Tíminn - 01.02.1996, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 1. febrúar 1996
5
Siguröur Lárusson:
Opiö bréf til heilbrigðisráðherra,
alþingismanna og framkvcemdastjórnar Sjúkrahúss Reykjavíkur
Miðvikudaginn 23. janúar
birtist í Morgunblaöinu
grein með fyrirsögninni:
„Hugmyndir um sparnað á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur. Stöðugildum gæti
fækkað um áttatíu."
Þar segir m.a. orðrétt: „Meðal
sparnaðarhugmynda er að loka úti-
búum geðdeildar sjúkrahússins í
Arnarholti á Kjalamesi og við Ei-
ríksgötu í Reykjavik. I>á er rætt um
að loka dagdeild fyrir aldraða í
Hafnarbúðum. Jafnframt setur
framkvæmdastjórnin fram hug-
myndir um aö draga saman í starf-
semi endurhæfingardeildar sjúkra-
hússins og færa hana frá Grensás-
deild í Borgarspítalann og að hluti
starfsemi geðdeildar færist á Grens-
ásdeild til að mæta áðurnefndum
lokunum."
Þegar ég hafði lesið þessar sparn-
aðarhugmyndir komu mér fyrst í
hug ljóölínur úr byrjun kvæðisins
Transvaal, um Búastríðið í Suður-
Afríku, eftir hið landskunna skáld
Stephan G. Stephansson, en það
hefst með þessum orðum:
Mér finnst tninn andi espast upp við
að eiga sjálfgeymt fé og blóð,
er betri málstað brestur lið.
En bíðum, ég á orð og Ijóð,
og verði þau í þetta sinn
afþunga dýpsta hugarmóðs,
að brennimarki á Kains kinn,
að klögun Abels dauðablóðs,
að vofu er illspá œpa skal
að Englandsher frá Búans val.
Það var vorið 1973 sem endur-
hæfingardeildin á Grensási var tek-
in í notkun. Framsýnir menn og vel
menntaðir í endurhæfingarlækn-
ingum með Ásgeir B. Ellertsson, sér-
fræðing og lækni í taugasjúkdóm-
um, í fararbroddi áttu stærstan þátt
í að þessari stofnun var komið á fót.
Áður var aðeins ein endurhæfingar-
stofnun hér á landi, að Reykjalundi
í Mosfellssveit, en sú ágæta stofnun
annaði á engan hátt eftirspurninni
og þörfinni fyrir endurhæfingar-
sjúklinga og gerir ekki enn. Þrátt
fyrir mikla stækkun er oft margra
mánaöa bið eftir plássi og það er
einnig hér á Grensásdeild.
Þetta sýnir best þá miklu þörf
sem er fyrir þessar stofnanir báðar.
Eg hef ábur látið í ljósi opinberlega
þá skoðun mína að full þörf væri á
ab byggja fjórbu hæðina ofan á
Grensásdeildina, en við það fjölgaði
sjúkrarúmum úr 60 í 90, svo að
biðlistar myndu styttast eða hverfa.
Nú er þessi stofnun einhver best
búna endurhæfingarstofnun á
Norðurlöndum og þó víðar væri
leitað af mjög fjölbreyttum æfinga-
tækjum og stórri og góðri innisund-
laug sem byggð var hér upp
snemma á níunda áratugnum, sér-
hönnuð til að endurhæfa sjúklinga
og með tveimur heitum pottum. Eg
fullyrbi að þetta er ein af allrabestu
sambærilegum sundlaugum sem til
eru. En sem kunnugt er gerir hún
alla meðferb á lömuðum miklu
auðveldari, því allar hreyfingar í
vatni eru stórum auðveldari fyrir
lamaða sjúklinga.
Þessi sundlaugarbygging var
mjög stórt spor í endurhæfingum
hér á landi og má þakka sérstaklega
Ásgeiri B. Ellertssyni að hún var
byggð hér, en hann hefur verib yfir-
læknir deildarinnar frá því hún var
stofnub. Margir fleiri ágætir menn
lögðu þessu máli liö og eru þeim
öllum færðar þakkir fyrir.
