Tíminn - 25.01.1996, Qupperneq 5

Fimmtudagur 25. janúar 1996
5
Magnús Stefánsson:
Jöfnun húshitunarkostnaöar
Eitt mesta hagsmunamál
þeirra, sem búa á landsvæð-
um þar sem ekki er nýtan-
legur jarðhiti til húshitunar, er ab
kostnaður vegna hitunar hús-
næðis með raforku verði lækkab-
ur. Þetta hefur um árabil verið
mikið baráttumál þessa fólks, en
allt of lítið hefur áunnist á löng-
um tíma. Til þess að gæta sann-
girni skal þó viðurkennt að á
mörgum undangengnum árum
hefur aðeins þokast í málinu og
raforkukostnaður vegna húshit-
unar hefur lækkað. Þrátt fyrir þab
er töluvert langt í land með ab
ástandið geti talist vibunandi.
Það er eitt af markmiðum
Framsóknarflokksins að orku-
kostnaður verði jafnaður milli
landsmanna og í stefnuyfirlýs-
ingu ríkisstjómarinnar kemur
fram að unniö verði að lækkun
húshitunarkostnaðar. Húseigend-
ur á hinum svonefndu „köldu
svæðum" horfa því nú til iðnaö-
ar- og viðskiptaráðherra með
væntingar um að lokaátak verði
VETTVANGUR
„Hér með er hvatt til
þess að slík samstaða
náist, þannig að eyða
megi þeim óþolandi og
ósanngjama aðstöðu-
mun sem ríkt hefur í
þessum efnum í allt of
langan tíma, þar sem
útgjöld heimilanna á
hinum „köldu svæð-
um" vegna húshitunar
með raforku hafa verið
miklu hœrri en þar sem
þokkalega vel reknar
hitaveitur em til stað-
ar."
gert í þessum efnum. Ráöherrann
hefur þegar hafist handa í málinu
og er hafin vinna við að leita leiða
til orkusparnabar vegna húshit-
unar. Hér er um ab ræða mikið
hagsmunamál fyrir viðkomandi
húseigendur sem og þjóðfélagið í
heild, því dæmin sanna að orku-
sparnaður getur lækkað húshit-
unarkostnað allverulega. Lausnir
á þessu sviði gagnast þó því miður
ekki nema fáeinum húseigend-
um, þar sem þeir hafa á undan-
förnum árum öðlast aukinn skiln-
ing á þessum málum og margir
hafa þegar gert átak til orkusparn-
abar, m.a. með aukinni einangr-
un húsa, stillingu hitakerfa o.fl.
Það sem þarf að koma til er jöfn-
un á gjaldskrám vegna húshitun-
ar. Markmiðum um jöfnun hús-
hitunarkostnaðar verður ekki náð
fyrr en það verður gert.
Iönaðarráðherra hefur kynnt
og undirbúið að skipulag orku-
mála í landinu verði tekið til end-
urskoðunar. Sú vinna er reyndar
þegar hafin og í tengslum við
þessa endurskoðun munu án efa
opnast möguleikar til jöfnunar
orkuverðs milli landshluta. En til
þess að þeir möguleikar verði not-
aðir verður að koma til almenn
samstaða allra aðila málsins um
að svo verði. Hér með er hvatt til
þess að slík samstaða náist, þann-
ig að eyða megi þeim óþolandi og
ósanngjarna aðstöðumun sem
ríkt hefur í þessum efnum í allt of
langan tíma, þar sem útgjöld
heimilanna á hinum „köldu
svæðum" vegna húshitunar með
raforku hafa verið miklu hærri en
þar sem þokkalega vel reknar
hitaveitur eru til staðar.
Hér er um að ræða mikið rétt-
lætismál og í umræðu um jöfnun
lífskjara landsmanna almennt er
jöfnun húshitunarkostnaðar eitt
af stóru málunum, sérstaklega hjá
þeim landsmönnum sem búa í
hinum dreifðu byggðum og hafa
átt verulega undir högg að sækja
að undanförnu vegna minnkandi
atvinnu og tekna, sem hefur skert
verulega afkomumöguleika þessa
fólks. Mikill kostnaður vegna
húshitunar vegur því þungt, ef
horft er til þessa, og það gerir
kröfur um lækkun húshitunar-
kostnabar enn háværari.
Höfundur er þingmabur Framsóknarflokks-
ins í Vesturlandskjördæmi.
