Tíminn - 16.02.1996, Blaðsíða 4

4
Yfiutoit
Föstudagur 16. febrúar 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánaðaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Risavaxið verk-
efni Nato
Hinn nýi framkvæmdastjóri Nato hefur nú lokið
opinberri heimsókn til íslands. Heimsókn hans er
þáttur í að kynnast sjónarmiðum ráðamanna hér-
lendis í upphafi ferils hans sem framkvæmda-
stjóra. Javier Soiana, fyrrverandi utanríkisráðherra
Spánar, tók við stjórnartaumunum í Nato á mikl-
um örlagatímum í sögu bandalagsins. Það stendur
nú frammi fyrir stærsta skipulagsverkefni á hern-
aðarsviðinu í sögu sinni, sem er að tryggja fram-
kvæmd Dayton- samkomulagsins um Bosníu. Það
verkefni er risavaxið og ástandið í landinu er ólýs-
anlegt. Tvær milljónir manna hafa hrakist frá
heimilum sínum í átökunum á Balkanskaga og tal-
ið er að 250 þúsund manns hafi fallið og önnur
200 þúsund særst, þar af fjöldi kvenna og barna.
Tveir þriðju alls húsakosts í Bosníu hafa skemmst
og níu af hverjum tíu íbúum treysta á utanaðkom-
andi aðstoð sér til lífsviðurværis. Meðaltekjur hafa
lækkað um tvo þriðju og iðnaðarframleiðsla er nú
aðeins 5% af því sem áður var.
í slíku andrúmslofti er erfitt verk að tryggja frið-
inn. Sár, sem átök á borð við þau sem hafa verið í
landinu í þrjú og hálft ár, gróa ekki á skömmum
tíma.
Þar við bætist að herlið Natoríkjanna í landinu
er fjölþjóðlegt og það kostar mikið skipulag að
samhæfa það að einu marki.
Verkefni Solana er því risavaxið og á hans herð-
um hvílir að sætta aðildarþjóðirnar við þetta verk-
efni og tryggja samvinnu við stjórnvöld í viðkom-
andi ríkjum í gegnum stjórnarstofnanir Nato.
Hins vegar er við vandasöm verkefni að glíma á
fleiri vígstöðvum. Umræður eru í hámarki um
stækkun bandalagsins, þar sem ríki Austur- og
Mið-Evrópu þrýsta á og telja öryggishagsmunum
sínum borgið með því móti. Ekki er verjandi að
loka þessum dyrum, en stækkun má þó ekki veikja
öryggi álfunnar þannig að Rússum finnist að sér
þrengt eða þeir einangrist. Slíkt gæti orðið þjóð-
ernisöfgamönnum og einangrunarsinnum drjúgt
tæki í stjórnmálabaráttunni þar heima fyrir.
Javier Solana hefur lýst því yfir í viðtölum við ís-
lenska fjölmiðla að Atlantshafstengslin séu afar
mikilvæg kjölfesta fyrir Nato. Sá skilningur fram-
kvæmdastjórans er mikilvægur. Tengsl Bandaríkj-
anna og Kanada við Evrópuþjóðir í gegnum
bandalagið hafa framar öðru gert það að sterku
afli.
Það skiptir gríðarlega miklu máli að friðargæsla
Nato í Bosníu beri þann árangur að hægt verði að
framfylgja Dayton-samkomulaginu. Fari hún út
um þúfur, er fátt til ráða á þessu stríðshrjáða svæði
og það gæti haft ófyrirsjáanlegar afleiðingar fyrir
öryggismál álfunnar. Stjórn á þessu verkefni er
ekkert smámál, og því má segja að byrðin á herð-
um Javiers Solana sé einhver sú þyngsta sem nokk-
ur stjórnmálamaður ber um þessar mundir.
Hver stal senunni?
Alþýöublaðið er fyrir margra hluta sakir hið gagn-
merkasta blað og þó flokksmálgögn þyki ófín í dag,
er það þó sennilega það besta við blaðið hvað það er
grímulaust í stuðningi sínum við Alþýðuflokkinn
sinn. Garri þarf því ekkert að velkjast í vafa um
hvaða pólitísku sjónarmið lita frásagnir blaðsins, öf-
ugt við t.d. Moggann sem yfirleitt litar frásagnir sín-
ar með felulitum, en túlkar sjónarmið íhalds og fjár-
magns undir yfirskrift
hlutleysis.