Á Grensásdeildinni er frábært
starfsfólk, góðir læknar og annað
starfsfólk, að ógleymdum frábær-
lega góbum sjúkraþjálfurum. Margt
af þessu fólki er búið að starfa þar á
annan áratug, en sumt skemur, og
að minnsta kosti tveir af læknunum
frá því að stöbin var tekin í notkun.
Ég tel að starfsfólkið hér hafi
unnið stórvirki í meðferð, umönn-
un, þjálfun og endurhæfingu þeirra
mörg þúsund sjúklinga sem þangað
hafa komib, sumir eftir stórslys,
aðrir mikið lamaðir eftir stórar
skurbaðgerðir eða veikindi, sumir
eftir heilablæðingu og þá oftast
lamaðir í annarri hliðinni og þá
mállausir eða málhaltir og sjúkling-
ar með allskonar sjúkdóma sem of
langt mál væri upp að telja.
Það gengur kraftaverki næst hvab
margir þessara sjúklinga hafa fengib
þar mikla og góða heilsubót, sumir
jafnvel fulla heilsu, en mikill fjöldi
sjúklinga hefur fengib það góða
heilsu áður en það var útskrifað
héðan að það hefur komist aftur út
á vinnumarkaðinn. Þá er einnig
stór hópur sjúklinga sem hefur
fengið það mikla heilsubót að þeir
hafa getað séð um sig sjálfir og
haldið heimili og þar með sparab
ríkissjóði stórfé miðað við að þeir
hefðu orbið langlegusjúklingar og
þurft að dvelja árum eða áratugum
saman á langlegudeildum og síðan
elliheimilum. Þetta fólk er á öllum
aldri, allt frá 14 ára og uppúr.
Þaö eru ómældar fjárhæðir sem
Grensásdeildin og Reykjaiundur
hafa sparað ríkinu, fyrir utan það
hvab allir þessir einstaklingar hafa
fengib betri líðan og lífshamingju.
Ég hef ekki handbærar tölur um
hve mikill fjöldi einstaklinga hefur
fengið mikla heilsubót hér á Grens-
ásdeild, en sennilega gæti stofnun-
in svarað því. Mér finnst þab vera
fólk með steinhjarta sem skilur
þetta ekki og leggur nú til að þessi
bráðnauðsynlega þjónusta sé skorin
niður. Þessi herferð á hendur sjúk-
um og.fötluðum hér á landi hófst
að mínum dómi þegar núverandi
fjármálaráðherra settist í sinn mikla
valdastól, þegar fyrrverandi ríkis-
stjórn tók við völdum og sama nið-
urskurðarstefnan er óbreytt, saman-
ber síðasta fjárlagafrumvarp hans á
liðnu hausti. Á þessu árabili hefur
stóreignamönnum og hátekjufólki
fjölgað mjög mikið og einnig hefur
fátæklingum og þeim sem þurfa aö
leita á náðir hjálparstofnana fjölgab
VETTVANCUR
mjög, eins og kom í Ijós fyrir síð-
ustu jól.
Ég tel að hægt væri að jafna
tekjuskiptinguna í landinu mjög
mikib og þá fyrst og fremst meb því
ab láta stóreignamenn og hátekju-
fólk greiða hærri skatta til ríkisins.
Hitt finnst mér fráleitt að krefjast sí-
fellt meiri og meiri niðurskurðar í
heilbrigðis- og tryggingakerfinu.
Slíkt er óframkvæmanlegt ár eftir
ár. Enda sjá allir, sem opin hafa aug-
un, að það hlýtur að enda í blind-
götu.
