Tíminn - 16.01.1996, Blaðsíða 4
4
Þri&judagur 16. janúar 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 56B1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmi&ja hf.
Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Ver& í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Útrás í atvinnulífi
Eitt af því, sem einkennir nútíma viðskipti og at-
vinnulíf, er það að landamæri hverfa og fjárfesting
og rekstur verður alþjóðlegri með hverju árinu
sem líður. Atvinnuuppbygging þjóða byggist í
miklum mæli á erlendri fjárfestingu.
íslenskt atvinnulíf hefur í takmörkuðum mæli
þessi einkenni, enda setti íslensk löggjöf takmörk í
þessu efni og setur enn. Þó hefur verið losað um
bönd á erlendri fjárfestingu og fjármagnsflutning-
ar leyfðir.
Nú eru liðin um þrjátíu ár síðan fjárfesting er-
lendra aðila hófst í stóriðju hérlendis, og nýr kafli
í þeirri sögu virðist nú vera að hefjast með aukn-
um áhuga á fjárfestingu hérlendis. Hins vegar hef-
ur verið samkomulag um það enn að bein fjárfest-
ing erlendra aðila í sjávarútvegi sé ekki leyfð. Um
þetta heyrast þó skiptar skoðanir, en sú er þó enn
yfirgnæfandi að þessi auðlind hafi sérstöðu.
Eitt, sem einkennir breytta stöðu í atvinnulíf-
inu, eru fjárfestingar íslendinga erlendis og sókn
þeirra inn í fyrirtækjarekstur erlendis. Það er ekk-
ert nema gott um þessa þróun að segja. í þessum
rekstri fá íslenskir athafnamenn dýrmæta reynslu
sem nýtist í viðskiptalífi hérlendis.
Þekktustu verkefnin á þessu sviði er útrás sjávar-
útvegsfyrirtækja víða um heim, í Kamtsjatka,
Mexíkó, Chile, Namibíu og víðar. Á sviði sjávarút-
vegs hafa íslendingar sérþekkingu og þau sam-
bönd, sem myndast með verkefnum víða um
heim, koma íslensku atvinnulífi til góða.
Hins vegar höfum við íslendingar góða þekk-
ingu á fleiri sviðum. Þjóðin er opin fyrir tækninýj-
ungum og hefur tileinkað sér margar nýjungar í
þeim efnum. íslensk heilbrigðisþjónusta er mjög
framarlega og þekking og tæknivæðing er mjög
mikil á þessu sviði.
Nú hefur lyfjaverksmiðja hafið störf í Litháen
fyrir forgöngu íslendinga og var uppbyggingin
kostuð af þeim að stærstum hluta. Hér er um mjög
glæsilegt og þróað fyrirtæki að ræða, þar sem ís-
lensk þekking er notuð við uppbygginguna. Frum-
kvööullinn að þessu framtaki var Grímur Sæ-
mundsen læknir, sem hefur unnið mikið starf í því
að gera þekkingu í heilbrigðismálum að markaðs-
vöru m.a. með þátttöku í íslenska heilsufélaginu,
sem stendur að uppbyggingu við Bláa lónið.
í Litháen fer saman mikil þörf fyrir þróunarstarf
og uppbyggingu og einstaklega jákvæð afstaða
stjórnvalda í landinu til íslendinga vegna afstöðu
þeirra í sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar. Þetta land
liggur á krossgötum austurs og vesturs og heima-
markaðurinn er 3,7 milljónir manna. Þarna eru
áreiðanlega möguleikar fyrir enn frekari útrás ís-
lenskra athafnamanna.
Þó að íslensk athafnasemi á erlendri grund veiti
atvinnu í viðkomandi löndum, er þýðingin fyrir
íslenskt atvinnulíf afar mikil. Alþjóðleg athafna-
semi íslendinga eykur möguleika fyrir innlenda
framleiöslu á fjölmörgum sviðum.
Ættarveldi í framboði
Fréttastofa Sjónvarps hefur ekki séð ástæðu til aö
ræða við Garra um forsetaframboð, þrátt fyrir að
Garri hafi ítrekab gefið þab upp að hann liggi nú
undir feldi og íhugi að gefa kost á sér. Þó svo að Garri
muni ekki leggja fram formlega athugasemd til út-
varpsráðs vegna þessarar gróflegu mismununar
fréttastofunnar, er rétt að benda á að hér er á ferð-
inni enn eitt dæmib um gildishlaðinn og hug-
myndafræðilega litaðan fréttaflutning hjá Ríkisút-
varpinu og því ástæða til að efla til muna frá því sem
nú er eftirlit pólitískt kjörinna fulltrúa í útvarpsrábi
með einstökum fréttum fréttamannanna.
