Tíminn - 02.02.1996, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 2. febrúar 1996
Vaxandi erfiöleikar í
efnahagsmálum
Þýskalands og mót-
þrói í ESB-ríkjum viö
sparnaöarráöstafan-
ir ríkisstjórna draga
úr líkum á samein-
ingu ríkjanna í
gjaldeyrismálum
s
Iforystugrein í Corriera
della Sera, mest lesna dag-
blaði Ítalíu, var nýlega
komist svo aö orbi: „Jesús
Kristur er dáinn, Karl Marx er
dáinn og jafnvel Þýskalandi
líöur ekki sem best."
Orö þessi endurspegla æva-
gamla latneska öfund, blandaöa
meinfýsi, gagnvart Noröur-Evr-
ópu og Þýskalandi sérstaklega.
En jafnframt er vikiö aö mjög
svo raunverulegum erfiöleikum
í efnahagsmálum Þýskalands,
dráttarhests Evrópu í efnahags-
málum. Ljóst er aö þaö er eink-
um og sér í lagi undir Þýska-
landi komiö, hvort eitthvaö
veröur af fyrirhugaöri samein-
ingu mynta Evrópusambands-
ríkja eöa ekki.
✓
Aætlun frá tíma
kalda stríðs
Ekki blæs byrlega fyrir fyrir-
hugaöri Evrópumynt, „evró",
eins og fariö er aö kalla iiana.
Þaö sem einkum gerir aö verk-
um aö „evróinu" hefur ekki
þegar veriö slegiö á frest um
ótiltekinn tíma er líklega að
stjórnmálamenn ESB-ríkja hafa
svo oft fullyrt aö hvergi verði
hvikað frá þeirri fyrirætlun aö
þeir eru orðnir pólitískar fangar
þeirra yfirlýsinga. Þeir óttast
álitshnekki og valdamissi ef þeir
slaki á í því efni.
Meðal ástæöna til þess aö bág-
lega horfir nú fyrir „evró" er að
samþykktin um aö innleiða það
var gerö meðan Evrópa og
Þýskaland voru enn klofin milli
austur- og vesturblokkar kalda
stríðs. Jacques Delors og fleiri
hvatamenn aö þessu geröu ráö
fyrir að eftir aö sameining gjald-
miöla Evrópubandalagsríkja
væri komin í kring, kæmi pólit-
ísk sameining þeirra í Bandaríki
Evrópu nánast af sjálfu sér.
Fyrsta skrefið aö því marki
skyldi verða Innri markaðurinn,
sem aðildarríkin samþykktu
1986 aö komið yröi á. Næsta
skref yröi svo sameiginlega
myntin, og var þaö samþykkt á
leiðtogaráðstefnu í Hannover
1988.
Engan leiðtoganna, sem þá
komu saman í þessari noröur-
þýsku borg, mun hafa óraö fyrir
umskiptum þeim er þá fóru í
hönd í Evrópu. Og nú sitja þeir
uppi meö áætlanir, sem geröar
voru meö hliösjón af Evrópu
sem var í þýðingarmiklum at-
riöum mjög á annan veg en sú
Evrópa er þeir nú hafa fyrir aug-
um.
Generalprufa
Almennt álit er aö ein helsta
eöa jafnvel helsta ástæöan til
vaxandi erfiðleika Þýskalands í
efnahagsmálum sé endursam-
eining landsins. Sameining
mynta Austur- og Vestur-Þýska-
lands, sem framkvæmd var á
undan pólitísku sameiningunni
— gegn vilja þýska sambands-
Óspektir íParís: Sparnaöarráöstafanir ríkisstjórna meö „evró" íhuga auka mótþróa vib gjaldeyrissamrunann.
„Evró" á undanhaldi
Kohl: grunabur um ab láta pólitísk sjónarmib ganga fyrir efnahagslegum.
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
bankans — hefur í raun oröiö
einskonar generalprufa fyrir
„evróið". í aðlögun Austur-
Þýskalands aö þýska sambands-
lýðveldinu fólust m.a. miklar
yfirfærslur fjármagns til austur-
hlutans og þetta hafði í för meö
sér mikið álag á efnahag Þýska-
lands sem heildar. Nú er svo
komið að fjárlagahalli Þýska-
lands er 3,6% af heildarþjóöar-
framleiðslu og þar með fullnæg-
ir þaö ekki lengur skilyrðum
Maastricht-sáttmála fyrir aöild
aö „evró". Nú er Lúxemborg
eina ríkiö sem fullnægir þeim
skilyrðum í einu og öllu.