Háleit kammertónlist
Bernardel-strengjakvartettinn. Taliö frá vinstri Cuömundur Kristmundsson
víóla, Cuörún Th. Siguröardóttir selló, Creta Cuönadóttir fiöla og
Zbigniew Dubik fiöla.
Efnisskráin á fjórðu tónleikum
39. starfsárs Kammermúsík-
klúbbsins var háleit, en massíf:
sjöundi kvartett Beethovens
op. 59 nr. 1, sjöundi kvartett
Sjostákóvitsj op. 108, og þriðji
kvartett Brahms op. 67. Flytj-
endur voru Bernardel-kvartett-
inn, þau Zbigniew Dubik og
Greta Guðnadóttir fiðlur, Guð-
mundur Kristmundsson lágf-
iðla og Guðrún Th. Sigurðar-
dóttir knéfiðla. Og spiluðu svo
frábærlega vel að lengi mun í
minnum haft. Öll eru þau í Sin-
fóníuhljómsveitinni — flagg-
skipi æðri tónlistar í landinu —
en hafa æft saman kammertón-
list undir nafninu Bernardel-
kvartettinn a.m.k. síðan í fyrra.
Aðeins með þessum hætti, að
spila saman reglulega, næst
verulegur árangur í kvartett-
spili, og vafalaust er Bernardel-
kvartettinn sá langbesti í land-
inu nú um stundir — og
kannski hinn eini, þar að auki?
Þekktastur og vinsælastur
verkanna þriggja er vafalaust
kvartett Beethovens, sem er
TONLIST
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
hinn fyrsti af þremur op. 59
sem kenndir eru við Razumow-
sky greifa, hinn sellóspilandi
sendiherra Rússa í Vinarborg.
Allir þrír eru tímamótaverk á
sínu sviði, segir í skránni, og
hinn fyrsti þeirra, sem nú var
fluttur, sennilega kunnastur af
öllum 16 strengjakvartettum
Beethovens. í kvartettnum tek-
ur Beethoven ofan fyrir Raz-
umowsky með því að hafa hlut-
verk knéfiðlunnar í stærra lagi,
og Guðrún spilaði afar fallega,
eins og raunar kvartettinn all-
ur. Dubik er mjög öruggur leið-
togi, með sérlega fallegan fiðlu-
tón — í því efni skiptir hljóð-
færið víst minna máli en sá sem
á heldur — og þau Greta
Guðnadóttir samstillt vel.
Flutningur þeirra var semsagt
„ekta Beethoven", kraftmikill,
hrynfastur og með öflugri
„dýnamík". Verst að Beetho-
ven skyldi ekki vera þarna við-
staddur sjálfur, því hann hefði
kunnað vel að meta þessa spila-
mennsku.
Líkt og Haydn var höfðingi
strengjakvartettsins á 18. öld
og Beethoven á hinni 19., er lít-
ill vafi á því að það tignarheiti
ber Sjostakóvitsj á hinni 20.
Kvartettar hans urðu 17 talsins;
hinn sjöundi í fís-moll er þeirra
stystur, en jafnframt ákaflega
áhrifamikill.
Eftir Brahms liggja aðeins þrír
strengjakvartettar, þótt vitað sé
að hann $gmdi miklu fleiri,
sem hann fargaði vegna vand-
fýsi sinnar. Hinn þriðja og síð-
asta, í B-dúr op. 67 sem nú var
fluttur, mun Brahms sjálfur
hafa talið bestan. Hann mun
hafa spilað á lágfiðluna í
heimaspili, og a.m.k. í þessum
kvartett er hlutverk hennar
óvenju áberandi — og þær
strófur tók Guðmundur Krist-
mundsson fagmannlega og sér-
lega fagurlega. Og, eins og fyrr,
þótti mér kvartettinn allur spila
óaðfinnanlega. Enda grunar
mig, þótt árið 1996 sé ennþá
ungt, að þessir tónleikar
Kammermúsíkklúbbsins muni
verða ofarlega á blaði þegar
minnst verður bestu tónleika
ársins á sama tíma að ári.
Það ár, veturinn 1996-97,
verður þó ekkert venjulegt ár,
því nú stefnir í stórafmæli hjá
Kammermúsíkklúbbnum sem
þá verður fertugur. Hinn aldni
klúbbur, sem er svo alþjóðlegur
í hugsun að hann hefur þrjú al-
þjóðleg orð í nafni sínu, hefur
hingað til aldrei ráðist á garð-
inn þar sem hann er lægstur —
aðeins það besta er nógu gott
að hans mati — en nú þykjast
glöggir menn greina að stefni í
músíkölsk stórátök, þótt stjórn-
armenn verjist allra sagna.
