Tíminn - 06.02.1996, Blaðsíða 6

6
HWBfÍSÍII
Þribjudagur 6. febrúar 1996
Menningarborgin árib 2000 ekki bóla til þess ab trekkja ab túrista
eba selja fisk, heldur á ab:
Leggja grundvöll ab
menningu næstu aldar
„Menningarborgarhugtakið
er ekki hugsab sem uppákom-
ur eba bólur sem vara bara í
eitt ár. Aubvitab verbur menn-
ingarprógramm, en abalatrib-
ib í þessari hugsun er ab færa
menninguna ofar á forgangs-
lista samfélagsins, ab leggja
grundvöll ab menningarstarf-
semi næstu aldar og ab búa til
menningarstefnu sem horfir
til framtíbar.
Vib viljum styrkja þær menn-
ingarstofnanir sem vib eigum
fyrir og bæta vib, t.d. húsnæbi
fyrir menningaruppákomur,"
sagbi Gubrún Ágústsdóttir, sem
skipub hefur verib í nefnd af
Borgarrábi ásamt Ingu Jónu
Þórbardóttur til ab ákveba meb
hvaba hætti stabib verbur ab
undirbúningi þess ab Reykjavík
verbi ein af 9 menningarborg-
um Evrópu áriö 2000. Einnig er
henni ætlað ab sjá um samstarf
við hinar borgirnar átta, og eiga
þær ab hafa með sér a.m.k. eitt
sameiginlegt þema.
Samhliöa þessu þarf nefndin
ab huga að stórverkefnum, sem
taka langan tíma í undirbún-
ingi, og nefndi Guðrún í því
sambandi aö haldið verði áfram
meö þá vinnu aö gera Hafnar-
húsib ab miðstöb myndlistar og
að finna lób undir tónlistarhús-
ið, sem lengi hefur veriö í um-
ræðunni.
Aðspurð um hvaba áhrif þetta
hugtak hefbi haft á ferða-
mannafjölda annarra menning-
arborga, vísaði Guörún í orð
Dana, en Kaupmannahöfn er
menningarborg Evrópu á þessu
ári. „Þá sögðu þeir: I guðanna
bænum, ekki leggja upp meö
það aö þetta sé til ab auka tú-
risma. Leggib áherslu á menn-
inguna og aö auka vægi henn-
ar." Þeir sögðu þaö hins vegar
hib besta mál, ef svona menn-
ingarveisla hefði þær aukaverk-
anir að fjölga ferðamönnum og
auka sölu á vörum frá viðkom-
andi landi. Enda hafi komið í
ljós ab þab veröur gífurleg fjölg-
un ferðamanna til Kaupmanna-
hafnar á þessu ári, sem margir
hafa bobab komu sína af því aö
hún er menningarborg.
Guðrún segir þessa hugmynd
upphaflega tilkomna vegna þess
ab öll umræba um Evrópusam-
starf snerist um efnahagsmál,
en engin áhersla væri lögb á
menningu, og því megi þetta
ekki fara aö snúast um hags-
muni efnahagslífsins. „Þá erum
viö ekki aö þessu til ab auka tú-
risma eöa selja meiri fisk, þab er
ekki höfubtilgangurinn. Það
hefur nú sýnt sig að listræn
starfsemi skilar meiru í ríkissjóö
heldur en viö verjum til hennar,
meb virðisauka og slíku. Önnur
áhrif hennar er auðvitab ekki
hægt ab meta til fjár. Auðvitað
vinnur mabur að þessu verkefni
með ferðamálayfirvöldum, en
þetta er ekki til þess ab auka
ferðamannastrauminn."
Hinar menningarborgirnar ár-
iö 2000 eru Avignon í Frakk-
landi, Bergen í Noregi, Bologna
á Ítalíu, Brussel í Belgíu, Krakow
í Póllandi, Helsinki í Finnlandi,
Prag í Tékklandi og Santiago de
Compostela á Spáni. LÓA
Gubrún Ágústsdóttir.
Samtök ibnabarins stybja tillögu um veibileyfagjald. Meirihluti þjób-
arinnar fylgjandi:
Gefur færi á að lækka
neysluskatta og verölag
Seblabankinn: Horfur um vaxtaþróun á nœstunni
óvissar:
Valda einstakl-
ingar viðskipta-
halla í ár?