Eftir að Garri var búinn að jafna sig nokkuð á þess-
ari ósvífni sjónvarpsins og fór að íhuga í rólegheit-
um forsetaframbobsstöbuna, þá eru það e.t.v. ekki
svo slæm örlög að lenda utan umræbunnar þrátt fyr-
ir allt. Ástæðan er sú að annar hver frambjóðandi,
sem í umræðunni er, kemur frá sama ættarveldinu.
Frambjóðendur þessa ættarveldis
hafa ótvíræða möguleika á ab einoka
umræðuna á kostnað hinna fram-
bjóöendanna, vegna þess að deilur
og átök innan fjölskyldu eru einfaldlega miklu
meira spennandi en deilur og átök milli óskyldra að-
ila.
„Schram-Hannibalsson"
Ættarveldið, sem hér um ræðir, er að sjálfsögbu
„Schram-Hannibalsson"- veidib, sem teygir anga
sína um allt þjóðfélagib og segja má að hafi ákveð-
inn miðpunkt á heimilijóns Baldvins og Bryndísar
Schram á Vesturgötunni í Reykjavík.í Tímanum fyr-
ir helgi útilokaði Bryndís sjálf ekki framboð, en
kvaðst vissulega kannast vib að nafn sitt væri í um-
ræðunni. Sömuleiðis hafa einstaka menn nefnt nafn
Jóns Baldvins í þessu sambandi. Jón hefur ekkert
gefið út á slíkan orðróm sjálfur, en kveðst aðeins
ætla að styðja tiltekna konu í embættið. Með þeirri
yfirlýsingu, sem Jón kaus að gefa í norsku blaði, má
segja að teningum Schramara/Hannibalssona hafi
verið kastab. Alþýðan er undir eins búin að gleyma
utanættarframboðum og spyr: Hvaða konu styður
Jón? Styður hann Bryndísi eða styður hann Guð-
rúnu Pétursdóttur, mágkonu sína? Hvað segir þá Ell-
ert B. Schram? Hann hlýtur að móðgast ef mágur
hans vill ekki styðja hann. Ætla kannski systkinin
bæði í framboð, þau Ellert og Bryndís? Hvað gerir
Ólafur Hannibalsson ef Jón Baldvin eða Bryndís fara
í framboð? Stendur hann meö Guðrúnu Péturs konu
sinni, eba gengur hann í lið meö bróður sínum eða
mágkonu? Túlkar hann kannski hugsanlegt fram-
bob Bryndísar sem abför að frambobi sinnar konu?
Og hvab gera fjarskyldari „Schramarar" og „Hanni-
balssonarar"? Hvað gera t.d. Gunnar Schram eba
Hallgrímur (Schram) Helgason grínisti? Styðja þeir
Bryndísi, Ellert eða kannski Guðrúnu P., eða fara þeir
bara sjálfir í frambob? Það gæti vel hugsast.
Hallgrímur gæti vissulega verið sterk innkoma fyr-
ir yngri kynslóðina. Og ef út í það fer, hvern ætlar þá
Alþýðublaðið að styðja: Hallgrím, fastan skríbent
sinn og Schramara í móðurætt, eba
Hannibalssoninn Jón Baldvin, sem
er formaður og leiðtogi blaðs og
flokks? Og hvern ætlar Mogginn að
styðja: Bryndísi eöa Guörúnu, sem báðar eru eigin-
konur sona Hannibals bróbur Finnboga Rúts læri-
meistara frá Marbakka í Kópavogi? Og hvern ætlar
DV að styðja? Verða þeir frjálsir og óhábir, eða styðja
þeir sinn gamla ritstjóra?
Stórfengleg framhaldssaga
Eins og þessi sýnishorn af brennandi spurningum
gefa til kynna, er kominn upp erfið staba fyrir þá
sem ekki eru af hinu mikla ættarveldi. í farvatninu
gæti verið hreint stórfengleg framhaldssaga eöa
sápuópera, þar sem utanaðkomandi persónur kæm-
ust hreinlega ekki að frekar en „ekki-Ewingar" í Dall-
as.
Þó er ekki öll nótt úti enn, ekki síst ef gamalreynd-
ir refir úr stjórnmálunum ætla ab blanda sér í slag-
inn, menn eins og Steingrímur Hermannsson og
Davíð Oddsson. Garri hins vegar verður að bíta í þaö
súra epli að vera í ónáð hjá Ríkisútvarpinu og getur
því ekki beitt sér sem skyldi. Garri
GARRI
Boðberar alsælu fíknarinnar
Það er alveg rosalega töff að
ganga með svona, sagði ung-
lingsstúlka við fréttamann
sjónvarps sem leitaði álits á
því að verið er að selja æsku-
lýbunum tískufatnað með
áberandi myndum af marij-
unanaplöntum. Að kaupa
pípur og annað dót sem brúk-
að er til fíkeniefnaneyslu er
líka rosalega flott, staðfestu jafnöldrur. Myndir af
plöntum sem kannabisefni eru unnin úr er al-
þjóðlegt vörumerki sæluboðunar vímuefnanna.
