjöll,
snjóflögur, plötur jarðskorp-
unnar, frumeindir vetnis,
reikistjörnur, stjarnkerfi — öll
eru þau til komin að náttúru-
vali, þeim hliðhollum. Þab er
að segja, eyðingaröfl náttúr-
unnar hafa fram knúið og eirt
fyrirbrigðum þessum."
Fréttir af bókum
„Að kenningu Darwins er
tilvist lífvera einungis hend-
ingarkennd og vélræn. ... Orð-
ið „val" bendir til einskis; eins
gott (eða eins villandi) væri að
tala um þróun fyrir sakir nátt-
úrulegrar tortímingar. Þær líf-
verur, sem lífi halda, eru að-
eins þær, sem uppi standa eft-
ir hina náttúrulegu eyðingu.
Þær hafa valist úr, en þær hafa
ekki úr valist til neins."
„Jurtir og dýr eru sérstæðar
sakir þess gangverks, sem þau
eiga tilvist sína undir og þau
eru út valin eða á glæ kastað.
... Tilgangur felst ekki fremur í
tilvist eins en annars. ... Að
„hinir hæfustu lifi af" merkir
ekki annab en að þeir hafi til-
tölulega lífseiglu gagnvart
óráðnum náttúruöflum."
Upphaf grískra borga í
fornöld
Cults, Territory, and the Origins of the
Greek City State, eftir Francois de Pol-
ignac. University of Chicago Press (sölu-
umbob á Bretlandi Chichester:Wiley),
167 bls., ib. £ 31,95, ób. £ 11,95.
„Við útkomu La Naissance de la
cité grecque eftir Francois de Pol-
ignac 1984 varð snögglega um-
breyting á athugunum á grískum
borgum í öndverðu. Áður höfðu
efst á baugi verið umræður um
ummerki (eða vöntun þeirra) um
siðmenningartengsl við brons-
öldina og verkþekking að baki
bygginga. Eftir útkomu bókarinn-
ar bar hæst: „Hvers vegna var
helgistöðum þar upp komið?"
Uppsetning helgistaða á mörkum
landsvæða grískra borgríkja mark-
aöi upphaf borganna, „polis"
samfélags sveitar og borgar." Svo
sagði í ritdómi í Times Literary
Supplement, 24. nóvember 1995.
Skattfríðindi þeirra ríku
Nú er sá tími kominn á árinu sem
daglega og jafnvel oft á dag glymja
í eyrum útvarpshlustenda áskor-
anir um aö kaupa verðbréf til þess
að fá allt að 100 þúsund króna af-
slátt á tekjuskatti á næsta ári, ef
menn kaupi veröbréf fyrir tiltekna
upphæð.
Þetta finnst mér alveg óþolandi
fyrirkomulag að mismuna þeim
ríku á sama tíma og gert er ráð fyr-
ir því í fjárlagafrumvarpinu að
leggja enn á ný auknar byrðar á þá
sem minnst mega sín, svo sem ör-
yrkja og sjúk gamalmenni. Væri
ekki sanngjarnara að fella þessi
fríðindi til þeirra efnameiri niður
og nota þær skatttekjur sem þar
með fengjust til að fella í staöinn
LESENDUR
niöur þær byrðar sem ráögert er að
leggja á öryrkja og sjúklinga, til
dæmis innritunargjöld á sjúkra-
húsin sem gert er ráð fyrir í fjár-
lagafrumvarpinu. Ég vil leyfa mér
að skora hér með á Alþingi aö sam-
þykkja nú fyrir jólin aö afnema
þessi skattfríöindi, sem mér finnst
alveg sérstaklega ósanngjörn og
óþörf, enda sýnist mér þau fyrst og
fremst sett til að hlífa þeim sem
síst skyldi og er það í fullu sam-
ræmi við stefnu og störf núverandi
fjármálaráðherra, en ég fæ ekki
betur séð en hann sé alltaf tilbú-
inn að vernda hagsmuni þeirra
efnameiri í þjóðfélaginu. Þá vil ég
til vara skora á alþingismenn að
samþykkja þá hugmynd, sem nú-
verandi heilbrigðisráðherra varp-
aöi nýlega fram, að leggja nefskatt
á alla gjaldendur, krónur 550, í
staö þess að leggja innritunargjöld
á sjúklinga sem þurfa að leggjast
inn á sjúkrahús, ef þessi fríöindi
verða ekki felld niður.
