Tíminn - 19.01.1996, Qupperneq 4

4

Föstudagur 19. janúar 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánaðaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Engin endanleg
lausn
Einkaeignarstefnan í húsnæðismálum hefur reynst
mörgum erfið og ótaldar eru þær fjölskyldur sem
kiknað hafa undir skuldabyrðum. Aðrar seiglast við
og verja margir íslendingar því sem ætti að vera
blómlegasta skeið ævinnar í að koma yfir sig þaki og
standa skil á afborgunum.
Á þessu skeiði ævinnar hafa foreldrar lítinn tíma
til að sinna börnum sínum eða fjölskyldulífi yfirleitt,
þar sem lífsorkan fer í að vinna fyrir húnæðis- og í
mörgum tilvikum námsskuldum. Afleiðingarnar má
sjá á ýmsum sviðum samfélagsins.
Félagslegu íbúðakerfin og Byggingasjóður ríkisins
eiga að auðvelda fólki að eignast eigið húsnæði og
hefur þar sumt vel tekist. Hinu er ekki að leyna að
margt í þessum kerfum er vanhugsað og í tímans rás
hafa verið gerðar á þeim breytingar, sumar nauðsyn-
legar en aðrar vanhugsaðar.
Húsbréfakerfið átti á sínum tíma að leysa flestan
vanda og sameina kosti félagslegrar aðstoðar og
markaðskerfisins. Ekki vildi það ganga upp fremur
en annað fitl með hagkerfi, þar sem kenning og
raunveruleiki fara ekki saman. Húsbréfin lentu strax
í afföllum í sölu og vaxta- og skuldabyrðin óx að
sama skapi.
Vandamálin í húsnæðiskerfunum hrannast upp
og fjöldi fjölskyldna sér þann kost vænstan að losna
úr skuldaáþjáninni með sem skaðminnstum hætti.
Víða um land eru sveitarfélög að lenda í vandræðum
vegna vanhugsaðra bygginga á félagslegum íbúðum,
og eru þar á ferðinni mál sem löggjafinn ætti að
hyggja nánar að og endurskoða.
Aftur og aftur eru gerðar ráðstafanir til að létta
undir með fólki í greiðsluerfiðleikum vegna húsnæð-
isskulda sem það ræður ekki við. Sumir segja að það
lengi aðeins í hengingaról skuldaranna, en vafalaust
koma viðbótarlánin eöa fréstur á greiðslu gjaldfall-
inna skulda einhverjum að notum.
Nú hefur félagsmálaráðherra gefið út reglugerð
um lengingu húsbréfalána. Er hún þannig úr garði
gerð að lántakendur geta valið um að greiða lánin
upp á 15 árum, 25 árum eða tekið húsbréfalán til 40
ára.
Með því að taka löng lán léttist greiðslubyrðin
verulega, en upphæðin sem kemur til greiðslu hækk-
ar þegar upp er staðið. En hver hugsar um það, þegar
heilir fjórir áratugir eru til endanlegs greiðsludags?
Þessir valkostir ættu að koma mörgum vel og er
raunar furðulegt að þeir skyldu ekki hafa verið tekn-
ir upp þegar í upphafi, þegar húsbréfakerfið var lög-
fest.
En eftir að valfrelsið kemst á er brýn nauösyn að
veita lántakendum trausta leiðsögn og ráðgjöf. Það
hefur verið gert að einhverju leyti, en betur má ef
duga skal, eins og dæmin hljóta að sanna.
Og svo ættu lánastofnanir að sjá sóma sinn í að
hafa ekki skuldara að leiksoppi og afhenda misjafn-
lega innrættum innheimtumönnum vandræði
þeirra sér til ábata.
Valkostir og lenging húsbréfalána er engin endan-
leg niðurstaða í húsnæðismálum og hlýtur að verða
áfram unnið að því að koma þeim málaflokki í við-
unandi horf fyrir alla, en ekki aðeins suma.
Ofurbankastjóri enn á ferð
Ofurbankastjórinn og sérstök
hetja Morgunblaðsins, Sverrir
Hermannsson, ritar grein í blab
sitt í gær og blandar sér í einka-
væðingarumræðuna af fullum
krafti. Grein Sverris fjallar um
SR-mjöl og útsöluna á því. Það
er til marks um aðdáun Mogg-
ans á þessari bankahetju sinni
að Sverrir er líka í viðhafnarviö-
tali um einkavæðinguna í við-
skiptakálfi blabsins, en þar er
kastljósinu beint að einkavæö-
ingu ríkisbankanna.
