Tíminn - 18.01.1996, Side 8

8

Fimmtudagur 18. janúar 1996
okkur ógleymanlega hátíölegar
stundir nokkrum sinnum. Fyrir
það erum viö mjög þakklát.
Nú á jóladag (1995) kom
þetta sterklega upp í huga mér
og varð til þess að ég setti það á
blað. Að þessu sinni hafði séra
Jón ísleifsson veg og vanda af
undirbúningi jólakaffisins með
góðu meðlæti og sýndi í því
hlýja hugulsemi. Þá hugulsemi
kunnu kirkjugestir vel að meta
og voru honum þakklátir fyrir.
Þó ég af sérstökum ástæðum
gæti ekki sótt þessa jólaguðs-
þjónustu og því ekki notið þess
með vinum mínum, er þar fór
fram, vil ég þakka vini mínum,
séra Jóni, fyrir messuna og viö-
aukann við hana.
Okkur gáfust að þessu sinni
kyrrlát jól. Jörðin er klædd
hvítum jafnföllnum möttli frá
fjöru til fjalla. Vegir til allra
bæja sveitarinnar greiðfærir.
Það nýttu sóknarbörnin vel.
Var kirkjan vel sótt og öllum
gafst kostur á að njóta jólaboð-
skaparins. Aöeins eitt vantaði á
að jólasería náttúrunnar væri í
fullu samræmi við jólahugsun
okkar. Himinninn var svo hul-
inn samfelldum skýjum að ekki
sást jólastjarnan „blika á himni
hátt". En við vitum að hún var
og er á sínum stað og veitti
birtu sinni yfir jólahelgina. Því
gátu allir sungið um hana í ljúf-
um hugblæ jólanna hér við
nyrsta haf íslands stranda.
Sveitungum mínum og vin-
um nær og fjær óska ég gleði-
legra jóla.
Bœ, á jóladag.
Höfundur er bóndi.
Ályktun lokaráöstefnu átaksins Stöövum unglingadrykkju:
Veitum forvörnum forgang
Meö forvörnum er hlúð aö
grundvallarþáttum samfélags-
ins og undirstöðum þess. í for-
vörnum felst sú mannrækt sem
mikilvægasti auður hvers sam-
félags grundvallast á, mann-
auöurinn. í ljósi þess skora þátt-
takendur á ráöstefnu átaksins
Stöðvum unglingadrykkju, sem
haldin var í Reykjavík 10. janú-
ar 1996, á stjórnvöld, skóla- og
fræðsluyfirvöld, æskulýðssam-
tök, foreldra og foreldrasamtök
að sameinast um að veita for-
vörnum þann forgang sem
þeim ber. Mikilvægt er að þjóð-
in standi saman í að afmá þann
blett sem barna- og unglinga-
drykkja er á íslensku samfélagi.
Skilaboð samfélagsins þurfa að
vera skýr: Ekki verður unað við
áfengisneyslu barna og ung-
linga.
í æsku og á unglingsárum er
lagður grunnur að framtíð
hvers einstaklings. Á því ævi-
skeiði er að finna mikilvægar
forsendur lífssýnar, þroska og
heilbrigði síöar á ævinni.
Sífellt verður ljósara að áfeng-
is- og fíkniefnaneysla barna og
unglinga getur raskaö uppvaxt-
arferli þeirra og ógnað velferð
þeirra og framtíð. Sá vandi er
fjölþættur og snertir nánast alla
þætti samfélagsins.
Þessu þarf aö mæta með víð-
tæku forvarnastarfi. Að því
verða allir að vinna. Upplýs-
ingastarf er einn liður í for-
varnastarfi gegn fíknifefna-
neyslu og felur í sér allt það sem
fræðslu- og uppeldisstarf getur
áorkaö á hverjum tíma. Skólinn
er áhrifamikill aðili í uppeldi og
mótun ungmenna. Um árabil
nær hann til flestra á við-
kvæmu mótunarskeiði. Hann
hefur auk þess á að skipa starfs-
liöi með þekkingu á fræöslu- og
uppeldisstarfi. Skólinn er því
kjörinn vettvangur fyrir fræðslu
og upplýsingar um fíkniefna-
mál.
