Tíminn - 19.01.1996, Side 8

8
Föstudagur 19. janúar 1996
Aöilar borgarastríös-
ins í Sierra Leone
reyna aö hrceöa fólk
til hlýöni viö sig meö
því aö höggva af
því hendurnar
Talsver&rar bjartsýni
gætir um þessar mund-
ir um framvindu efna-
hagsmála í heiminum á ný-
byrjuöu ári og sú bjartsýni
nær ab vissu marki til stjórn-
og félagsmála. Hún nær
meira aö segja til Afríku, og
þá helst þeirrar álfu sunnan-
verörar. Breska tímaritiö The
Economist vitnar á ská í
Stanley landkönnuö (þann
sem fann Livingstone) og
segist sjá „Ijós á meginland-
inu myrka".
Friður hefur náöst í Mósam-
bik og Angólu, eftir áratuga
hroðaleg stríð. Aminnstar von-
ir viðvíkjandi sunnanverðri
Afríku eru að vísu mikiö til
bundnar við að stöðugleiki
haldist í efnahagslífi Suður-
Afríku (aukning heildarþjóðar-
framleiðslu þar er fyrir ofan
meðallagið í Norður-Ameríku
og Vestur-Evrópu) og að það
hafi hressandi áhrif á efna-
hagslíf grannríkja hennar. En
hætt er við að brugðið geti til
beggja vona meö suöurafríska
„stöðugleikann".
Tvísýnt í Líberíu
Þegar kemur noröar í álfuna,
skiptir nokkuð í tvö horn í spá-
dómum um framvindu mála. í
sumum ríkjum kvab efnahags-
lífið vera að braggast og einnig
stöðugleiki í stjórnmálum og
lýðræði. En á hinu leitinu þar
eru stór svæði á leið „inn í
hjarta myrkursins", eins og
einn fréttamaöurinn orbar þab
skáldlega, í þetta sinn meö inn-
blástur frá Joseph Conrad að
baki.
Slíkt svæði er án alls vafa tvö
vesturafrísk smáríki, Líbería og
Sierra Leone, sem eiga það
sameiginlegt að hafa upphaf7
lega komib til sögunnar sem
samfélög svartra leysingja frá
Bandaríkjunum (Líbería) og
breska heimsveldinu (Sierra Le-
one). í Líberíu hefur borgara-
stríð af grimmasta tagi geisað í
yfir sex ár. Sum grannríkjanna,
undir forystu Nígeríu, hafa í
mörg ár haft þar herlib sem á
ab heita að sé að reyna að stilla
til friðar. Seint á s.l. ári var sagt
að Nígeríu og Frökkum, sem
engu tækifæri sleppa til efling-
ar „franskra gilda" í Afríku,
hefbi tekist að koma á friði þar
eba allt að því, með því ab
knýja helstu stríðsherrana þar
til að sameinast í ríkisstjórn.
En nú er hermt í sumum blöb-
urn að sá friöur sé úti.
Rétt er að benda á ab heims-
fjölmiðlarnir gera sér ekki eins
títt um þetta svæði og sum
önnur og í samræmi viö það
eru fréttir þaðan stundum
óljósar.
Öbrum til
viövörunar
Óöldin í Líberíu breiddist
fljótlega inn í Sierra Leone. Þar
reis á legg uppreisnarhreyfing,
sem nefnist Sameinaða bylt-
ingarfylkingin (Revolutionary
United Front, RUF). í landinu
Handhöggvib fólk í Bo.
„Inn í hjarta
myrkursins
//
var þá mikil óánægja út af um-
svifum athafnamanna, óhlut-
vandra að sögn, sem hugðust
græða á málmum sem landiö
er auðugt af. Náði RUF miklu
fylgi út á það að kynna sig sem
einskonar Hróa hött sem tæki
frá ríkum demanta- og málma-
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
spekúlöntum og gæfi fátækri
alþýbu. Foringi RUF er Foday
Sankoh, nokkuð dularfull per-
sóna að sögn og hafa meira aö
segja komið fram efasemdir
um að hann sé til.