A báðum þessum stöðum í
blabinu er ofurbankastjórinn í
heilagri krossferð gegn þeirri
aumkunarverðu hjörð, sem val-
ist hefur til stjórnmálaforustu í þessu landi. Garri
benti á í pistli í síðustu viku ab ofurbankastjórinn
hafi ekki getaö hætt í stjórnmálum og væri enn að
reyna að rábskast meö ráðherra og ríkisstjórn og fyr-
irskipa þeim hvernig þeir ættu að hegöa sér varöandi
fjármagnstekjuskatt. Eins og merin muna hótar
Sverrir viðstöðulausri vaxtahækkun, ef ríkisstjórnin
dirfist ab framfylgja pólitískri stefnu sinni, og heitir
þetta auðvitab að vera í pólitík eftir
að hafa hætt í pólitík. Og ofurbanka-
stjórinn útskýrir það í Morgunblað-
inu í gær hvers vegna hann telur svo
brýnt að hann sé sjálfur í pólitík. Það eru einfaldlega
allir svo miklir aular nema hann.
Sverrir hefur áður gefið ríkisstjórninni í heild
sinni, þar með töldum formönnum stjórnarflokk-
anna, slaka einkunn fyrir lélega stjórnarsáttmála. í
Mogganum í gær heldur hann áfram að hamra á
þessu og tínir raunar til ýmsa menn sem hann telur
pólitískar mannleysur sem vart sé við bjargandi.
Verstur er Þorsteinn
Fremstur í þeim mannleysuflokki fer sjávarútvegs-
ráðherra og fyrrum formaður flokksins, Þorsteinn
Pálsson, sem „seldi SR-mjöl langt undir sannvirði og
sólundaði með því opinberu fé", svo gripiö sé til
orba Sverris. Og Sverrir hefur áhyggjur að viö-
skiptajöfrum Kolkrabbans og segir um það tiltæki
Benedikts Sveinssonar, að vel geti veriö að hann eigi
skuld ab gjalda, „en hann er alltof gegn maður til að
gerast handkerra og hankatrog Þorsteins Pálssonar".
Og ekki virðist Sverrir treysta öðrum stjórnmála-
foringjum betur, og hann lýsir í raun vantrausti og
hálfgerðri vanþóknun á þá
menn sem vinna að „háeffun"
Búnaðarbanka. Þetta eru, auk
annarra í ríkisstjórninni, að
sjálfsögðu Finnur Ingólfsson
viðskiptaráðherra, Gunnlaugur
Sigmundsson, þingmaður og
formaður í nefnd um þetta mál.
Aðrir í nefndinni eru Geir H.
Haarde og fyrrum stjórnmála-
maður og núverandi seðla-
bankastjóri, Birgir ísleifur
Gunnarsson. í viðhafnarviðtali
Moggans segist Sverrir vera orð-
inn áhyggjufullur „meðal ann-
ars vegna þess að ég treysti þess-
um mönnum, sem þarna eru í
fyrirsvari, illa til að framfylgja
Þú líka, fótgöngulibí!
Garri fær ekki betur séð en að ofurbankastjórinn
eigi í raun fárra kosta völ. Talið er nær fullvíst að
þingmeirihluti sé fyrir sölu banka á þingi og stuðn-
ingur vib þær hugmyndir, sem ríkisstjórnin er að
vinna að. Þannig er ljóst að ofur-
bankastjórinn stendur frammi fyrir
umfangsmeira vandamáli en því
sem hann hefur þegar gert ab um-
talsefni. Þaö eru ekki bara stjórnmálaforingjarnir
sem eru pólitískar mannleysur, heldur helftin af fót-
gönguliðunum á þingi líka og því ekki nema eölilegt
aö sá maöur, sem einn veit hvað er best í stjórnmál-
um landsmanna, sé farinn að láta til sín taka.
Tveir vinir og annar á orgelinu
Ofurbankastjórinn verbur einfaldlega ab um-
breyta verkefnalýsingu fyrir skrifstofu sína í höfuð-
stöðvum Landsbankans og útbúa sérstakt forsætis-
ráðuneyti gáfumannsins, hvaðan hann getur stjórn-
að landinu, svo það fari ekki hreinlega í hundana
undir stjórn allra þeirra smámenna sem skipa bekk
stjórnmálamanna. Það væri draumastaða og gæfu-
spor, ef annars vegar sæti Sverrir sem hinn raunveru-
legi forsætisráðherra og stjórnaði úr Landsbankan-
um, en hins vegar sæti á forsetastóli á Bessastööum
sjálfur varaorganisti séra Flóka, Ragnar Jónsson, og
léki undir þegar ofurbankastjórinn svifi um og bjarg-
abi landinu frá vondu stjórnmálamönnum.