Ég vona að einhver alþingis-
maður sjái sér fært að flytja þessa
tillögu mína um afnám þessara
mjög svo ósanngjörnu skattfríð-
inda og þau verði felld niður um
næstu áramót.
29.11.1991
Sigurður Lárusson
Framsóknarflokkurinn
Flúbir — Hruna-
mannahreppur
Almennur stjórnmálafundur verbur haldinn ab Flúbum mánudaginn 8. janúar kl.
20.3°.
Finnur Ingólfsson, Gubni Ágústsson og ísólfur Gylfi Pálmason verba á fundinum.
Finnur
ísólfur Gylfi
Gubni
ÉJ
LANDSVIRKJUN
ÚTBOÐ
Brú yfir árlokur
Landsvirkjun óskar hér með eftir tilbobum í niðurrif og
brottflutning brúar yfir árlokur vib Búrfellsstöð og
byggingu nýrrar brúar á sama stab. Um er ab ræba 105
m langa brú á fimm brúarhöfum.
Helstu magntölur eru sem hér segir:
Niðurrif og brottflutningur brúar:
Brot á steinsteypu og brottflutningur 270 m3
Bygging nýrrar brúar:
Stálsmíði 88 tonn
Steinsteypa 220 m3
Mótafletir 730 m2
Steypustyrktarjárn 33 tonn
Hluta verksins skal Ijúka á árinu 1996, en því skal ab
fullu lokib 1. nóvember 1997.
Útbobsgögn verba afhent á skrifstofu Landsvirkjunar,
Háaleitisbraut 68, 103 Reykjavík, frá og meb föstudeg-
inum 5. janúar 1996 gegn óafturkræfu gjaldi ab upp-
hæb kr. 6.000,- m.vsk. fyrir hvert eintak.
Tilbobum skal skila á sama stab fyrir kl. 12:00 þribju-
daginn 30. janúar 1996 og verba þau opnub þar sama
dag kl. 13:30. Er fulltrúum bjóbenda heimilt ab vera
vibstaddir opnunina.
/--------------------------------
Dr. Anna Sigur&ardóttir
forstö&uma&ur Kvennasögusafns íslands,
Hjar&arhaga 26, Reykjavík
lést a& morgni 3. janúar.
Þorsteinn Skúlason
Anna Skúladóttir
Eirný Ósk Sigur&ardóttir
Áslaug Dröfn Sigur&ardóttir
Karen Enilía Barrysdóttir
Ásdís Skúladóttir
Sigur&ur Karlsson
Móei&ur Anna Sigur&ardóttir
Skúli Á. Sigur&sson
V
s
f
A
'í
Ástkær faðir okkar, tengdafaðir og afi
Gunnar Gu&mundsson
Engjavegi 32,
Selfossi
er lést 1. janúar á hjúkrunarheimilinu Ljósheimum,
Selfossi, ver&ur jar&sunginn frá Selfosskirkju
laugardaginn 6. janúar kl. 13.30.
V.
Abalheibur J. Gunnarsdóttir
Kristín Bára Gunnarsdóttir
Svanhvít B. Gunnarsdóttir
Gubrún Lilja Gunnarsdóttir
Fri&bert G. Gunnarsson
og barnabörn
Jón Pálsson
Gu&jón Sveinsson
Sigur&ur Magnússon
örn Arason
Eydís Dögg Eiríksdóttir
y