Ungu stúlkunum sem rætt var við um þá tísku að
skreyta sig meb eiturjurtum fannst síður en svo
neitt athugavert við að auglýsa fíkniefnin á þenn-
an hátt og að taka þátt í herferðinni um aukna
notkun þeirra.
Sá herskari bullara sem heldur
sig vera að berjast gegn notkun
fíkniefna er álíka er álíka buröug-
ur til vopnaskaks og Don Kíkóti
sem lagbi í vindmillurnar með lensu sinni og al-
kunnum afleibingum.
Postularnir
Smyglarar og sölumenn eru sagöir vandamáliö
og að þeim er öllum spjótum beint. Neytendur
eru ekkert vandamál. Þeim á aöeins að hjálpa og
bjarga út úr heimi vímunnar. En öfluga auglýs-
endur og postula vímuefnaneyslunnar sjá menn
hvergi þótt þeir grenji boðskap sinn dögum og
klukkustundum oftar í öflugustu fjölmiblum ár og
síö og nú orðið kynslóö fram af kynslóð.
Bobberar alsælu eiturvímunnar eru dáöir og
tignaöir og löngu eftir ótímabært brotthvarf úr
mannheimum vegna ofurneyslu. Þeir eru dýrkaö-
ir sem gob og áhrifamestu fjölmiðlarnir halda
þeim og boðskapnum á lofti, oft í sérstökum ung-
lingatímum.
Ab kenna smyglurum eiturefna og sölumönn-
um einhliba um sívaxandi notkun þeirra er álíka
fávíslegt og að kenna fjármálaráðherra og for-
stjóra ATVR um að sumir ánetjast áfengi og veröa
alkóhólistar. Ef Friðrik Sophusson og Höskuldur
Jónsson hættu að flytja inn og selja áfengi niyndi
alkóhólisminn og allar hans leiðu afleiðingar
hverfa eins og dögg fyrir sólu. Svipaö má segja um
innflutning og sölu tóbaks á vegum Fri&riks og
Höskuldar.
Samkvæmt kokkabókum þeirra sem berjast
gegn áfengisbölinu er það neyt-
andinn sem steypir sér í glötun
og hann er talinn ábyrgur gerða
sinna.
Þeir sem neyta ólöglegra
vímuefna eru aftur á móti fórn-
arlömb voba vondra smyglara
og sölumanna. Þeir bera enga
ábyrgð og enn síður þeir sem
unglingarnir taka sér til fyrir-
myndar, hetjur og stjörnur og goð og endurlausn-
arar skemmtanaauðvaldsins.
Sterakempur keppnisíþróttanna eru ekki heldur
lélegar fyrirmyndir.
Hetjur fíknarinnar
Ekki er nema von að illa gangi í bardaganum við
eiturefnin og þá sem útbreiða
þau. Það er alltaf verið að berjast
við afleiöingar en ekki orsök.
í fréttatímum og á fréttasíðum
er sífellt verib aö segja frá afleiðingum neyslu
vímuefna og fordæma smyglara og sölumenn. í
öðrum dagskrárliðum og öðrum síðum sömu fjöl-
miðla er fíklum hampab og afurbatapíkur færa
óhörðnuðum unglingum heim sanninn um aö
það sé allt í lagi að leggjast í eiturfíkn í nokkur ár,
það sé vel hægt aö fara í meðferðir og hætta og
vera stórstjarna eftir sem áður.
Eiturefnakúltúrinn er bundinn sérstöku
skemmtanamynstri. Kókaín og diskó fara einstak-
lega vel saman og rapp og krakk. Svona má áfram
telja. íþróttastjörnur og stórleikarar koma við
sögu og því meira sem þeir innbyrða af kókaíni
vex lofið sem fréttamenn hlaða á þá. Fyrst Marad-
ona er snjallastur allra snillinga er það aðeins til
bóta að hann hressi sig á kókaíni og skyldum efn-
um þegar svo ber við að horfa, sem er alltaf.
Popparar og rapparar og rokkarar eru á stalli
sem átrúnaðargoð og fyrirmyndir unga fólksins
og oftar en ekki er sá kúltúr sem liðið tilheyrir lífs-
stíll fíkniefnavímunnar og gera fjölmiblar minna
en lítið úr þeim ósköpum og því áhrifavaldi sem
fíklarnir hafa á unglinga í mótun.
Að kenna smyglurum og smásölum um eitur-
efnavandann er álíka gáfulegt og að halda að
hægt sé aö útrýma alkóhólisma með því einu að
reka Friðrik úr fjármálaráðuneytinu og segja
Höskuldi upp hjá Afengisversluninni.
Áhrifavaldið er annars staðar.
OÓ
Á víbavangi