Tíminn - 19.01.1996, Page 5

Föstudagur 19. janúar 1996

5
Þórufoss í Laxá í Kjós skammt neban útrennslis árinnar úr Stíflisdalsvatni.
Laxfoss. Fiskvegur sést á mibri mynd. í baksýn sést veibihús og skólahús í
Ásgarbi.
VEIÐIMAL
EINAR HANNESSON
Eitt í hópi bestu laxveiöi-
svæöa landsins er í Kjós-
inni, á bak vib Esjuna,
getum viö Reykvíkingar sagt,
skammt frá höfuöborginni.
Vatnasvæöiö samanstendur
af straumvatni, Laxá og
Bugbu, og tveimur stööuvötn-
um, Meöalfellsvatni og Stíflis-
dalsvatni í Þingvallasveit,
auk margra smærri áa og
lækja, sem falla í vatnakerfiö.
Upptök Laxár eru í Stíflisdals-
vatni, sem er 150 hektarar að
stærö. Sjávarós árinnar er hins-
vegar í Laxárvogi, inn af Maríu-
höfn í Hvalfiröi. Lengd árinnar
er 25 km, en hún er laxgeng aö
Þórufossi, sem er um 1,5 km
neðan við Stíflisdalsvatn. Bugöa
er þverá Laxár, 3,7 km að lengd
og fellur úr Meðalfellsvatni,
sem er um 220 hektarar að
stærö. Ármót Bugöu og Laxár
eru um 1 km frá sjávarósi Laxár.
Seiðaslepping og
fiskvegagerð
Aö fiskrækt hefur veriö unniö
alla tíö á vegum veiðifélagsins,
bæöi meö sleppingu laxaseiöa
og fiskvegagerö. Lagfæring var
gerð við Pokafoss 1957 og fisk-
vegur byggöur í Laxfossi 1974,
sem er í áimi skammt neðan ár-
móta hennar og Bugöu. Sú
framkvæmd var gerð til aö
greiða fyrir fiskför, en laxinn
stöðvaðist oft, aö vísu tíma-
bundiö, við Laxfoss á göngu
sinni upp ána. En þar sem segja
má aö nauösyn bæri til á jafn
verömætu svæöi og hér um
ræöir, aö laxinn dreifðist sem
fyrst um allt vatnasvæðið, var
lagt í þessa aðgerð.
Til fróðleiks má geta þess, að
fyrsta laxaklak á íslandi var að
Reynivöllum í Kjós, senr á aðild
að félagsskap um Laxá. Það var
árið 1884 að fyrstu hrognum
var komiö fyrir í klakkofa og
klakið út í lindarvatni.
Öflugt laxveibi-
svæbi
Eingöngu er veitt á stöng á
veiðisvæði Laxár og Bugðu og
veiði stunduð mest með 10
stöngum samtímis. Áin hefur
yfirleitt verið leigð út í einu lagi.
Meðal leigutaka hafa verið
SVFR, sem hafði ána á leigu um
árabil fyrir löngu. Þá hafði Árni
Baldursson eða veiðiklúbburinn
Lax-á í Reykjavík, ána á leigu í
nokkur ár eða til og með 1993.
Einnig var Páll G. Jónsson,
kenndur við Polaris, með ána á
leigu á sínum tíma um árabil.
Nú fer félagið sjálft með leigu-
málin, en leigir hluta af aðal-
veiðitímanum Páli G. Jónssyni,
sem fyrr var nefndur.
Veiðihús, í eigu veiðifélags-
ins, er við neðsta hluta árinnar,
hjá skólanum í Ásgarði, sem
veiðifélagið leigir í þessu skyni.
Þar fá veiðimenn þjónustu í
gistingu og fæði. Leiðsögn er
veitt þeim sem þess óska, enda
koma margir erlendir veiði-
menn árlega til veiða í Laxá.
