Tíminn - 09.02.1996, Blaðsíða 3

B
Föstuáagur 9. febrúar 1996
Umrœdur utan dagskrár á Álþingi:
Heiíbrigbiskerfib á kross-
götum tækni og fjármagns
Ingibjörg Pálmadóttir heil-
brigöisrá&herra sag&i viö
umræ&u um stö&u heilbrigö-
ismála, sem fram fór utan
dagskrár á Alþingi, aö heil-
brigöiskerfiö stæöi á kross-
götum. Þaö stæöi á krossgöt-
um þess sem tæknilega væri
mögulegt aö gera og þess
fjármagns sem fáanlegt væri
til framkvæmda. Tæknilegir
möguleikar væru orðnir
mun meiri en þaö fjármagn
sem til ráðstöfunar væri.
Friðrik Sophusson fjármála-
rá&herra sagöi viö sömu um-
ræöu aö um 20 af 25 ríkjum
innan OECD hafi nú endur-
skoöaö heilbrigöiskerfi sín
og sum' meö nokkuð róttæk-
um hætti. Þar bæri hæst þá
meginstefnu aö sjúklingar
og heimili taki aukin þátt í
kostnaöi viö heilbrigöis-
þjónustuna. Ekkert sé siö-
ferðilega rangt viö þaö aö
fólk greiði eitthvaö fyrir
betri heilsu.
Kristín Ástgeirsdóttir, þing-
kona Kvennalistans, hóf utan-
dagskrárumræöuna og sagði
meðal annars þróunina þá að
sjúkrarúmum fækkaði og
sjúkradeildum væri lokað.
Hún spurði hvort svo væri
komið fyrir einni af ríkustu
þjóðum heims að sífellt þurfi
að ráðast að sjúklingum. Ljóst
væri að þörf fyrir lyf og lækn-
isþjónustu færi sífellt vaxandi.
Hún sagði að stöðugt ykist
álag á starfsfólk á sjúkrahúsum
sem leiddi af sér aukin veik-
indaforföll og versnandi
vinnuanda. Svavar Gestsson
sagöi heilbrigðisþjónustuna
vera að færast á það stig að fyr-
irtæki forgangsröðuðu á
sjúkrahús með því að kosta
ákveðna þætti og nefndi ný-
legt dæmi um fyrirtækið Phar-
maco, sem tekið hafi að sér
rekstur geðdeildar. Svavar
Gestsson sagði ljóst að fólk
Ingibjörg Pálmadóttir í umrœbunni í gœr.
Tímamynd: CS
verði greiða fyrir heilbrigðis-
þjónustu, hún komi ekki af
himnum ofan en fram til
þessa hafi samfélagið sem
heild tekið ábyrgð á þeim mál-
um en ekki berið eftir því að
fólk veikist til þess að það
greiði fyrir heilbrigðisþjón-
ustu. Friðrik Sophusson benti
á að um 80% af öllum kostn-
aði við heilbrigðisþjónustu
væri greiddur af sameiginleg-
um sjóði landsmanna en
spurningin væri um þá aukn-
ingu sem ljóst sé að verði við
heilbrigðisþjónustuna. Hvort
ekki sé rétt að taka eitthvað af
þeim kostnaði frá þeim sem
þjónustu njóta.
-ÞI
Byggöastofnun fœr nýja trú á loödýrabúskapnum. Egill Jónsson á
Seljavöllum:
Megum ekki láta gamla
drauga spilla umhverfinu
Byggöastofnun veöjar á bjarta
framtíð loödýraræktar í
Skagafirði og víðar, aö sögn
Egils Jónssonar, alþingis-
manns og formanns stjórnar
Byggðastofnunar. Eftir dapur-
lega tíma bænda sem tóku
upp þessa nýju búskaparhætti
segir Egill að nú sé loks aö rofa
til. Egill segir að fjárframlag
Byggöastofnunar sé ekki hátt,
hann getur ekki nefnt töluna,
en þaö séu lágar tölur. Miðað
sé viö lágmarksbústærö, 100
minkalæður á bú, eöa jafn-
gildi þeirra í refum, sennilega
til 10 bænda.
