Tíminn - 30.01.1996, Síða 11
Þri&judagur 30. janúar 1996
11
í spegli lögreglu
Áhugi lögreglumanna í Reykjavík
á því aö koma upp speglum viö
götur og gatnamót, nú síðast í
miðborginni, hefir vakið tals-
verða athygli og umtal. Slíkt er
ekki að undra, þar sem fólk metur
mikils frelsi sitt til að fara hvert
sem þab vill og segja hvab sem
þab kýs, án þess ab fylgst sé meb
því. Mönnum eru í fersku minni
frásagnir af persónunjósnum í
svonefndum austantjaldslönd-
um. Ibúar í lýbræbisríkjum vest-
ursins geta ekki sætt sig vib þess
háttar.
Ólíklegt er ab speglar í mib-
borginni muni aubvelda hand-
LESENDUR
töku ærslabelgja, sem leita þang-
ab um helgar og á síbkvöldum.
Sennilegra er, ef þeir vita um sig í
speglum lögreglumanna, ab þeir
sæki á einhvern annan stab — og
þá þarf spegla þar. Slíkt gæti vald-
ib óhóflegum kostnabi.
Reykjavík er tiltölulega mjög
fribsæl borg. Svo viröist sem lög-
reglumönnum leiöist abgeröa-
leysiö, því aö þeir eru á sífelldu
bílarölti um allar götur daginn út
og daginn inn. Mabur þarf ekki ab
ganga langan veg, oft lítiö meira
en milli húsa, til ab mæta lög-
reglubifreiö eba bifhjóli. Þetta
stingur í stúf vib reynslu í borgum
erlendis. Sá, sem þetta ritar, hefir
títt feröast til höfuöborga Evrópu,
gjarnan dvalib þar 1-2 vikur. Þaö
telst til undantekninga ab sjá þar
nokkru sinni lögreglubíl, helst þó
einstaka lögreglumenn, sem leib-
beina fólki eba stjórna umferö.
Hér meb er skorab á lögreglu-
stjóra, sem er maöur mikils met-
inn og virtur, ab sporna viö þarf-
lausu brölti og eyöslu sinna
manna.
Borgari
„Þyngsti skatturinn"
Hann felst í vaxtabyröinni, sem
hvílir á fyrirtækjum og heimilum.
Vextir almennt eru hærri hér en í
öörum löndum Evrópu, Banda-
ríkjunum og Japan. Munurinn er
víöast 4-6%. Auk þess koma til
skjalanna veröbætur á lán skv.
vísitölu.
Vaxtabyröin gerir innlendum
fyrirtækjum erfitt aö greiöa jafn
hátt kaupgjald og greitt er í ná-
grannalöndunum. Skv. könnun,
sem gerö var á sl. áratug, námu
árlegar vaxtagreiöslur í sjávarút-
vegi nánast jafn hárri upphæb og
launagreiöslurnar. Þetta þarf aö
rannsaka rækilega viö núverandi
aöstæöur. Það má teljast brýnasta
verkefni Þjóbhagsstofnunar.
Ýmislegt hefir veriö gert til að
létta vaxtabyrði fyrirtækja með
niðurfærslu skatta. Þannig var af-
numið svonefnt abstööugjald, og
nú skal hætta sérsköttun skrif-
stofu- og verslunarhúsnæðis.
Lækkun verður á hátekjuskatti og
stóreignaskatti, svo og á veruleg-
um hluta húsaleigutekna. Minna
fer fyrir slíkri aðstoð við laun-
þega. Lágtekjur, sem vart duga
fyrir framfærslu, eru enn skatt-
lagðar. Aö vísu var virðisauka-
skattur (vsk.) felldur brott af mat-
vörum, en hinir efnameiri högn-
uðust miklu mest af því, enda
eyða þeir margfalt meira fé til
matarkaupa en lágtekjuhóparnir.
LESENDUR
Venjan er úti í löndum aö láta
vsk. haldast, en veita hinum
lægstlaunuðu tekjutengdan vsk,-
afslátt. Sú leib var ekki valin hér.
Hib einasta, sem gert hefir verib
til að létta vaxtabyrði heimil-
anna, er lenging íbúöalána aö til-
lögu félagsmálaráðherra. Mark-
aðsafföllin af húsbréfum eru enn
þungur baggi á tekjulágum íbúð-
arkaupendum. Forgangsverkefni
er að finna nýtt og betra kerfi
húsnæðislána.
Viðskiptafrœðingur
Á refilstigum
samfélaganna
íslenski kiljuklúbburinn hefur
sent frá sér þrjár nýjar bækur:
Kvikasilfur er skáldsaga eftir
Einar Kárason. Bankastjórinn
lendir í steininum, en athafna-
skáldið Báröur stofnar lands-
frægt flugfélag, Salómon vakn-
aður af Kleppi, Gúndi bróöir í
sérkennilegum , , ,
viðskiptum frá FrGttíl* ðt
hótelherbergi ———————
sínu í Amsterdam, frú Lára
komin í prófkjörið, og skyndi-
lega hverfur Sigfús yngri Killian
voveiflega úr bílapartaportinu.
