Tíminn - 06.01.1996, Blaðsíða 12

12
Wf yrrfT
Laugardagur 6. janúar 1996
Fyrirtœki juku innlend bankalán um 3 milljarba á síöasta ári, en borgubu niöur 7 milljaröa erlend endurlán:
Tóku innlend bankalán til
aö greiða upp þau erlendu
í ljósi umræðna um hærri
vexti á heimamarkaði en er-
lendis vekur nokkra athygli
ab íslensk fyrirtæki virðast
hafa tekib milljarðalán innan-
lands á síðasta ári til þess að
borga nibur margra milljarða
erlend lán. Samkvæmt upp-
lýsingum frá Seölabanka
lækkuðu lán og endurlán
bankanna til fyrirtækja fyrstu
11 mánuði nýliðins árs um
samtals 4,3 milljarða. Erlend
endurlán til fyrirtækja dróg-
ust á sama tímabili saman um
7,3 milljaröa, sem þýbir ab al-
menn (innlend) útlán til
þeirra hafa aukist um 3 millj-
arða.
Á sama tímabili árið áður varð
samdráttur hins vegar mjög svip-
aður í endurlánum og almennum
lánum, 7,2 milljarðar samtals.
Virðist því ljóst, samkvæmt
framangreindum tölum, að árið
1995 hafa fyrirtækin í auknum
mæli farið að sækja í innlent láns-
fé, m.a. til að greiða upp erlend
lán í stórum stíl. Heföi vaxtastigið
innanlands verið miklu óhag-
stæðara en erlendis, eins og
stundum heyrist haldið fram,
sýndist eðlilegra að lánsfjárflæðiö
hefði verið hina leiðina, þ.e. inn í
landið en ekki úr landi.
„Tölur síðustu mánaða sýna
að það er heldur að færast líf í
fyrirtækjageirann," segir Yngvi
Yngvi Orn Kristinsson hagfrϚingur.
Örn Kristinsson, hagfræðingur
og forstöðumaður peninga-
máladeildar Seðlabankans. Og
innlendu vaxtakjörin virðast
ekki fæla hann frá lántöku —
raunar þvert á móti. Enda fjöl-
mörg dæmi þess ab fyrirtæki
hafi verið að taka lán, í bönk-
um, lánasjóöum eða á verð-
bréfamarkði, til að greiða upp
erlend lán. Þetta hafi þau verið
að gera undanfarna 18 mánuði.
Spurður um ástæður þessa,
segir Yngvi Örn þær sjálfsagt
ýmsar. Meðan lánsfjárskortur
var í landinu hafi fyrirtæki
stundum ekki átt annars úr-
kosta en taka erlend lán. í ann-
an stað hafi sum fyrirtæki, sem
verið hafi með eldri lán á föst-
um háum vöxtum, séð sér hag í
skuldbreytingu. Eftir gengisfell-
ingu dolíara hafi sjálfsagt mörg-
um þótt gullið tækifæri ab
greiba upp eldri dollaralán.
Enn benti Yngvi Örn á að
könnun í ársbyrjun 1995 hafi
leitt í ljós ab margir hafi þá ver-
ið vantrúaðir á að sá gengisstöð-
ugleiki, sem ab var stefnt,
mundi halda og því talið hag-
kvæmara ab greiða upp erlend
lán. Þær skoðanir manna virbist
þó nokkuð hafa veriö að breyt-
ast eftir því sem leið á árið. Trú á
það ab gengisstefnan haldi virð-
ist vaxandi.
Jákvœtt frummat á umhverfisáhrifum framkvœmda á
vegum Sorpsamlags Mib- Austuriands:
Loftmengun
minnkar veru-
lega í þéttbýli
Óiafur á Þaravöllum kvebst vona ab framkvæmdir vib Hvalfjarbargöng gangi áfram hœgt fyrir sig. Ef verklagib
verbur eins og hjá þessum óþreyjufulla grafara, verbur honum ab ósk sinni.
Ólafur á Þaravöllum segir ríkisábyrgö vegna geröar Hvalfjaröar-
ganga vera hneyksli:
„Furbulegt ab grafa
peninga undir Hvalfirbi"
Heildaráhrif þess ab urða sorp á
nýjum stab í Berunesi eba Þernu-
nesi vib Reybarfjörb eru jákvæb.
Loftmengun minnkabi og sömu-
Ár símenntunar
Árib 1996 er heigab símenntun,
samkvæmt ákvörbun Evrópu-
sambandsins. ísland mun taka
þátt í sérstöku átaksverkefni af
því tilefni og verba nokkrir vib-
burbir skipulagbir hér á landi á
árinu.
Meginmarkmiðib með Ári sí-
menntunar er ab auka vitund Evr-
ópubúa um að menntun er ævi-
verk, en tilheyrir ekki einungis
fyrsta hluta ævinnar. Á íslandi hef-
ur verið skilgreint það meginmark-
mið Árs símenntunar að auka vit-
und almennings, stjórnenda fyrir-
tækja og skóla um símenntun.
Ákveðið hefur verið að halda
Dag símenntunar þann 24. febrúar
nk. og sama dag verbur opnunar-
rábstefna Árs símenntunar. -GBK
FIMMFALDUR1. VINNINGUR
leibis fok á rusli, sjónmengun og
æti fyrir meindýr. Heppilegasti
staburinn er Mýrdalur í landi
Þernuness.