Garri
GARRI
Fjaran og skipulagið
Þegar svo vill verkast fer ég í
gönguferðir mér til sáluhjálp-
ar og heilsubótar. Sumar
gönguferðirnar eru innan
marka Reykjavíkur og notum
vib þá gjarnan þab góða
göngustígakerfi sem nú er
komið innan borgarmark-
anna. Nú er hægt að ganga
óáreittur frá bílaumferð frá
Ægisíöunni í Vesturbænum
um Skerjafjörðinn yfir
Kringlumýrarbrautina um
göngubrúna, Fossvoginn, Ell-
iðaárdalinn og alla leiö upp í
Heiðmörk ef svo vill verkast.
Þessi munaður er notaður í sí-
vaxandi mæli.
Leiöin um Skerjafjörðinn
og Ægisíbuna liggur meðfram sjónum, og í góðu
vebri er útsýni þar hið fegursta yfir flóann til vest-
urs og Skerjafjörðinn. Göngumabur nýtur útsýn-
isins yfir fjöruna, sem er að verða betra meb
hverju árinu vegna þess að nú
eru komnar hreinsistöðvar fyrir
frárennsli á þessum slóðum.
Byggingar í sjó fram
Okkur hjónunum datt einu sinni í hug að söðla
um og ganga til vesturs og kanna leiðina með
sjónum um Seltjarnarnesið og út í Gróttu. Það var
lagt upp á göngustígnum á Ægisíðunni og gengið
vestur í góðu veðri meðfram Faxaskjóli og Sörla-
skjóli. Þar með var draumurinn búinn. Þegar
þarna var komið höfðu veriö byggð hús fram í
fjöru og engin gönguleið þar fyrir framan. Þarna
var komið yfir á Seltjarnarnes og skipulagið þar
hefur leyft þennan hátt á málum.
Það er ljóst að þarna hefur orðib skipulagsslys
og þetta leiddi hugann að því ab búa þarf svo um
hnútana að svona hlutir gerist ekki. Vatnsbakkar
og fjaran eiga að vera aðgengileg fyrir almenning
í landinu. Þaö er sanngjörn
krafa hinna landlausu ab
geta fylgst með samspili
vatns og lands sér til yndis-
auka, og mannvirkjagerð
gangi ekki úr hófi. Það á að
vera meb öllu þarflaust aö
byggja íbúbarhús út í fjör-
una, þannig aö engum sé
fært hjá nema fuglinum
fljúgandi.
Seltjarnarnesib
Seltjarnarnes er ab öðru
leyti fagurt og áhugavert úti-
vistarsvæði, sem þarf ab
varöveita, og ég skil það vel
að umræður séu miklar um
þab hjá bæjaryfirvöldum þar í bæ hvernig vernd-
un umhverfisins skuli háttað. Þar þarf að fara ab
með mikilli gát, því að náttúran þarna er við-
kvæm fyrir átroðningi. Göngustígar álíka og þeir
sem eru komnir í Reykjavík eru
til mikillar fyrirmyndar og létta
átroðningi af viðkvæmu landi.
Þeir eru sums staðar fyrir hendi á
Nesinu, þó að kerfið sé ekki eins heillegt og það
sem liggur nú í gegnum höfuðborgarsvæðið.
Leibir utan umferbar
Gönguferðir eru holl og ódýr afþreying fyrir
fólk, og það er ótrúlegur munur að ganga á stígum
sem liggja eilítið frá umferðinni í borginni. Út-
blásturinn sem henni fylgir er hvimleiður, sem og
ysinn og hávaðinn. Það hafa verið gerðir mjög
góðir hlutir á höfuðborgarsvæðinu til þess að búa
í haginn fyrir þessa útivist, og fólk notar sér það í
ríkum mæli. Hins vegar er nauðsyn á að leggja
slitlag á göngustígana. Það er nauðsyn í þéttbýl-
inu, því umferðin er það þung að annars veldur
átroðningurinn skemmdum á landinu. Jón Kr.
Úr Gróttu.
Á víbavangi