Sjálfum þætti mér ekki minni
ástæða til að tryggja mér félags-
skírteini fyrir afmælisár Kamm-
ermúsíkklúbbsins en miða á
Vínartónleikana í janúar '97.
Sínuskúrfukenningin
Uppeldismál eru víða rædd um
þessar mundir og hafa lands-
menn miklar áhyggjur af hversu
víða pottur virðist brotinn í
þeim efnum.
Auðvitaö er vandamálið
vandamál okkar allra og nú er
tími til kominn að menn snúi
bökum saman, láti sér annt um
samborgarann og sýni í verki
það sem kallast náungakærleik-
ur.
Það er nefnilega merki um
kærleika ef maður leiðréttir,
leiðbeinir eða skiptir sér af þegar
eitthvað- fer úr böndum hjá
þeim sem nálægir okkur eru,
þótt þeir séu ef til vill ekki á okk-
ar vegum, ef svo má að orði
komast.
„Mér kemur þetta ekki við" er
oft viðkvæðið, én það er bara
ekki alltaf rétt. Þegar þjóðfélagið
er farið að líða fyrir aðhaldsleysi
og skort á uppeldi, kemur öllum
málið við.
í þeim hópi fólks sem ég um-
gengst hafa uppeldismál ávallt
verib mikið til umræðu.
Þar hef ég oft heyrt þá kenn-
ingu reifaða að uppalendur hagi
sér líkt og þeirra eigin fyrir-
myndir gerðu á sínum tíma,
þannig að í fjölskyldum verði til
eins konar uppeldismynstur.
Ég hef ekki haft trú á að þessi
kenning ætti við nema að litlu
leyti. Mín skoðun hefur alltaf
verið sú, ab foreldrar hugsubu
fyrst og fremst um að bæta eigin
börnum það upp sem þeir sjálfir
teldu sig hafa farið á mis við í
æsku.
Sem dæmi um þetta nefni ég
að foreldrarnir hafi saknað tæki-
færis til tónlistarnáms og setji
Frá
mínum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
því börn sín í slíkt nám án sér-
staks tillits til áhuga þeirra. Þetta
hafi svo þau áhrif á barnið að
þab heiti því með sjálfu sér að
aldrei skuli það láta sitt barn
þurfa að kveljast í tónlistarnámi,
sem aftur valdi svo söknuði hjá
þeirri kynslóðinni og svo fram-
vegis.
Þetta er eins konar tröppu-
gangur upp og niður, eða sveifl-
ur sem mætti teikna eins og
jafnar bylgjur sem rísa og hníga
á víxl. Þessar bylgjur eru nefndar
sínusbylgjur vegna þess að
stærðfræðileg teikning á sínus-
grafi kemur svona út.
Sé kenningin rétt, kann þarna
að vera að finna hluta skýringar-
innar á aðhaldsleysi gagnvart
unglingunum í dag.
Foreldrar unglinganna eru síð-
asta kynslóbin sem átti heima-
vinnandi mæður, mæður sem
skiptu sér af svo um munaði og
ólu upp börnin sín.
Foreldrar unglinganna átta sig
ekki á því hvað þeir nutu mikils
í uppeldinu og gera sér alls ekki
grein fyrir að veigamikill þáttur í
þeirra eigin hegban sem ung-
linga mótaðist af þeirri festu sem
heimili þess tíma buðu upp á.
Vissulega koma stjórnvöld
þarna líka inn í myndina og á ég
þá við skólayfirvöld jafnt og
aðra sem veita eiga borgurunum
leiðbeiningar. Þessum aðilum
hefðu átt að vera ljósar þær gríð-
arlegu breytingar sem urðu á
þjóðlífi öllu þegar konur hættu
að vinna aðeins heimilisstörf og
hefðu þá átt að beina uppéldi
barnanna inn á réttar brautir.
En það er eins og alltaf auðvelt
að vera vitur eftirá og nú verb-
um við öll að snúa bökum sam-
an: velviljað fólk, skóli, lögregla,
trúfélög, góðgerðarsamtök,
íþrótta- og tómstundafélög og
sinna um náungann, skipta okk-
ur af og skakka leik þar sem þörf
er á.
Vonandi sannar sínuskúrfu-
kenningin svo ágæti sitt þegar
þeir, sem nú eru á unglingsár-
um, fara að ala upp böm, og þá
meina ég ala upp böm. ■