Borgarastríð þetta varb fljót-
lega að óöld hliðstæðri þeirri
sem lagt hefur Líberíu mikið til
í eyði. RUF tók upp þá stefnu
ab rústa landbúnaðinn, sem
VESUIR:
FIFRJKfl
mikill meirihluti landsmanna
framfærir sér á, með þab fyrir
augum að steypa stjórn lands-
ins. Það var gert með því að
reka fólk úr sveitunum til borg-
anna. Margir tregðuðust við.
Til þess að vinna bug á þeim
mótþróa tók RUF fyrir
skömmu upp nýja aðferð: að
aflima fólk öðrum til viðvör-
unar.
Sally Goba, hálffertug kona,
fór ekki alls fyrir löngu morg-
un einn snemma út fyrir þorp-
ið, þar sem hún bjó, til að
safna eldiviði. Þar urðu fyrir
henni þrír uppreisnarher-
menn, sem lögðu handleggi
hennar á trjástofna og hjuggu
af henni báðar hendur.
Þessháttar reynslu hafa fjöl-
margir landsmenn orðið fyrir
síðustu mánuðina og árangur
RUF í því að tæma sveitirnar af
fólki hefur að sögn frétta-
manna orðið eftir því. Þannig
hefur íbúafjöldi Bo, borgar í
landinu suðaustanverðu, fer-
faldast á skömmum tíma
vegna fólksflóttans úr dreifbýl-
inu. í borg þessari, sem er lítið
annað er (æfilslegir skúrar og
kofar, hefst nú við um hálf
milljón manna. Fréttamenn
segja að þar hitti þeir fyrir við
hvert fótmál fólk, sem hend-
urnar hafi verið höggnar af og
af sumu handleggirnir með,
uppi við olnboga eða ofar.
Einn fréttamaður sá nokkurra
mánaða gamalt barn, með
kramib andlit eftir byssuskefti
eins vígamannsins.
Drukkin og dópuð
börn
Sumir þeirra handhöggnu
segjast ekki vita hvort þeir, sem
limlestu þá, hafi verið RUF-lið-
ar eða stjórnarhermenn. (Odd-
viti stjórnarinnar, sem situr í
höfuð- og hafnarborginni Fre-
etown, er síban 1992 þrítugur
höfuösmaður sem Valentine
Strasser heitir.) Svo er sem sé
að heyra að stjórnarherinn hafi
tekib upp aðferöir RUF, þá
sennilega í þeim tilgangi ab
hræba fólk frá fylgi við RUF.
Þar að auki kváðu vera að verki
í landinu vopnaðir flokkar sem
hlýði hvorugum þessara aöila.
Ástandiö í Sierra Leone, líkt
og í Líberíu, einkennist sem sé
af meira og meira stjórnleysi.
Báðir aöilar virðast eiga í vax-
andi erfiöleikum meb að hafa
stjórn á liði sínu. Líkt og í Lí-
beríu eru stríðsmenn beggja
aðila flestir löngum í vímu af
völdum eiturefna og heima-
bruggs. Þeir ræna óbreytta
borgara og leika þá að öðru
leyti eftir geðþótta.
Margir stríðsmanna beggja
aöila eru unglingar og drengir
á barnsaldri, sem lokkaðir hafa
verið út í þetta með loforöum
um ríkuleg laun og ævintýri.
Hið sama gerðist í Líberíu. Við
hrybjuverkin gefa drengirnir
að sögn ekki eftir þeim sem
eldri eru.
„Sumt af því sem þeir gerðu
var hroðalegt," hefur frétta-
maður eftir hjálparstarfsmanni
frá Ghana, sem er á vegum
Barnahjálparstofnunar Sam-
einuðu þjóbanna og reynir að
aðlaga fyrrverandi stríðsmenn
á barnsaldri friðsamlegu líf-
erni. „Þeir segjast hafa limlest
menn, tekið úr þeim hjarta og
lungu og lagt þetta sér til
munns." Mannát er einnig lib-
ur í óöldinni í Líberíu.
„Við drápum marga," sagði
14 ára fyrrverandi stríðsmabur
í umsjá Ghanamannsins. „En
það er afleitt að drepa ef það er
ekki nauðsynlegt, því ab þá
gengur blóðið aftur og ofsækir
mann."