Ánægbastur af öllu er
þó Garri með þá stefnu
Alþýðublaðsins ab hika
ekki við að birta lang-
sóttar og torræöar sam-
særiskenningar á for-
síbu, eins og um hverja
aðra frétt væri að ræða.
Þaö er almennileg blaðamennska, en
ekki þessi eilífu leiðindi sem eru svo
áberandi í fréttum annarra miðla. Á
Alþýðublaöinu lifa menn greinilega
eftir kenningum Indriba G. um fréttamennsku, en
Indriði lýsti því einu sinni yfir ab ekkert gagn væri
að blaöamennsku lengur, því blaðamenn væru sí-
hringjandi út og suður út af góðum málum til þess
eins að láta einhverja menn ljúga því að sér að frétt-
in væri ekki frétt. Indriða þótti — í orbi kveðnu í þab
minnsta — ekki mikið koma til þessara eilífu til-
rauna nútíma blaðamanna aö fá alla skapaða hluti
staðfesta.
Garri þykist þó vita ab Indriða þótti þrátt fyrir allt
sjálfum betra að hafa traustar heimildir fyrir fréttum
sínum og helst vildi hann horfa á þær gerast — eins
og t.d. gerðist þegar hann skrifaöi eftirminnilegu
frétt um að kviknað hafði í jólaskreytingu á hlað-
borði undir fyrirsögninni: Tólf dúka bruni á Hótel
Borg.
Safarík samsæri
En í Alþýðublaðinu í gær er mikib flug á kenning-
um, og satt ab segja bjargaði þab alveg deginum hjá
Garra ab kynna sér þau safaríku samsæri sem þar eru
höfð eftir leyndardómsfullum „áhrifamiklum fram-
sóknarmanni". Samsæri gærdagsins snerist að sjálf-
sögbu um forsetaframbob Davíðs og var fimmdálka
fyrirsögnin „Davíð er ab stela senunni".
í stuttu máli gengur málið út á það ab Davíð ætlar
að eigna sér heiðurinn af hugsanlegri vaxtalækkun
viðskiptabankanna, vegna þess að það sé svo gott
fyrir menn, sem eru að fara í forsetaframboð, að hafa
veriö „maðurinn sem lækkaði vextina", eins og sagt
er. Bendir Alþýðublaðiö á að Davíð hafi viljað fresta
fundi ráðherra með seðlabankastjórum um einn
dag, til aö geta tekið þátt í honum sjálfur ásamt
Finni Ingólfssyni viðskiptaráðherra. Davíb ætli svo
augljóslega ab skýra sjálfur frá niöurstöðunum um
að vextir muni lækka,
og baða sig síðan í
þakklæti þjóðarinnar
og láta hana kjósa sig
sem forseta að launum.
Inn í kenninguna er
síðan fléttaö svona
hliðaratburðarásum,
eins og því að fram-
sóknarmenn séu orbnir
„pirrabir" á samstarfinu út af hin-
um og þessum móðgandi aðgerð-
um af hendi sjálfstæðismanna upp
á síðkastið.
Steingríms þáttur
Hermannssonar
Allt er þetta hið besta mál og samsæriskenningin
— eða „fréttin" eins og Alþýðublaðið stillir þessu
upp — í raun hin besta skemmtun. Hins vegar verð-
ur ekki hjá því komist að gagnrýna örlítið uppsetn-
ingu og mat Alþýðublaösins á þessari leikfléttu for-
sætisráðherra. Alþýðublaðið gleymir nefnilega alveg
Steingríms þætti Hermannssonar, sem er Iöngu bú-
inn að stela glæpnum frá Davíð.
Steingrímur baðabi sig nefnilega í fyrradag í Tím-
anum í þessu sama vaxtalækkunarsviðsljósi, sem Al-
þýðublaðið ætlar að úthluta Davíð. Það væri nú orð-
inn þunnur þrettándi fyrir Davíö sem forsetaefni, ef
hann þarf aö láta sér lynda notab baövatn og ætlaði
að fara að láta Seðlabankann lækka einhverja vexti,
sem Steingrímur er þegar búinn aö lýsa yfir að hljóti
ab verða að lækka. Hitt væri nær, að spyrja hvort
kenningin um forsetaefnib, sem er „maðurinn sem
lækkaði vextina", ætti ekki frekar við um Steingrím
en Davíð. Steingrímur hefur jú Iíka verið orðaður viö
framboð, og ef samsæriskenningin í Alþýðublaðinu
er rétt og Davíð hefur ætlað aö „stela senunni" frá
Finni Ingólfs, þá er eiginlega spurning hvort það sé
ekki Steingrímur sem sé hinn mikli senuþjófur —
hann hafi stolið senunni frá Davíð. Garri
Þau góbu áhrif góöærisins
Islendingar hafa búib vib betra
veðurlag í vetur en flestar eba
allar Evrópuþjóðir og þótt víðar
sé leitað. Hið eina sem skyggir á
einmunatíðina er hvellurinn
sem brast á og tók sinn dýra toll
fyrir vestan á haustmánuðum.