Þetta er sjálfstætt framhald
skáldsögunnar Heimskra manna
ráð, en leikritið íslenska mafian,
sem nú er sýnt í Borgarleikhús-
inu, er byggt á þessum tveimur
bókum. Bókin er 233 blaösíður
og kostar 899 krónur.
Lesið í snjóinn eftir danska rit-
höfundinn Peter Hoeg er skáld-
saga sem farið hefur sigurför um
heiminn undanfarin ár. Þetta er
saga um Smillu, 37 ára stærð-
fræöing og jöklafræðing, og
ótrúlega atburöi sem veröa þeg-
ar hún fer að grafast fyrir um
dauða besta vinar síns, 6 ára
grænlensks drengs sem býr í
sama stigagangi og hún. Leitin
aö lausn gátunnar ber hana víöa
um refilstigu samfélagsins. Ey-
,/. gló Guö-
DOkUm mundsdóttir
þýddi söguna,
sem er 437 blaösíöur. Hún kost-
ar 799 krönur.
Vetrarvík er skáldsaga eftir Sví-
ann Mats Wahl. Hún fjallar um
unglinginn John-John, sem er
aö hefja leiklistarnám þegar
óvæntir atburðir hindra áætlan-
ir hans og hann lendir upp á
kant við fjölskylduna og vina-
hópinn. Sagan er spennandi,
heitar tilfinningar takast á og
ýmist hefur yfirhöndina gleöi,
örvænting, ást eöa hatur. Hilm-
ar Hilmarsson þýddi bókina,
sem er 286 blaðsíður. Hún kost-
ar 890 krónur. ■
Handbók um og
fyrir unglinga
Bókaútgáfan FORLAGIÐ hefur sent
frá sér bókina Unglingsárin. Hand-
bók fyrir unglinga og foreldra. Eins og
titillinn gefur til kynna, er bókin
ætluö bæði unglingum og foreldr-
um þeirra og er hún skrifuð með
það fyrir augum aö hjálpa þeim að
takast á við þau vandamál, sem upp
kunna að koma á unglingsárunum.
Þetta er fyrsta bók sinnar tegundar
sem gefin hefur verið út á íslensku.
í bókinni er fjallað um unglings-
árin af skilningi. Meöal annars er
fjallað um hraðan líkamsvöxt og
líkamsþroska. Fjallað er um sjálf-
Fréttir af bókum
stæðisþörf unglinga og uppreisnar-
girni, um vina- og systkinasam-
bönd, svo og alvarleg vandamál
eins og vímuefnaneyslu og ótíma-
bært kynlíf og hugsanlegar afleið-
ingar þess.
I bókinni er að finna kafla sem
eru sérstaklega ætlaðir unglingum
og aðra sem eru sérstaklega skrifaðir
fyrir foreldra. Megintextinn er þó
ætlaður báðum aðilum. Hönnun
bókarinnar er gerð með það í huga
að unglingurinn eigi auðvelt með
aö finna strax þann efnisflokk sem
hann leitar að. í bókinni er fjöldi
mynda, eftir bæði íslenskan og er-
lendan ljósmyndara.
Bókina skrifuðu Bretarnir Eliza-
beth Fenwick uppeldisfræðingur og
Tony Smith læknir, en íslenska þýð-
ingu önnuðust Kolbrún Baldurs-
dóttir sálfræðingur, Kristlaug Sig-
urðardóttir fóstra og umsjónarmað-
ur Unglingasíðu Morgunblaðsins,
Mímir Völundarson uppeldisfull-
trúi og Sigríður Björnsdóttir félags-
fræðingur. Unglingafrœðarinn.
Handbók fyrir unglinga og foreldra er
286 bls. að stærð, prentuð í Prent-
smiðjunni Odda hf. Hún kostar
4.480 kr. ■
Gunnþórunn Jónsdóttir
Sólbraut 7, Seltjarnarnesi
50 ára 28. janúar:
Kæra frænka.
Þegar þú nú stendur á þessum
tímamótum í lífi þínu, langar
mig til að hverfa örlítið aftur til
þeirrar fortíðar sem þú hefur
fengið í arf frá móður þinni og
fjölskyldu hennar.
Amma þín, Elín Lárusdóttir,
fæddist á Hofsósi 27. febrúar
1890. Hún var einbirni hjón-
anna Margrétar Jónsdóttur ljós-
móður og Lárusar Ólafssonar
sjómanns. Það er svo með börn,
sem eru ein með foreldrum sín-
um, að þau veröa oft dekurbörn.
Svo var um Elínu ömmu. Hún
fékk óskipta athygli og varð
fljótt tápmikil og vel til forystu
fallin í barnaskaranum á Hof-
sósi, greind og léttlynd.