Neysluaukning virbist meiri en
hækkun rábstöfunartekna gef-
ur tilefni til og því eykst láns-
fjáreftirspurn. Verbi framhald á
aukinni neyslu, eins og þjób-
hagsáætiun gerir raunar ráb fyr-
ir, má búast vib vibskiptahalla,
segir m.a. í Hagtölum Sebla-
bankans þar sem fjallab er um
vaxtaþróun síbasta árs og horf-
urnar framundan, sem reyndar
eru sagbar óvissar.
Gert er ráb fyrir nokkurri vaxta-
hækkun á skammtímamarkaðn-
um á fyrri hluta ársins, sökum
aukinnar verbbólgu í kjölfar
kauphækkana um áramótin. Slök
lausafjárstaða bankanna, eftir
minnkandi innlán og vaxandi út-
lán á undanförnum ársfjórðungi
— sem hvort tveggja endurspegl-
ist í vaxandi neyslu, innflutningi
og endurgreiðslu erlendra lána —
muni einnig stuðla að hærri
skammtímavöxtum á fyrsta fjórð-
ungi ársins 1996.
Horfur um þróun langtíma-
vaxta segir Seðlabankinn óvissar
og engar forsendur á þessu stigi til
að spá laekkun þeirra á næstu
mánuöum. Þar skipti lánsfjáreftir-
spurn heimila m.a. miklu máli,
en þau hafi undanfarin ár tekiö til
sín stærsta hluta alls sparnaðar í
landinu. Reynsla undanfarinna
ára sýni að vel gæti farið svo að
þessi skuldasöfnun heimilanna
haldi áfram.
Ef saman færi stöövun á skulda-
söfnun heimilanna, lækkun á
fjárþörf opinberra abila, auknar
erlendar lántökur fyrirtækja í stað
innlendra og meiri innlendur
sparnaöur, þá mundu langtíma-
vextir lækka. Hvenær þær abstæb-
ur skapast, sé hins vegar ekki
mögulegt að fullyrba um nú. Síð-
an þetta var skrifaö hafa bankarn-
ir hækkaö bæbi innláns- og út-
lánsvexti. ■
„Tekjur af veibileyfagjaldi
veita okkur tækifæri til ab
lækka neysluskatta og þar
meb verblag. Lækkun virbis-
aukaskatts ætti ab mestu ab
vega upp áhrif til hærra
verblags á innfluttum vör-
um, sem lægra raungengi
krónunnar vegna veibileyfa-
gjalds hefbi í för meb sér,"
segir í umsögn Samtaka ibn-
abarins um þingsályktunar-
tillögu um veibigjald, sem
send var efnahags- og vib-
skiptanefnd Alþingis í lok
nóvember sl.
Samkvæmt skoðanakönnun,
sem Gallup/íslenskar markaðs-
rannsóknir gerðu fyrir Samtök
iðnaðarins á afstöbu almenn-
ings til veiðileyfagjalds, eru
64% af þeim sem tóku afstöðu
fylgjandi veiðileyfagjaldi. Að-
eins 36% voru andvígir. Könn-
un Gallup nábi til 1200 ein-
staklinga, sem vom valdir af
handahófi úr Þjóðskrá. í könn-
uninni var spurt: „Ertu fylgj-
andi eöa andvíg(ur) ab greitt
verbi veiðileyfagjald fyrir að-
gang aö fiskimiöunum, sem
rennur í ríkissjóö?"
Niburstöbur könnunarinnar
voru aö öbru leyti þær að mjög
fylgjandi veibileyfagjaldi voru
31,5%, frekar fylgjandi 28,1%,
hvorki fylgjandi eba andvígir
6,6%, frekar andvígir 16,5% og
mjög andvígir 17,3%. Samtök
iðnaðarins telja aö niðurstöður
könnunarinnar séu „afar at-
hyglisverðar og sýna ótvíræð-
an vilja mikils meirihluta þjób-
arinnar í þessu máli."
í áðurnefndri umsögn SI
kemur fram að stuðningur
þeirra vib veibileyfagjald bygg-
ir á hvortveggja réttlætisrök-
um og hagkvæmnisrökum.