Ýlir, mörsugur og þorri hafa
einkennst af stilltu veðri og hlý-
indum. Snjóleysib er beggja
blands, jörðu er þá ekki skýlt í
frostum og skíðafólk veröur að
finna sér eitthvað annað til
dundurs en að renna sér upp og
niður brekkur. Þeir, sem selja
skíðavörur af öllu mögulegu
tagi, verða fyrir tekjumissi og eins þeir sem eiga og
reka snjóruðningstæki og þéna vel þegar illa vibr-
ar og stórhríðir geisa.
En þab er nú svo ab eins dauði
er annars brauö og ríkib og sveit-
arfélög spara stórfé á því ab ekki
þarf að ryðja vegi og götur nema
í undantekningatilfellum.
hendir sveitarstjórnarmönnum
menntakerfin.
Sama er upp á teningnum hjá
ríkisbankamönnum, sem fara á
að láta starfa hjá hlutafélögum
og mörgum þykir ekki kunna
góöri lukku ab stýra. Og svo eru
starfsmenn Pósts og síma
felmtri slegnir yfir þeim ósköp-
um, aö Halldór Blöndal hætti
að vera þar hæstrábandi til sjós
og lands og fyrirtækið verði
gert að hlutafélagi.
Vanagangur
Verst er að góðærið til lands og sjávar nýtist ekki
nema að takmörkuðu leyti. Góðar gæftir gera litla
stob, þegar ekki má fiska nema takmarkaðan
kvóta og hann veröur ekki stækkaður vegna blíð-
vibra. Til landsins eru bændur líka háðir fram-
leiðslukvóta og þótt fé geti gengið úti og gjöf spar-
ast, stækka búin ekki við þaö.
Hægt er ab spyrja sig hvaö veðurlagið skiptir
miklu máli þegar upp er staöið. Það er bannað að
fiska í vetrarblíöunni og mikil búvöruframleiðsla
skaðar efnahaginn fremur en hitt. Verksmiöjur
ganga sinn vanagang, misjafnlega skrykkjótt, og
heilbrigbiskerfið er í sífelldu uppnámi og er óháð
veðurlagi. í skólum taka nemendur punktapróf og
kennarar sífra yfir lágum launum og vondri að-
stöðu og það gera þeir líka í norðanáhlaupunum.
Og svo er þeim meinilla við að hætta að vera rík-
isstarfsmenn þegar hin máttuga hönd ríkisins af-
Vegir Gubs
Allar fara þessar rábagerbir fram í góðærinu,
sem ætti ab auka mönnum bjartsýni og þakka
Guði-fyrir það. En Drottinn minn góbur! Hvernig
—------------------------- gengur aö rata IJans vegi á okkar
A víl^3V3nflÍ síðustu og bestu tímum? Hverjir
1 ryðja Hans þrönga stíg á meðan
breiði vegurinn er heflabur og
greiðfær eins og endranær? En það er erfitt að
velja þarna á milli og þótt vegir Guðs séu órann-
sakanlegir, hefur vígður maður upplýst opinber-
lega ab Drottinn sé hættur að aka Langholtsveg-
inn, að manni skilst vegna þess að Hann velur
fremur krók en keldu.
Nú er komið út á hálar brautir í skrifum um
góðærib. Það á að láta guðfræðinga, lögfræðinga
og tónlistarmenn um hvort himnafaðirinn vill
heldúr hlýöa á músík eða boðskap ritningarinnar,
og hvort altari á að víkja fyrir hljóðfæri.
Mildur vetur virðist ekki hafa mikil áhrif á þjóð-
lífið, sem ávallt er samt við sig. Nú eru þeir farnir
að deila um vextina rétt einu sinni og þykja sum-
um þeir of háir, öbrum of lágir, og breytingar á
vinnulöggjöfinni eru alltaf öruggt rifrildisefni,
eins og hvort ríkissjónvarpið sé skemmtilegt eba
leiðinlegt.
En blessuð sé veðurblíðan fyrir það eitt, að hún
gerir allt staglib heldur bærilegra fyrir þá sem
þurfa að búa við það.
OÓ