„Horfurnar eru mjög góðar
eins og nú er. Við megum ekki
láta gamla drauga spilla öllu
umhverfinu. Við verðum að
hafa framtíðarsýn og úthald,
tímarnir breytast. Bara það að
kominn er bústofn í þetta aftur
skiptir máli. Menn eru þá ekki
að keyra um sveitirnar með það
í huga að þetta séu eyöibýli og
minnisvarðar um mistök. Það
eitt út af fyrir sig hefur sálræn
og góð áhrif," sagöi Egill Jóns-
son á Seljavöllum í gær.
Egill segir að nú þegar hjálpa á
bændum sem stunduöu loð-
dýrabúskap um árið og eru
margir skaðbrenndir efdr, þá sé
ekkert að óttast, engin ný áföll
muni endurtaka sig. „Fjárfest-
ingin er þarna fyrir hendi og
bændur verða að borga af
henni, fóðurstöð hafa þeir góða
á Sauöárkróki og þeir eru með
fóöurrútuna og mikla og góða
þekkingu. Loðdýrabúskapur í
Skagafiröi er í mjög góðu horfi.
Þeir hafa haldib saman loðdýra-
bændurnir þótt út úr þeiin hópi
hafi kvíslast. Þetta er mikil og
góð samstaða hjá bændum
nyrðra," sagði Egill Jónsson á
Seljavöllum.
Kaupfélag Skagfirbinga, Bún-
aöarsamband Skagfirðinga, loð-
dýrabændur og Byggðastofnun í
Skagafirði hafa haldið úti starfs-
hóp senr kannað hefur hvernig
styrkja má sveitabyggðirnar í
héraðinu. Aukin áhersla á loð-
dýrarækt í héraðinu er eitt svar
þess starfshóps.
-JBP
Merwtamálarábherra skipar
nefnd um tónlistarhús:
Á að reisa
tónlistarhús?
Á að ráöast í byggingu tónlistar-
húss og þá hvar? Hvaba starfsemi
á aö fara fram í slíku húsi og
hvernig á það að vera í megin-
dráttum? Og síðast en kannski
ekki síst hverjir eiga að fjármagna
húsið? Nefnd um tónlistarhús,
sem menntamálaráðherra hefur
nýlega skipab, er ætlab að skila
álitsgerð um þessi atriði.
Formabur nefndarinnar er Stefán
P. Eggertsson, verkfræðingur sem
tilnefndur er af Samtökum um tón-
listarhús. ■
Fæðingar eba leiga
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borg-
arstjóri segir ab vilji Ríkisspítalar
nýta Fæbingarheimili Reykjavík-
ur fyrir aðra starfsemi en fæðing-
ar verði að endurskoba leigu-
samninginn um húsib.
Hún segir að ekki hafi veriö lögð
fram formleg beibni um að Ríkis-
spítalar fái heimild til að nýta húsið
undir aðra starfsemi en fæðingar.
Verði slík beiðni lögð fram verði
jafnframt að skoða hvort ekki sé rétt
að greidd sé leiga fyrir húsið. -GBK
Kaupfélag Þingeyinga:
Nýr slátur-
hússtjóri
Ráðinn hefur verið nýr sláturhús-
stjóri hjá Kaupfélagi Þingeyinga,
en þab er Jón Helgi Bjömsson líf-
fræðingur og rekstrarhagfræðing-
ur. Hann kemur í stab Páls G.
Arnar, en hann mun taka við
starfi framleibslustjóra hjá Kjöt-
umboðinu hf. í Reykjavík.
Jón Helgi er fæddur 26. júlí árið
1966 og er frá Laxamýri, þar sem
hann er nú búsettur. Hann er stúd-
ent frá MA, útskrifaðist með B.S.
grábu í líffræði frá Háskóla íslands
og í framhaldi af því lauk hann
mastersprófi í rekstrarfræði frá
Manchester Business School árib
1993.
Jón Helgi hefur verið fram-
kvæmdastjóri Norðurlax hf. á Laxa-
mýri frá 1993, en hann er einnig
annar varaþingmaður Sjálfstæðis-
flokksins á Norðurlandi eystra.