Þrátt fyrir ótvírætt hlutverk
skólans í forvarnastarfi má ekki
undanskilja ábyrgð foreldra. í
uppeldi á heimilunum leggja
foreldrar mikilvægasta grunn-
inn að lífsgildum og verðmæta-
mati barna sinna. Því má segja
að vímuvarnir hefjist heima.
bæði með samgöngur og ann-
að. En samt héldu kirkjugestir
áfram að stinga saman nefjum,
heilsast og skiptast á orðum um
•daginn og veginn að messu
lokinni, úti undir veggjum
kirkjunnar og annarstaðar þar
sem afdrep var. Fór þaö þá eftir
veðri og vindum hversu næðis-
samt var til þeirra hluta.
Með byggingu nýju sóknar-
kirkjunnar hefur að nokkru
verið hugsað fyrir þessum þætti
safnaðarstarfsins. Fordyri kirkj-
unnar er rúmgott og til hliðar
við það eru á aðra hönd hrein-
lætisaðstaða og fatageymsla, en
á hina lítið herbergi. Hefur það
m.a. verið notað til „að hella
upp á könnuna" að gömlum
sið, að lokinni messugerð. Þar
hafa kirkjugestir fengið kaffi-
sopa og eitthvert meðlæti, sér
til hressingar. Hefur þetta
mælst vel fyrir og er vinsælt að
njóta þess í hlýju kirkjunnar.
Hafa konur safnaðarins og
sóknarprestur séð um undir-
búning þess. Menn doka við,
kastast á kveðjum og orðum,
jafnframt því sem þeir gæða sér
á volgum kaffisopa.
Með þessu er sá gamli og góði
siður „kirkjukaffið" endurvak-
inn. Eru kirkjugestir sammála
um að þetta sé góður þáttur í
kirkjugöngunni, til viðbótar
guðsorðalestri og sálmasöng,
sem gott er að njóta hverju
sóknarbarni og kirkjugesti sem
þar kemur inn.
Einnig býður kirkjan upp á
fjölbreytni ýmiskonar og hafa
sóknarbörn notið þess í nokkr-
um mæli undanfarin ár í heim-
sókn tónlistarmanna og að-
komupresta, sem hafa veitt
Sá siður mun hafa verið algeng-
ur viö kirkjusókn í sveitakirkj-
um landsins, að kirkjugestir
voru boðnir inn á prestssetrun-
um og þeim veitt hressing að
messu lokinni.
Eftir að farið var að hafa kaffi
til skyndiveitinga mun það
hafa orðið fyrir valinu ásamt
einhverju meblæti. Var það
kallað „kirkjukaffi". Þar sem
prestar sátu kirkjustaðina kom í
hlut þeirra að bera uppi þessa
risnu. Á öðrum kirkjustöðum
mun þessi risna hafa hvílt á
kirkjuhaldaranum, sem þá var
ábúandi á staðnum.
Þessi góbi siður var kirkju-
gestum kærkominn og mörg-
um full þörf, eftir Ianga ferð til
kirkjunnar, oft fótgangandi.
Messur tóku þá lengri tíma en
síðar varð. Aldrei vissi ég til að
menn hefðu þá með sér nesti í
kirkjuferðir og fólkinu var því
full þörf á að fá hressingu áður
en lagt var af stað heimleiðis.
Hitt var þó engu síður mikil-
vægt, að með þessu gafst fólki
tækifæri til aö skiptast á orðum
og fréttum eftir því sem tími
gafst til og ná þannig nánari
umræðu en það átti kost á í
daglegri önn sinni og fá-
breytni. Fyrir prestinn var þetta
líka tækifæri til að ræða vib
sóknarbörn sín um hagi þeirra,
daglega hætti og störf, á öðru
sviði en messugerðin bauð
uppá.
Hér í Árnesi var þessi siður
viðhafður frá því ég man fyrst
eftir mér við kirkju. Séra Sveinn
Guðmundsson og frú Ingibjörg
Jónasdóttir og Elínborgar frá
Skarði héldu þessum sið vel við
þau 20 ár (1916-1936) sem séra
Sveinn var prestur hér. Þess var
vel gætt að enginn yrði útund-
an, þó minna ætti undir sér en
Árneskirkja.
aðrir. Allir voru jafnir við þeirra
borð. Kaffib hennar frú Ingi-
bjargar var sérstakt og ávallt til
ef gest bar að garði. Var þó mik-
il fátækt í búi þeirra fyrstu árin,
en batnaði fljótt til muna.