Góbar veibitölur
Árlegt meðaltal veiði á laxi á
árunum 1974 til 1994 voru
1.663 laxar; mesta árleg veiði
3.422 Iaxar í Laxá 1988, en 461
í Bugöu árið 1984. Er víst að
1988 nutu Kjósverjar slysa-
sleppingar gönguseiða 1987 úr
netkvíum fyrir landi Saurbæjar,
handan Hvalfjaröar. Laxaseiði
þessi áttu ættir að rekja til áa í
Árnessýslu, en höföu verið alin í
eldisstöð í Laugardal. Seiði þessi
áttu að fara til Noregs og var
verið að seltuvenja þau. Gat
kom á netkví og seiðin sluppu
út í miklu magni, svo tugum
þúsunda skipti. Þetta gerðist
einmitt á þeim tíma, sem
gönguseiði halda til sjávar úr
ánum, og nokkru áður en taka
átti seiðin úr kvíunum í flutn-
ingaskip.
Veiöifélag Kjósarhrepps var
stofnað 1949, en innan vé-
banda þess eru 30 jarðir. Fyrsti
formaður þess var Olafur Andr-
ésson í Sogni, þá Gísli Ellertsson
á Meöalfelli, Kristján Finnsson á
Grjóteyri, Guðbrandur Hannes-
son í Hækingsdal og núverandi
formaður er Jón Gíslason á
Hálsi. ■
Vesaldómur í Þjóöleikhúsinu og á Ríkissjónvarpinu
Hér á árum áður átti Ríkisútvarp-
ið-Sjónvarp það sammerkt með
samskonar stofnunum víðast
um heimsbyggðina, að hafa
metnað til að útvarpa sérstökum
þáttum um listir. Nú er það liðin
tíð. Aö vísu er útvarpað þætti um
kvikmyndir, að mig minnir
tvisvar í mánuði, en sá þáttur er
fyrst og fremst auglýsingakvabb.
Oðrum listgreinum er troðið inn
í nauðaómerkilegan kjaftaþátt
um allt og ekkert og kallast þá
þáttur
Dagsljós, þótt hann sé svart-
asta náttmyrkur í andlegum
skilningi.
Á Ríkissjónvarpinu starfar sér-
stök íþróttadeild, sem auðvitað
er sjálfsagt mál. Eigi að síður er
íþróttaefni troðið í svartnættið í
Dagsljósi. Þar var t.d. nýlega
u.þ.b. tíu mínútna viðtal við afd-
ankaðan atvinnumann í hand-
bolta. Á sama tíma afgreiöir þessi
þáttur heilu leiksýningarnar á
tveimur til þremur mínútum og
þykir ekki tiltökumál. Vitiborin
umræða um bókmenntir hefur
aldrei átt sér stað í Dagsljósi,
enda er hún í höndum konu,
sem ráðin var til starfsins á þeim
forsendum að hún væri það sem
kallað er umdeild. Hæfileikar
skipta greinilega ekki máli þar á
bæ.
Nú kynni maður að ætla, að
listamenn og forstöðumenn
listastofnana hefðu manndóm í
sér til að krefjast þess, að úr
þessu ófremdarástandi yrði bætt
með því að hafnar yrðu útsend-
ingar á sérstökum þætti um list-
ir. En það er öðru nær.
Metnaðarieysið hefur hreiðrað
um sig víðar en á Sjónvarpinu.
Þannig láta nú þjóðleikhús-
stjóri og formaður Þjóðleikhús-
SPJALL
PjETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
ráðs sér sæma að gera opinbera
aðför aö leiklistargagnrýnanda
Dagsljóssins svarta, og er hann
þó einn fárra vitiborinna manna
sem nálægt þeim þætti koma. En
það er af og frá að þessir opin-
beru menningarfurstar krefji
Ríkissjónvarpiö um heilsteypta
stefnu varðandi listir og sérstak-
an þátt um þær.
Eins og áður segir, útvarpar
Ríkissjónvarpið sérstökum þætti
um kvikmyndir og starfrækir
auk þess íþróttadeild. Þess utan
er það með fasta unglingaþætti
og barnaþætti aö auki.
Allt er þetta góðra gjalda vert.
En Ríkissjónvarp, sem iítur á list-
ir sem eitthvert afgangsverkefni,
stendur ekki undir nafni.
Þar af leiðir aö það getur ekki
með nokkrum rétti krafið fólk
um afnotagjöld.