Það er sjálfsagt og rétt að gera þær
kröfur til sjúkrahúsanna eins og
annarra að í þeim rekstri sé gætt
fyllstu hagkvæmni, en það má þó
aldrei ganga svo langt ab níðst sé á
sjúklingum og jafnvel heilu deild-
unum á spítölunum og þeim sé lok-
að um lengri tíma eða jafnvel lagð-
ar niður. Þeir stjórnmálamenn sem
þannig vinna ættu að hætta á AI-
þingi og fá sér aðra vinnu.
Það kom fram í áramótaræðu for-
sætisráöherra ab verulegur bati væri
í efnahag þjóðarinnar. Hvers vegna
þarf þá að gera ennþá eina árás á
heilbrigöiskerfið í landinu?
Upp var tekin mannúðarstefna
þegar sjúkrasamlögin voru stofnuð.
Síðar var almannatryggingakerfinu
komið á og þeirri þróun haldið
áfram. Eitt stærsta skrefið var síðan
stigið í tryggingamálum 1971 eba
'72 að taka upp tekjutrygginguna,
sem var til mikillar fyrirmyndar og
gerði þeim sem fatlaðir voru mögu-
legt ab lifa mannsæmandi lífi.
En eins og ég hef áður tekið fram,
hefur orðib gerbreyting á stefnu
þeirra sem ráðið hafa ríkjum í fjár-
málarábuneytinu síðustu fimm ár-
in. Þar virðast rába ferðinni menn
með steinhjarta. Gób heilsugæsla
sparar ríkinu stórfé.
Eg get sjálfur talað af reynslu um
þessa starfsemi. Ég var lagður hér
inn á þessa deild um mánaðamótin
mars og apríl 1974. Ég hafði gengist
undir stóra skurðaðgerð á Borgar-
spítalanum, þar sem fjarlægt var
æxli úr mænunni á mér. Þá lamað-
ist ég upp að mitti, aðeins 53 ára
gamall. Það vor og sumar dvaldi ég
nokkuð á fimmta mánuð á Grensás-
deildinni, en þegar ég útskrifabist
þaban gat ég gengið við tvær hækj-
ur um það bil 200 metra án þess ab
setjast niður. Ég gat líka gengiö upp
stigana upp á þribju hæð, með því
að halda annarri hendinni í hand-
riðið og hafa hækjustafinn í hinni.
Það var mikil breyting.
Næstu níu árin gekk ég svo vib
hækjurnar, en þá var ég orðinn svo
slæmur í hnjám og öxlum ab ég
þurfti að fá hjólastól og hef þurft að
nota hann í rúm 12 ár. En Ásgeir yf-
irlæknir sagði mér að ég þyrfti að
koma á endurhæfingardeildina í
sjúkraþjálfun og vera þar í 5 til 7
vikur á ári til þess ab reyna að halda
þessari heilsu sem ég hafði fengið
og hef ég gert það síöan í alls 22 ár.
Ef ég gerði þab ekki, væri hætt við
að áður en mörg ár liðu þyrfti ab
vista mig á langlegudeild. En við
hjónin höfum getað haldib heimili
síðan, þrátt fyrir að kona mín sé
75% öryrki. Síðustu tvö árin höfum
við stundum þurft að fá heimilis-
hjálp 2 klukkutíma í viku. Einnig
kemur hjúkrunarfræðingur einu
sinni í viku frá heilsugæslustöðinni,
sem er rúman kílómetra frá heimili
okkar, til þess að baða mig.
Ég segi frá þessu hér til að sýna
hvað þessi endurhæfingarstöð er
nauösynleg og hvað hún sparar rík-
inu mikla peninga á hverju ári,
miöab við að svona mikið fatlaðir
menn eins og ég þyrftu að öðrum
kosti að dveljast á opinberum stofn-
unum með öllum þeim kostnaði
sem því fylgdi.
Ab mínum dómi má aldrei
þrengja svo að fjárhag sjúkrahús-
anna ab þau geti ekki sinnt eölilegri
þjónustu við fólkið í landinu. Það
hefnir sín með hækkandi fjárfram-
lögum til elliheimila og annarra ab-
hlynningarstofnana.