Einn draumurinn á bak viö
evró- áætlunina er aö sameigin-
lega myntin verði álíka traust
og þýska markið, sem lengi hef-
ur veriö einn af sterkustu gjald-
miölum heims. Sterkur gjald-
miöill byggist á sterkum og
stöðugum efnahag. Meiningin
er sem sé aö Þýskaland dragi
önnur ESB-ríki upp í álíka stöö-
ugleika og það sjálft hefur not-
iö, hliöstætt því sem það und-
anfarin ár hefur verið aö inn-
lima fyrrverandi þýska alþýöu-
lýöveldiö í stööugleika sinn.
Margir munu mæla aö ekki sé
ofmælt aö kalla þaö ofurbjart-
sýni að ganga út frá því aö t.d.
Grikkland og Ítalía nái slíkum
stöðugleika í efnahags- og gjald-
eyrismálum um fyrirsjáanlega
framtíð.
Eftirtektarvert er að sam-
kvæmt niðurstöðum skoöana-
kannana er evró- áætlunin nú
vinsælli meöal almennings í
Suöur- en Noröur- Evrópu. A
bak viö þaö munu vera vonir
um aö með sameiningu ESB-
ríkja í gjaldeyrismálum muni
þau efnahagslega styrkari af
ríkjum þessum hífa hin upp í
efnahags- og kjaramálum. í
Þýskalandi er hins vegar ekki
einungis mikill meirihluti al-
mennings á móti „evró", heldur
og verður sú andstaöa stööugt
breiðari meöal áhrifamanna í
stjórn- og efnahagsmálum. í
fylkingunni þar gegn „evró"
skipa sér saman jafn ólíkir aðilar
og „nýja hægriö" og margir af
forystumönnum jafnaöar-
nranna.
Markib: ný undir-
staða sjálfsímyndar
í Þýskalandi óttast margir aö
„evró" muni frekar draga Þýska-
land niður á við í efnahags- og
gjaldeyrisstööugleika en önnur
ESB- ríki upp á viö. Kohl sam-
bandskanslari er líklega grunað-
ur um að láta pólitísk sjónarmiö
ráða feröinni hjá sér í máli
þessu fremur en efnahagsleg,
eins og hann geröi þegar hann
ákvaö gjaldeyrissamruna Aust-
ur- og Vestur-Þýskalands. Veru-
legur uggur er enn í mörgum
ESB- löndum, ekki síst Frakk-
landi og á Niðurlöndum, gagn-
vart Þýskalandi og sá uggur hef-
ur á tilfinningasviöinu tengst
þýska markinu. Meö því að
leggja rnarkiö niöur og láta þaö
ásamt öörum myntum ESB-ríkja
renna inn í „evró" vilja þýskir
stjórnmálamenn gefa til kynna
aö Þýskaland sé að veröa „evr-
ópskt" frenrur en aö Evrópa sé
aö veröa „þýsk". Vonir unr aö
meö „evró" veröi hægt aö
„hemja" Þýskaland hafa stuölaö
að fylgi franskra stjórnmála-
manna viö „evró".
Hins vegar geta veriö takmörk
fyrir því hvað Þjóðverjar vilja
mikið til vinna aö hætta aö vera
óhugnanlegu Þjóöverjarnir í
augum annarra Evrópuþjóöa.
Með hógværö í utanríkismálum
frá stofnun sambandslýöveldis
síns finnst þeim líklega mörg-
um aö þeir hafi þegar mikið gert
til að ná því takmarki. Þeim er
sárt um markið, og inn í þaö
koma ásamt með öðru tilfinn-
ingar. Þýskur fræöimaður, dr.
Anke Peters frá Köln, sagöi ný-
lega á ráöstefnu um „evró" í
Brussel: „Við Þjóöverjar viljum
ekki tala um söguna vegna nas-
istatímans. Þar af leiðir að
grundvöllur sjálfsímyndar okk-
ar er fyrst og fremst orðinn
þýska markið og styrkur efna-
hagur Þýskalands. Og ef markið
hverfur, hvaö eigum viö þá eft-
ir?"
Franski frankinn, hollenska
gylliniö o.s.frv. eiga og áreiðan-
lega einhvern þátt í sjálfsímynd
hlutaðeigandi þjóöa. Og sparn-
aöarráöstafanir ríkisstjórna í
Frakklandi, Belgíu og víðar í því
skyni að undirbúa evróaöild
hafa ekki aukið vinsældir evró-
áætlunarinnar þar, hvorki meö-
al almennings né áhrifamanna í
stjórn- og efnahagsmálum.