Ríkissjónvarpið á, lögum sam-
kvæmt, að sinna menningu, og
listir eru hluti hennar. Sjái for-
stöðumenn þessarar stofnunar
sér ekki fært að uppfylla lagaleg-
ar skyldur sínar, er bæði þeim og
þjóðinni hollast að þeir skak-
klappist út úr stórhýsinu við
Efstaleiti. Þetta á jafnt við um út-
varpsstjóra sem Útvarpsráð. Þá,
en ekki fyrr, væri ástæða til að
uppfylla þá sérvisku útvarps-
stjóra að flagga fyrir þessu liði. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
HÚSTÖKUMENN
BORGARSTJÓRNAR
Röskir húsameistarar hafa löngum
sett svip sinn á Reykjavík og reynd-
ar líka frægir húskarlar. Gamall og
gleymdur meirihluti íhaldsins í
borgarstjórn Reykjavíkur var ein-
hver afkastamesti hópur tilgangs-
lausra húsameistara sem sögur fara
af í Norður-Evrópu. Verkin lofa
meistara sína víða um borgina og
nágrenni: Allt frá Ráðhúsbraggan-
um Ijóta ofaníTjörninni og upp í
rjáfur á fjósi Korpúlfsstaða. En þar
lauk gullöld húsameistara íhaldsins
með heimaskítsmáti.
Líklega sló Loðvík fjórtándi þó
húsameistara íhaldsins út, þegar
hann var upp á sitt besta og eyddi
margra ára fjárlögum Frakka til að
reisa hallir Versala við París.
En hversu mjög sem verkin lofa
meirihluta íhaldsins fer ekki hjá því
að tvær grímur renni á menn
þessa dagana. Bæði íhaldið og
Loðvík fjórtándi eiga á hættu að
blikna við hliðina á vaxandi hópi
nýrra húsameistara Reykjavíkurlist-
ans í höfuöborginni. Að vísu eru
þessir nýju R-listamenn engir hús-
gangar á borð við Loðvík og Dav-
íð. Miklu heldur nýmóbins hús-
tökumenn á la Kristjanía í Kaupin-
höfn: Vilja taka hvert gamalt og
gott húsið á fætur öbru og leggja
undir allt abra starfsemi en í önd-
verbu stób til.
Stutt er síðan hústökumenn
vildu breyta sögufrægum Ásmund-
arsal við Freyjugötu úr vinnustofu í
barnaheimili. Sem betur fer sá
borgarstjórnin við þeim í tæka tíð
og þarf ekki ab biðja nokkurn
mann afsökunar á þeirri breytni.
Hún er mabur að meiri, en sjaldan
er ein báran stök:
Nú eru hústökumenn aftur
komnir á kreik og heggur sá er
hlífa skyldi. Þeir vilja breyta sjálfum
Miðbæjarskólanum í skrifstofur
undir stjórn grunnskóla í borginni.
Hugmyndin er skelfileg og borgar-
stjórnin verður að taka strax í
taumana. Miðbæjarskólinn er ald-
argamalt skólahús og ennþá er
kennt í húsinu, sem betur fer. Skól-
ann má ekki taka undir báknið,
hversu mjög sem lögmál Parkin-
sons kallar á hjálp.
Nóg er af lausu skrifstofuhús-
næði íborginni og einu gildir hvar
svona kontór er til húsa. Á Korp-
úlfsstöðum ef annað bregst. Hins
vegar er bara til einn Miðbæjar-
skóli í Reykjavík og hann á ab nota
undir kennslu á meðan kennt er.
Hlúa að húsinu óbreyttu og þab
stendur í beinu framhaldi af elstu
götumynd borgarinnar frá Stjórn-
arrábinu að íþöku.
Gangi hústökumenn áfram meb
lausan tauminn, sér ekki fyrir end-
ann á þeirri lausagöngu: Taka
Stjórnarráðið aftur undir tugthús
og tugthúsið undir stjórnarráð.
Breyta Iðnó í Kjarvalsstaði og Kjar-
valsstöðum í Iðnó. Tjörninni í
skautasvell og skautasvellinu í
andapoll. Svona má áfram telja.
Vilji borgarstjórn hins vegar
breyta starfsemi í húsum sínum
breytinganna vegna, er rétt ab
stíga skrefið til fulls: Flytja borgar-
stjórnina aftur í gamla Reykjavíkur-
apótek og auglýsa Ráðhúsbragg-
ann til sölu. Fáist ekki kaupandi, er
alltaf hægt að gefa Tómstundaráði
helvítis braggann handa krökkun-
um í borginni.