Ég vona að ráðamenn þjóðarinn-
ar verbi aldrei svo harðbrjósta og
veruleikafirrtir að sjúkir og fatlaðir
þurfi að jiola þjáningar vegna þess
að ekki megi afla nægilegra tekna í
ríkissjóð til að halda uppi svipabri
þjónustu vib þá og verið hefur á
liðnum áratugum. I fyrrverandi rík-
isstjórn var byrjab á jieim ósóma að
innheimta allskonar þjónustugjöld
af sjúklingum og auka kostnaðar-
hlutdeild sjúklinga við lyfjakaup.
Þá voru ýmis lyf, sem ábur höföu
verið lyfseðilsskyld, undanþegin
þeirri skyldu til þess ab láta sjúk-
lingana borga þau að fullu, og fleira
mætti nefna sem gekk í sömu átt.
Á þessum árum fóru svokallaðir
jafnaðarmenn meb heilbrigbis- og
tryggingamálin, alls þrír ráðherrar
úr sama flokki. Fyrst Sighvatur
Björgvinsson á jniðja ár, og hann
hældi sér oft af því hvab hann væri
duglegur við þennan niðurskurð,
sem honum var gert að framkvæma
samkvæmt fyrirmælum fjármála-
ráðherra, þó það kæmi harbast nið-
ur á þeim sem síst skyldi. Ég held ab
Haraldur Guðmundsson, sem var
samflokksmaöur Sighvats og átti
manna stærstan þáttinn í að koma
á sjúkrasamlögunum og síbar al-
mannatryggingalögunum hér á
landi, hefbi hrokkiö illa við ef hann
hefbi lifað að sjá hvernig núverandi
kratar hafa skrumskælt almanna-
tryggingalögin. Enda er Alþýðu-
flokkurinn orðinn gjörólíkur þeim
Alþýðuflokki sem var á þingmanns-
tíð Haraldar Guðmundssor.a'.
Sama sagan virbist ætla að endur-
taka sig hjá núverandi ríkisstjórn,
enda er sami fjármálaráðherra og
hann virðist hafa vald til ab segja
öðrum ráðherrum fyrir um hvað
spara eigi mikið í hverju ráðuneyti
og aðrir ráðherrar virbast þurfa að
lúta valdboði hans í einu og öllu.
Heilbrigðisrábherra hafa verið settir
afarkostir og ennþá krafist meiri
fjármuna í sparnabi en ábur hefur
tíðkast, þó ab flestum þætti nóg um
sparnaöinn í því ráðuneyti í fyrrver-
andi ríkisstjórn. Þó minnir mig að
Guðmundur Árni segði áður en
hann hrökklaðist úr embætti heil-
brigðis- og tryggingaráðherra að
lengra væri ekki hægt að ganga í
sparnaði til þessara tveggja mála-
flokka.
Ab lokum leyfi ég mér að skora á
framkvæmdastjórn Sjúkrahúss
Reykjavíkur, heilbrigðisrábherra og
alþingismenn ab koma í veg fyrir þá
niðurrifsstarfsemi og þá þjóðar-
skömm ab leggja niður eða draga
meira úr þeirri brábnauðsynlegu
starfsemi, sem rékin hefur verið
meö frábærum myndarskap á
Grensásdeildinni í meira en tvo ára-
tugi.
Höfundur greinarinnar er fyrrverandi bóndi.
Þegar fréttamenn bregöast
Fyrir helgina birtust uppsláttar-
fréttir í öllum helstu fjölmiblum
um ákæru á hendur forstjóra fyrir-
tækis. Forstjóranum er gefiö að
sök ab hafa notað innheimtufé
ríkissjóös í rekstur sinn.
Fé þetta var annars vegar virbis-
aukaskattur sem hann haföi inn-
heimt fyrir ríkið, en hins vegar
stabgreiðsla starfsmanna sem
hann hafði tekið af launum jreirra
til þess að skila í ríkissjóð.
