Tíminn - 31.01.1996, Blaðsíða 9

Mi&vikudagur 31. janúar 1996
9
Perlur
20. aldar
Sinfóníuhljómsveit íslands heldur
tónleika í Háskólabíói á morgun,
fimmtudaginn 1. febrúar 1996, kl.
20. Á efnisskrá eru þrjú verk: RÚN
fyrir hljómsveit eftir Áskel Másson,
Flautukonsert eftir Carl Nielsen og
Sinfónía nr. 5 eftir Sjostakóvitsj.
Hljómsveitarstjóri er En Shao, ein-
leikari á flautu Hallfríhur Ólafs-
dóttir.
Öll tónverkin á tónleikunum eru
frá þessari öld. Þau eru þó hvert á sína
höndina og bera því vott um þann
fjölbreytileika tónlistarstíla sem ein-
kennir okkar tíma.
Fyrstan skal nefna Áskel Másson.
Hann hefur skipaö sér í röð þeirra
tónskálda sem mest láta að sér kveða
hér á landi. Eftir hann liggur mikill
fjöldi tónsmíða af öilum stærðum og
geröum og hafa þau verið flutt víða
um heim, bæði á tónleikum og í út-
varpi. Einnig hafa nokkur verka hans
verið gefin út á hljómplötum og
hljómdiskum. Á tónleikunum verður
frumflutt nýtt verk eftir Áskel: RÚN.
Það var samiö á árunum 1993-94 og
er stutt verk fyrir sinfóníuhljómsveit.
RÚN er að verulegu leyti byggt ofan á
liggjandi bassanótur, sem oftlega
mynda pólýritma eða eru síendur-
teknar.
Næsta verk á efnisskránni er flautu-
konsert eftir danska tónskáldið Cari
Nielsen. Hann telst hiklaust til
fremstu tónskálda Evrópu á fyrri
hluta aldarinnar og hafa vinsældir
hans farið ört vaxandi í seinni tíð.
Flautukonsertinn er í tveimur köflum
og einkennist af leitinni að hinni
réttu tóntegund. í þessari leit er flaut-
an í hlutverki hins greinda og slynga,
en básúnan er „andstæðingur" fiaut-
unnar og viröist hafa það eina mark-
mið að þvælast fyrir. Þó er það básún-
an, sem rambar á rétta lausn í loka-
kaflanum og allt endar farsællega.
Einleikari er Hallfríöur Ólafsdóttir og
er þetta í fyrsta skipti sem hún kemur
fram sem einleikari á tónleikum Sin-
fóníuhljómsveitar íslands. Hallfríður
lauk einleikaraprófi frá Tónlistarskól-
anum í Reykjavík áriö 1988 og hélt
þaöan til náms í Englandi. Hún út-
skrifaðist frá Royal Academy of Music
þremur árum síðar og var eftir þaö
einn vetur við nám í París.
Síðasta verkið á tónleikunum er
Sinfónía nr. 5 eftir Dmitríj Sjostak-
óvitsj. Þótt Sjostakóvitsj sé eitt þekkt-
asta og virtasta tónskáld Rússlands,
átti haiin erfitt uppdráttar eins og
aðrir listamenn sem störfuðu á tím-
um þjóðernishreinsana Staiíns.
Snemma á ferii tónskáldsins myndaö-
ist það mynstur, sem átti eftir að ein-
kenna allt líf hans: seglum varð að
haga eftir vindi og neyta varð allra
bragöa til að villa um fyrir þeim sem
vildu stjórna hugsunum þegnanna.
Tónverk Sjostakóvitsj eru innileg og
persónuleg, þau spanna vítt svið
mannlegra tilfinninga og eru oft þver-
sagnakennd. Oft má merkja pólitískt
innihald og samúð með þeim, er hafa
mátt þola ofsóknir vegna stefnu
stjómvalda. Óperan Lafði Macbeth
frá Mtsensk var tætt niður í ritstjórn-
argrein flokksmálgagnsins Pravda og
í erindi sínu um „Orsakir mikils
atvinnuleysis á libnum árum og
ókomnum" sagði Paul Krugman
enn (í endursögn eða beinni
þýðingu): „Áður en lengra er
haldið mun þó ástæða til að
víkja að tveimur öörum útlegg-
ingum, en að þeim er hafnað
efasemdum um að úr atvinnu-
leysi verði dregið með því að
örva eftirspurn: Því íliugunar-
verða áliti, að hagsveiflur hafi
áhrif á hið náttúrulega stig
sjálft; og þeirri léttvægu, en út-
breiddu skoðun, að upptaka
mikilla viðskipta og verkaskipt-
ingar heimshluta á milli (glob-
alization) hafi á einn eða annan
hátt aflétt skorðum við út-
þenslu samanlagðrar eftirspurn-
ar." (Bls. 53)
„í áhrifaríkri ritgerð 1986
héldu Oliver Blanchard og
Lawrence Summers því fram, að
varanleg hækkun stigs atvinnu-
leysis gengi inn í hið náttúru-
Hallfríöur Ólafsdóttir flautuleikari.