Þau séra Þorsteinn Björnsson,
síðar Fríkirkjuprestur, og Sigur-
rós Torfadóttir, kona hans, frá
Ófeigsfirði, héldu uppi sama
sið þegar þau tóku við prest-
skap og staðarhaldi eftir séra
Svein og Ingibjörgu. Eftir að
þau fluttust í annað prestakall
og aðrir komu til, varð þetta
ekki eins fastur og sjálfsagður
libur í kirkjusókninni. Enda
fóru þá breyttir tímar í hönd,
Gubmundur P. Valgeirsson:
Gamalt og nýtt?
Kirkjusókn —
kirkjusibur
Atvinnuleysi í hagfræbi
samtíbarinnar
í umræðum og blaðaskrifum um
atvinnuleysi að undanförnu hér-
lendis hefur lítill gaumur verið
gefinn skýringum á því fyrirbæri í
hagfræbi samtíbarinnar. Af þeim
sökum er hér rakin útlistun
kunns bandarísks hagfræðings,
Pauls Krugman, á orsökum þess í
erindi, fluttu á málþingi á vegum
Seblabanka Bandaríkjanna í Jack-
son Hole í Wyoming 25.-27. ág-
úst 1994 (en birtu í Reducing Un-
employment: Current Issues and
Policy Options).
Paul Krugman fórust m.a. svo
orð: „Umfjallanir um tilgreiningu
þess, hvert atvinnuleysi beri, hefj-
ast oft á þeirri tilgátu, fram settri
af Friedman og Phelps um daga
síbustu kynslóðar, ab alla jafna
marki „náttúrulegt stig" atvinnu-
leysis efnahagslíf landa. Útþensla
samanlagbrar eftirspurnar þrýstir
atvinnuleysi niöur fyrir það stig,
en þá ekki einungis gegn meiri,
heldur líka vaxandi, verðbólgu.
Bakfall samanlagbrar eftirspurnar
kann hins vegar að þrýsta at-
vinnuleysi upp fyrir hið náttúm-
lega stig, og fer þá minnkandi
verðbólga á eftir." (Bls. 51)
Að þessari tilgátu (svo að end-
ursögn sé upp tekin), veröur at-
vinnuleysi sagt vera tvenns kon-
ar: „Hagsveiflu"-tilvik kringum
hið náttúrulega stig, sem rakin
verða til breytinga á samanlagðri
eftirspurn og innviða-hneigða
EFNAHAGSMAL
1. GREIN
(structural movements) í hinu
náttúrulega stigi sjálfu fyrir sakir
breyttra skilyrða á vinnumarkaði
eða ýmissa breytinga á fólksfjölda
eða fleira slíks.
Frá áttunda áratugnum hefur
tilgáta þessi notið viðurkenningar
flestallra hagfræðinga við
kennslu í háskólum, en síður á
meöal stjórnmálamanna og
blaðamanna. Ástæða er þess
vegna til að benda á, að í Banda-
ríkjunum að minnsta kosti komi
hún heim og saman við reynsl-
una. „Frá 1973 til 1992 var stig at-
vinnuleysis á meðal kvæntra
karla yfir 4% á ellefu árum, en
neðan þess á átta árum.... Raunin
er sú, að samhengi atvinnustigs
og verðbólgustigs var mjög náið:
Öll nema tvö ár atvinnuleysis-
stigs umfram 4% dró úr verð-
bólgu; öll ár atvinnuleysis undir
4% óx verðbólga (Bls. 52). ...
Bandaríkin eru sérstæð um það,
að í þeim verður ekki greind lang-
tíma breytingarhneigö í stigi at-
vinnuleysis." (Bls. 53)
í öðrum iðnaðarlöndum þarf
að meta tilvik í hinu náttúrulega
stigi sem og samhengi þeirra og
veröbólgu. „Hið vaxandi atvinnu-
leysi í OECD-löndum frá önd-
verðum áttunda áratugnum er að
miklu leyti „innviöa atvinnu-
leysi". Það verður ráðið af því, að
þau atvinnuleysisstig, sem svara
til jafnrar verðbólgu, hafa ótví-
rætt fariö hækkandi, einkum í
Evrópu.... Að vísu bendir fallandi
verðbólga í OECD-löndum frá
1992 til þess, aö í viðvarandi stigi
atvinnuleysis felist líka hag-
sveifluþáttur. ... Engu að síður
virðist vandamál atvinnuleysis að
miklum hluta glögglega stafa af
hækkunarhneigð hins náttúru-
lega stigs og hér verður áfram
haldið á þeirri forsendu, að sá sé
mergur málsins." (Bls. 53) ■