Meöfram fyrirtækjarekstri hefur
forstjórinn sýslað við stjórnmál og
virðist hafa vald á áróðurstækni
sem sumum í þeirri stétt er töm.
Þegar fréttirnar birtust greip for-
stjórinn til þess ráðs að reyna aö
snúa vöm í sókn. Það geröi hann á
þann fáheyrða hátt að veita viðtöl
þar sem hann fór mikinn. Senni-
lega hefur hann náö ab slá ryki í
augu sumra áhorfenda sem þar
með hafa fengið samúð með hon-
um. Þab heföi hann hins vegar
ekki getað gert ef fréttamaburinn
sem spurði hann í ríkissjónvarp-
inu hefði verið þeim vanda vax-
inn.
Forstjórinn hneykslaðist á því
að ríkið eitt hefði slíka yfirburða-
aðstöðu að mega leggja á himin-
háa refsivexti og gæti þar ab auki
lokaö fyrirtækjum sem ekki stæðu
í skilum. Forstjórinn bar með öðr-
um oröum saman ríkissjóö, sem
krefst skila á fé sem mönnum er
treyst til að innheimta, og viö-
skiptaskuldir sem stofnab er til í
almennum viðskiptum þar sem
allir gera sér grein fyrir að um
áhættuþætti getur verið ab ræöa.
Fréttamaðurinn benti ekki á að
þvílíkur mismunur væri á að skila
skattpeningum og að greiða við-
skiptaskuldir, ab um gjörsamlega
Frá
mínum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
ósambærilega hluti væri að ræöa.
Hann benti ekki á aö þab er ein-
mitt fyrir svik en ekki greiðslujrrot
sem menn geta hlotiö refsingu.
Þarna brást fréttamaðurinn
áhorfendum sínum, því þegar upp
var staðið hafa ugglaust margir
fallið í áróðursgryfjuna sem grafin
var og trúaö því að forstjórinn
heföi nú eiginlega lítib af sér gert,
það væri bara ríkið sem væri vont.
Helgina áður hafði Stöb 2 birt
vandlætingarfréttir af því að Kópa-
vogskaupstaður hefði gefiö lóðar-
hafa heimild til ab veðsetja lóðir
ásamt því sem á þeim yröi byggt.
Þetta blés stöðin upp sem ógur-
legt hneykslismál og marga hef ég
hitt sem trúað hafa jiví að þarna
hafi verið eitthvað óeðlilegt eða
óheibarlegt á ferðinni af hálfu
kaupstaðarins.
Þarna gerðist fréttamaburinn ab
mínu mati brotlegur við þær meg-
inreglur sem fréttamenn eiga að
halda í heiðri: Hann bjó til flækju
úr einföldu máli, að því er virtist
aðeins til þess ab búa til æsifrétt.
Vissulega hafði Kópavogskaup-
staöur veitt lóðarhafa heimild til
ab veðsetja, en hver hafði veitt
lán? Sá sem veitir lán verbur
nefnilega sjálfur ab gæta ab því
hvaba veb hann hafi ábur en hann
lánar.
Ab skella skuld á kaupstaðinn er
jafn fáránlegt og að ásaka útgef-
anda ökuleyfis fyrir að ökumaöur-
inn hafi brotið af sér í umferöinni!
Svo beit fréttamaðurinn höfuð-
ib af skömminni og sagði pott
brotinn í þinglýsingum í Kópa-
vogi, án þess að rökstyöja þaö frek-
ar.
Enga afsökunarbeiðni hef ég
orðið var við frá Stöð 2 eftir þetta
bull og enn trúa sjálfsagt sumir því
að eitthvað óeðlilegt hafi þarna átt
sér stað.
Gera fréttamenn sér ekki grein
fyrir ábyrgö sinni? Halda þeir
virkilega ab þeir komist upp meö
slæleg vinnubrögð átölulaust?
Mönnum er tamt ab gagnrýna
stjórnvöld. Ættum vib ef til vill að
snúa okkur að fjölmiðlunum? ■