átti fimmta sinfónían, með orðum
tónskáldsins sjálfs, að vera „andsvar
listamannsins viö réttmætri gagn-
rýni". Hún var frumflutt árið 1937 og
fékk frábærar móttökur.
EFNAHAGSMAL
2. GREIN
lega stig þess, þannig að ótti við
verðbólgu haldi aftur af við-
leitni til að komast upp úr bak-
falli (slump). í líkani því, sem
greining þessi hvíldi á, eru ein-
ungis starfandi verkamenn í
verkalýðsfélögum, sem hirða
ekki um áhrif launakrafna sinna
á atvinnuhorfur þeirra, sem í
svipinn eru án atvinnu (en sú
framsetning þeirra tengir ritgerð
þeirra „innri standandi — úti
standandi" umfjöllun Lind-
becks og Snowers 1988); tilfall-
andi áföll á eftirspurn eftir
vinnu, sem valda því, að sumir
hinna starfandi missa vinnu,
geta þannig valdið varanlegri
hækkun raunvemlegra launa og
Hljómsveitarstjóri tónleikanna er
En Shao. Hann er fæddur í Kína, en
hefur starfað í Englandi síðan 1988.
En Shao hefur stjórnað öllum helstu
hljómsveitum Englands og hefur auk
dregið úr atvinnu." (Bls. 54) —
Þessa tilgátu í einni eða annarri
mynd telur Krugman vera vel
fallna til skýringar á fjöldaat-
vinnuleysi fyrr á árum — til
dæmis var í Kreppunni mikiu
brugðist við bakfalli saman-
lagðrar eftirspurnar með nýjum
stofnunum, sem í reynd stað-
festu hið háa stig atvinnuleys-
is." (Bls. 55)
Helsta röksemd þeirra, sem
telja aukin vibskipti Bandaríkj-
anna við umheiminn hafa
breytt leikreglum, er sú að í
efnahagslegri útþenslu komi
ekki lengur til „stíflna í flösku-
hálsi", því ab frá öðrum löndum
fáist það sem á stendur. Fyrir-
tæki hækka ekki verð af ótta við
útlenda keppinauta. Og verka-
menn, sem ávallt eiga á hættu
að missa vinnu sína til verka-
manna í öðrum löndum, krefj-
ast ekki hærri launa, hversu lágt
sem stig atvinnuleysis fellur."
þess fengið góðar móttökur í Banda-
ríkjunum, Kanada og á meginlandi
Evrópu. Þetta er í fyrsta skipti sem
hann kemur til íslands og vænta
menn góðs af honum. ■
(Bls. 55-56) Þessari útlistun
hafnar Krugman, aðallega af
tveimur ástæðum: „Innflutn-
ingur svarar til abeins 11 l,A af
vergri landsframleiðslu Banda-
ríkjanna. Ab sönnu er dálítið
víðara svið undirorpið alþjóð-
legri samkeppni en það, sem
hún er búin, en a.m.k. 70% sér-
hvers þjóðarbús eru í reynd í
einangrun gagnvart útlendum
mörkuðum. ... Þá hafa Banda-
ríkin flotgengi og hver ein aö-
gerð til að fylgja uppgangi eftir
með því að halda vöxtum lág-
um þrýsti niöur gengi dollars og
ylli hærra verði á innflutningi í
bandarískum dollurum." (Bls.
56)
„Sem sagt, engin ástæða er til
að halda, ab opnari markaðir í
háþróuðum iðnaðarlöndum
hafi breytt meginrökgengi til-
gátunnar um náttúrulegt stig at-
vinnuleysis." (Bls. 57)
Atvinnuleysi í hagfræbi samtíbarinnar
/. S S () S k ó i> (i r s e I i
Þægileg
þjónusta
Meðan við setjum eldsneyti á
tankinn geturðu litið inn og kannað
úrvalið í búðinni. Þar færðu margs
konar snarl og sælgæti, brauð og
mjólk, blöð og tímarit og alls kyns
vörur til heimilisins.