Hermann afi þinn, sem fædd-
ur var og uppalinn á Bíldudal,
réð sig til Poppsverslunar á Hof-
sósi árið 1909, þá nýútskrifaður
úr Verslunarskólanum. Elín tók
strax eftir þessum unga manni
og ekki leið á löngu þar til þau
trúlofuðu sig, og árið 1912 giftu
þau sig. Afi þinn var þá einungis
20 ára gamall og varð hann því
ÁRNAÐ HEILLA
að fá undanþágu til að giftast,
því leyfilegur giftingaraldur
karlmanna var þá 21 ár. Um
haustið það sama ár eignuðust
þau sitt fyrsta barn, Halldóru, og
tæpum tveimur árum seinna
soninn Lárus.
Sumariö 1914 tekur hann svo
eyna Málmey á leigu og flyst
þangað með fjölskyldu sína og
vinnufólk. Seinna fluttu svo for-
eldrar Elínar, þau Margrét og
Lárus, þangað til þeirra. I Málm-
ey bættust tvö börn í hópinn,
Níels og Nanna — Rannveig El-
ísabet, móðir þín.
Vorið 1918 flutti svo fjöl-
skyldan að Ysta-Mói í Fljótum
og bjó þar síðan. Þar stækkaöi
fjölskyldan enn, því börnin
urðu alls níu. Hermann afi þinn
gerðist fljótt umsvifamikill í
Fljótum og trúnaðarstörfin urðu
mörg í þágu sveitarinnar. Hann
var mikill félagshyggjumaður og
varö brátt forystumaður sveitar-
innar: hreppstjóri, oddviti og
sýslunefndarmaður fyrir Haga-
neshrepp. Jafnframt var hann
kaupfélagsstjóri hjá Samvinnu-
félagi Fljótamanna.
Vegna oft mikillar fjarveru
föburins, kom það eblilega í hlut
móðurinnar að sjá um börnin
og heimilið, jafnt innanhúss
sem utan, ærið starf sem hún
leysti vel af hendi. í þessum
stóra, tápmikla og glaða barna-
hópi ólst mamma þín upp. Hún
var vel greind og fór því
snemma að hjálpa föbur sínum
við skriftir og var þess vegna
kannski minna við bústörfin en
hinar systurnar. Nanna var ákaf-
lega næm og fágub, en hafði
jafnframt létta lund.
Hún var þó ekki mikið fyrir
skemmtanir, hugsanir hennar
snerust meira um alvöru lífsins.
Þær systurnar Nanna og Hrefna
fóru vestur á ísafjörð á hús-
stjórnarskóla. Hrefna kom heim
að námi loknu, en Nanna ekki,
því þá hafði hún kynnst manni
sínum, Jóni Jónssyni frá Hvanná
í N.-Múlasýslu. Hún kom með
hann heim að Ysta-Mói í ágúst
1939 og voru þau gefin saman í
Baröskirkju af séra Guðmundi
Benediktssyni. Að giftingu lok-
inni bubu amma þín og afi
brúðhjónunum ungu í ferð
heim til Hóla í Hjaltadal og það
var þeirra brúðkaupsferð.
Það var gaman aö fá mömmu
þína og pabba í heimsókn, lífs-
glöö og hamingjusöm eins og
þau voru. Pabbi þinn tónelskur
andans maður og mamma þín
hýr á brá, en virðuleg og glæsi-
leg. Þau búsettu sig á ísafirði og
eignuðust fjórar dætur: Kristínu,
Elínu, Nönnu og þig.
„Hún var lífmikil strax og org-
aði hástöfum."
Þannig orðaði faðir þinn það
er þú komst í heiminn. Þú ert ab
vísu löngu hætt aö orga, en ert
ennþá lífmikil og glaðsinna
manneskja. Þegar litla stúlkan
var skírð, skrifaði pabbi þinn eft-
irfarandi í dagbókina sína:
„Þessi nýfædda dóttir mín á
að bera nafn móður minnar,
sem hét Gunnþórunn. Ef litla
stúlkan mín ber nafn sitt með
rentu, þá á hún ekki að láta hlut
sinn fyrir neinum, vera vinföst,
og elska og virða réttlætið í hví-
vetna."
Undir þessum orðum stendur
þú með reisn. Þótt þú sért skap-
mikil og keppnismanneskja,
hefur þú til að bera ríka réttlæt-
iskennd og hjartahlýju. Þú hefur
hlotið í arf frá foreldrum þínum
margþætta hæfileika. í senn
finnst mér þú vera listfengur
lífskúnstner, náttúrubarn og út-
sjónarsöm kaupsýslukona. Þú
hefur jafnan haft mörg spil á
hendi og kunnaö að spila vel úr
þeim. Þú hefur staðið af þér
storma lífsins, áföll og mótvind-
ur hafa gert þig sterkari mann-
eskju og næmari á lífsins fögru
tóna.
Kæra frænka.
Með þessum oröum óska ég
þér til hamingju með afmæliö.
Megir þú og þínir feta gæfunnar
spor á ókomnum árum.
Sauðárkróki, 24. janúar 1996,
Scemundur Á. Hermannsson