-PS
Kynbundinn launamunur er lögbrot og gjörsamlega óviöunandi segir félagsmálaráöherra:
„Konur græba á starfsmati"
Félagsmálrábherra sagði þann
kynbundna launamun sem hér
ríkir’ vera „gjörsamlega óviðun-
andi" og lögbrot þar að auki, á
blaöamannafundi sem haldinn
var í gær í tilefni af nýútkominni
skýrslu um starfsmat sem leið til
að ákvarða laun.
Starfshópur, undir forystu Sivjar
Friðleifsdóttur, sendi frá sér skýrsl-
una með upplýsingum um notkun
starfsmats erlendis frá og tillögum
um hvernig framkvæma skuli til-
raunastarfsmat hér á landi. Þó er
ljóst að tilraunastarfsmatiö kemur
ekki til með að hækka laun fólks í
vanmetnum störfum í náinni fram-
tíb þar sem því er ekki ætlað ab
„koma af stað launasprengju eða
einhverri verðbólguskriðu" eins og
félagsmálaráðherra orbaði það. Auk
þess segir í tillögum starfshópsins
að niðurstöður tilraunastarfsmats-
ins verbi fyrst og fremst notaðar „til
að skoða innbyrðis vægi starfa en
ekki tengja niöurstöbur þess gild-
andi kjarasamningum."
Sérstök ríkisstjómarsamþykkt er
fyrir kerfisbundnu mati á störfum
ríkisstarfsmanna svo konur og karl-
ar megi fá jöfn laun fyrir jafnverð-
mæt og sambærileg störf. En sem
stendur er 11% kynbundinn launa-
munur þegar tekib hefur veriö tillit
til allra þátta sem hingað til hafa
verib notuð til að skýra launamun.
Hann er þó mismikill eftir mennt-
un og stéttum og er einna mestur
hjá háskólamenntubu fólki, þar
sem konur með háskólamenntun
eru aðeins með um 64% af launum
háskólamenntaðra karla.
Gert er ráð fyrir ab tilraunastarfs-
matið taki tvö ár og fari fram í 1-2
ríkisstofnunum, 1 einkafyrirtæki og
hjá einni stofnun borgarinnar. Sú
leið sem notuð verður er svokallab
kynhlutlaust starfsmat. Ákveðnir
þættir verða lagðir til grundvallar til
að meta erfiðleikastuðul starfsins,
óháð þeim einstaklingi sem innir
starfið af hendi. Með „kynhlutleys-
isgleraugum" verða fjórir þættir
lagðir til grundvallar starfsmatsins,
þ.e. hæfni, ábyrgð, álag og vinnu-
skilyrbi. Með kynhlutleysi er átt við
Siv Fribleifsdóttir og Páll Pétursson félagsmálarábherra kynntu í gœr
skýrslu um Starfsmat. Tímamynd: cs
ab endurmeta þurfi þá þætti sem
hingað til hafa sjálfkrafa verið
metnir til mismunandi launa í
hefðbundnum kvenna- og karla-
störfum, svo sem hvort ábyrgð á
fjármunum sé meira virði en
ábyrgð á fólki, hvort handfjötlun
blóbs og saurs í umönnunarstörfum
sé minna virbi en ab hafa hendur
ataðar í smurolíu. Starfsmat á veg-
um sveitarfélaga, utan Reykjavíkur,
sem verið hefur við lýði síöan 1987,
tekur nú til 3000 bæjarstarfsmanna
víba um landið og voru laun þeirra
endurmetin í samræmi við niður-
stöbur starfsmatsins. Þó að starfs-
matið hafi ekki verið kynhlutlaust
þá var raunin sú að umönnunar-
þættir urðu þar hærra metnir og
leiddi starfsmatið til hækkunar
launa hjá konum, án þess að nokk-
ur lækkaði í launum. Enda segir Siv
að raunin hafi orðiö sú að konur
græði á starfsmati en þab leiði aldr-
ei til launalækkunar, hvorki hjá
konum né körlum.
Starfsmat hefur verib notað víða
um heim með góbum árangri.
Nefna má að í Manitóba-fylki í Kan-
ada nær starfsmatið til 38.000
starfsmanna og meðal þeirra hafa
laun kvenna að meöaltali hækkab
um 15% og launamunur kynja
minnkab um tæplega þriðjung.
Þessar launaleiðréttingar höfðu í för
með sér 3,3% hækkun á launaút-
gjöldum hins opinbera.
-LÓA