Þetta eru niðurstöður frummats á
umhverfisáhrifum þess að urða
sorp frá Sorpsamlagi Mið-Austur-
lands á jörðunum Berunesi og
Þernunesi og setja upp flokkunar-
miðstöb á Reyðarfirði.
Undangengna áratugi hefur sorpi
á Mib-Austurlandi verið brennt við
opinn eld á sorphaugum eða í
steyptum brennsluþróm í 1-2 km
fjarlægð frá þéttbýlisstöbum og ask-
an uröuð í nágrenni brennslustað-
anna. Þessi aðferö stenst ekki kröfur
nútímans um mengunarvarnir.
Sorpsamlag Mið-Austurlands
stefnir ab skipulagðri sorphirðu á
svæðinu frá Norðfirði til Stöðvar-
fjarðar. Jarðfræðistofan Stapi hf.
hefur nú unnið frummat á um-
hverfisáhrifum fyrir sorpsamlagið.
Kannaðir voru fjórir mögulegir
urðunarstaðir í landi Beruness og
Þernuness. Niðurstaðan er ab allir
komi þeir til greina, en besti staöur-
inn til að urða sorpið sé Mýrdalur í
landi Þernuness. Þar er náttúrulegt
þéttiefni til staðar og gnótt urðun-
arefna í nágrenninu. Talib er ab
umhverfisrask yrði minnst þar, og
Mýrdalur er vel hulinn m.t.t. um-
ferðar akandi og gangandi manna.
Staðsetning flokkunarmiðstöðvar
á Reyöarfiröi er talin ákjósanleg
vegna hagkvæmni í rekstri, meng-
unarvarna og m.t.t. náttúruham-
fara.
Heildaráhrif framkvæmdanna
eru talin jákvæð. Fimm opnar sorp-
brennslur verða aflagðar og loft-
mengun minnkar verulega í ná-
grenni þéttbýliskjarna. Auk þess
minnkar fok á rusli, sjónmengun
og æti fyrir meindýr. Neikvæð áhrif
eru sögð hverfandi.
Frummatsskýrslan mun liggja
frammi til kynningar til 12. febrúar
nk. Frestur til að skila athugasemd-
um vib framkvæmdirnar rennur út
sama dag. M
Samningar hafa enn ekki
náðst um gerb Hvalfjarbar-
ganga, þrátt fyrir ab Alþingi
hafi samþykkt fyrir jól ab
veita eins milljarbs króna rík-
isábyrgb vegna gangagerbar-
innar.
Ólafur Sigurgeirsson á Þara-
völlum kallar það hneyksli ab
ríkið skuli veita ábyrgðina og
vonar að hún dugi ekki til þess
ab unnt verði að ganga frá
samningum.
Ólafur Sigurgeirsson, bóndi á
Þaravöllum í Innri-Akranes-
hreppi, og nágrannar hans
mótmæltu því á sínum tíma
þegar gefið var leyfi til ganga-
gerðarinnar. Verði af henni,
mun vegurinn að göngunum
liggja yfir jörð Ólafs og telur
hann engan vafa leika á því ab
slíkt muni skerða stórlega af-
komumöguleika hans, auk þess
ab vera lýti á umhverfinu.
Ólafur segist lengi hafa von-
ab ab ekkert verbi úr fram-
kvæmdunum og enn lifa í von-
inni.
„Þetta gengur ansi rólega fyr-
ir sig, sem betur fer. Vib getum
ekki gert annab en vonab ab
svo verði áfram. Vib erum búin
að mótmæla þessu á öllum stig-
um, en þab virðist vera vib of-
urefli ab etja. Úr því ab ríkis-
stjórnin og þingmenn eru svo
blindir ab sjá ekki hvílík vit-
leysa þessi Hvalfjarbargöng eru,
getum við ekki spornab vib því.
En þab er náttúrlega hneyksli
ab Spalarmenn séu búnir að
ljúga því að landsmönnum í öll
þessi ár að ríkib eigi hvergi ab
koma nærri þessu dæmi. Þeir
byrjubu á ab fá hjá þeim 50
milljónir, svo 70 milljónir og
nú milljarb í ríkisábyrgb."
Ólafur segir ab ekki hafi verib
talab vib sig um land hans í
þessu efni. Hann segir Spalar-
menn eiga eftir ab komast að
því að þeirra sé ekki bebib meb
útbreiddum örmum.
Ólafur bindur nú vonir sínar
við þab ab Speli hf. takist ekki
ab ganga frá samningum, enda
segist hann ekki skilja ab nokk-
ur mabur hafi áhuga á ab grafa
peningana sína undir Hvalfirb-
inum.
„Göngin, eins og þau eru
stabsett, koma abeins til meb
ab þjóna Skaganum. Þau koma
aldrei til meb ab borga sig. Þeir
vita heldur ekkert hvab gerist
þegar þeir koma undir Hval-
fjörbinn. Þab er meb ólíkindum
að nokkrum heilvita manni
detti í hug ab leggja peninga í
þetta. Hvab þá ef þeim dettur í
hug ab þeir fái þá einhvern tím-
ann aftur, það er ennþá furbu-
legra."
-GBK