Fyrir það fyrsta stríðir það gegn
réttlætisvitund þjóöarinnar ab
„fámennur hópur fái gefins
stórkostleg verðmæti" sem
lögum samkvæmt eru þjóðar-
eign. Þessum verðmætum geta
síðan þiggjendur ráðstafað að
vild, „nýtt, leigt eða selt, án
þess að standa réttmætum eig-
endum reikningsskil".
Hagkvæmnisrökin eru ann-
arsvegar þau að innheimta
veiðileyfagjalds muni jafna
starfsskilyrði atvinnugreina og
fyrirtækja og koma í veg fyrir
umtalsverða sóun framleiðslu-
þátta þjóðarinnar. Hinsvegar
getur veiðileyfagjald virkab til
sveiflujöfnunar í þjóðarbú-
skapnum.
-grh
Alþingi:
Frumvarp um
einkabílnúmer
Verbi frumvarp, sem lagt hefur
verib fram á Alþingi, ab lögum,
mun verba heimilt ab leyfa eig-
endum ökutækja ab velja
ser
Nýtt og enn skœbara afbrigbi kartöflumyglu breibist hratt út í flest-
um heimsálfum:
Spáð mestu erfibleikum
í kartöflurækt frá 1845
Nýtt afbrigbi af kartöflu-
myglusvepp hefur komib upp
á síbustu árum og leggst bæbi
á kartöflur og tómata. Fregnir
af svibnum kartöfluökrum og
ónýtri uppskeru berast frá öll-
um heimsálfum nema Ástral-
íu.
„Nýja afbrigbib breiöist hratt
út og virðist vera óstöðvandi, er
haft eftir vísindamanni viö
Cornell- háskólann í Bandaríkj-
unum. Hann spáir því ab fram-
undan séu mestu erfiðleikar í
kartöflurækt frá 1845," segir í
Frey, sem hefur þessar heimildir
úr norsku bændablabi. Umgetið
ár, 1845, leiddi kartöflumygla
til hungursneyðar á írlandi sem
kunnugt er.
Sem dæmi um skaðann er
nefnt að kartöfluuppskera að
verðmæti 25 milljóna dollara
(1.650 millj.kr.) eyðilagðist áriö
1994 í ríkinu Maine í Bandaríkj-
unum.
Þetta nýja afbrigbi kartöflu-
myglu, sem ránnsóknarmenn
kalla A-2-geröina, er kröftugra
og harögerðara en eldra afbrigð-
ib. Nýja afbrigðið fjölgar sér
með gróum, sem talið er að geti
lifað af veturinn í jörbu. Og ekki
bætir þab útlitið, ab algengasta
lyfiö gegn kartöflumyglu, met-
alaksyl, vinnur ekki á þessari
gerö sveppsins.
Líklegast er talið ab A-2-kart-
öflumyglusveppurinn sé upp-
runninn á hásléttum Mexíkó og
að þar sé hann þekktur frá því á
sjötta áratugnum. ■
bókstafi og tölustafi á skráning-
arnúmer ökutækja sinna. I
frumvarpinu er gert ráb fyrir
sérstöku gjaldi, ab upphæb 50
þúsund krónur, fyrir slíka
skráningu auk kostnabar vib
númeraplötur. Þá verbi einnig
sérstakt gjald ákvebib fyrir
flutning einkanúmers af einu
ökutæki á annab.
Frumvarpið gerir ráö fyrir að
dómsmálaráöherra fái heimild til
þess aö setja reglur um þessa
heimild, sem á sér hliðstæðu í
mörgum öbrum löndum. Sem
dæmi um Iönd, þar sem eigendur
ökutækja geta valiö sér sérstaka
tölu- og bókstafi á skrásetningar-
númer, má meðal annars nefna
Danmörku og Svíþjóö, en slíkar
heimildir hafa verið þar í lögum
um nokkurt skeið. Gert er ráð fyr-
ir að tryggja með reglugerb að
ekki verði unnt að velja áletranir
er brjóti í bága við íslenskt málfar,
eba að þær valdi hneykslun eba
hafi önnur óþægindi í för með
sér. Þá er gert ráð fyrir að réttur til
notkunar einkaskrásetningar-
merkis verði tímabundinn og
miðaður við ákvebinn árafjölda.
ÞI.