Tíminn - 16.02.1996, Blaðsíða 5

Fö'studagur 16. febrúar 1996
5
Búðardalsá á Skarðsströnd
Ein hinna mörgu laxveiöiáa í
Dalahéraöi er Búöardalsá, sem
er um bæjarleiö innar á
Skarösströnd en höfuöbóliö
Skarö. Til beggja handa henn-
ar, ef svo má segja, eru tvær
hliöstæöar ár hennar, Krossá
og Fagradalsá, sem upptök
eiga í fjalllendinu á Skarös-
strönd og í Saurbæ. Viö höf-
um áöur vikiö aö náttúrufeg-
urö á þessum slóöum, sem
þykir einstæö, ekki síst frá
Skarösströnd þegar horft er út
yfir Breiöafjörö um eyjar og
sund.
Upptök árinnar eru í svo-
VEIÐIMAL
EINAR HANNESSON
nefndum Búðardalsdrögum, en
áin fellur í sjó í Breiðafjörð við
svonefnda Leirgróf. Vatnasviö
árinnar er 66 ferkílómetrar og
lengd hennar 14 km. Til hennar
fellur ofarlega Hvarfdalsá, sem
kemur úr samnefndum dai, auk
nokkurra minni áa og lækja.
Fiskræktin
Búöardalsá var áður fyrr að-
eins fiskgeng göngufiski örstutt
frá sjó. Langt er síðan fyrst var
farið að tala um að gera ána fisk-
genga. En það er fyrst skömmu
eftir 1970 að raunhæfar aðgerð-
ir hefjast til að hrinda því í
framkvæmd. Stofnað var veiði-
félag um ána og áin leigð Búð
h.f., en það voru eigendur að
jörð við ána. Þeir unnu síðan að
fiskrækt í formi fiskvega og
seiðasleppinga. Hjá Sundafossi,
sem er stutt frá sjó, var byggður
laxastigi áriö 1975. Þá var
sprengd hindrun og gerðar um-
bætur hjá Arnarfossi 1978. Við
þetta varð áin fiskgeng um 12
km leið án frekari hindrana. Þá
var sleppt laxaseiðum af ýmsum
stærðum í ána. Nú er sleppt slík-
um seiðum af stofni úr ánni
sjálfri, sem alin eru upp í eldis-
stööinni að Kverngrjóti í Saur-
bæ, sem þjónar ánum í Dala-
byggð með uppeldi laxaseiða af
stofnum ánna sjálfra.
Veiðiskapur
Eingöngu er veitt á stöng í
ánni og notaðar mest tvær
stengur samtímis við veiðar. Ár-
leg meðalveiði á árunum 1985
til 1994 voru 81 lax í Búðar-
dalsá, en mesta árleg veiði 1991
146 laxar. Leigutaki var lengst
af Búð h.f., sem fyrr greinir, en
starfsfélagar hjá Olíufélaginu
h.f. leigðu ána í 4 ár. Leigutaki
1996 og 1997 eru Jóhann Sig-
urðarson leikari og nokkrir fé-
lagar hans úr leikhúsinu. Þeir
hafa til afnota veiðihús við ána
í landi Hvalgrafa, sem jarðareig-
andi á. Þar geta veiðimenn haft
sína hentisemi með gistingu og
fæði. Yfirleitt er auðvelt að
komast að veiðistöðum.
Veíbifélagið
Veiðifélag Búðardalsár, sem
nær til veiði í ánni og ræktunar
hennar, hlaut staðfestingu
1973. Það hefur innan sinna vé-
banda 6 jarðir. Formaður félags-
ins hefur alla tíð verið Þorsteinn
Karlsson bóndi, Búðardal II.
Neöri hluti fiskvegar í Búöardalsá, hjá Sundafossi. Ljósm. eh
Efri hluti fiskvegar hjá Sundafossi í Búöardalsá.
Nauðgun á konum og velsæmi
Miðvikudaginn 7. þessa mán-
aðar birti DV ljósmynd af bresk-
um sjómanni, nánast yfir alla
forsíðuna, og þá frétt með, að
samkvæmt DNA-rannsókn
bandarísku alríkislögreglunnar,
FBI, væri maöurinn sekur um
nauðgun á íslenskri konu. Mál
þetta hefur mikið verið rætt í
fjölmiðlum undanfarið og því
ástæðulaust að rekja það hér í
smáatriðum. En viti menn.
Daginn eftir birtist lítt áberandi
baksíðufrétt í sama blaði, þar
sem fréttin frá deginum áður
var borin til baka. DNA-rann-
sókn FBI reyndist sem sagt end-
anlega sanna sakleysi sjó-
mannsins.
Vitanlega er það forkastan-
legt, að DV skuli haga frétta-
flutningi með þessum hætti. En
ýmsar spurningar vakna. Nið-
urstaða FBI barst yfirvöldum
föstudaginn 2. febrúar. Hví
þögðu þau þar til daginn eftir
umrædda frétt í DV? Og hvað-
an hafði blaðið fréttina? Mér er
ekki kunnugt um, að liðið á
þeim bæ sé sérlega náttúraö fyr-
ir skáldskap. Getur hugsast, að
blessað „kerfið" hafi vifjað
draga athyglina frá eigin klúðri
með því að leggja gildru fyrir
fjölmiðla? Spyr sá sem ekki veit.
Reyndar hafði Bretinn þegar
hér var komið sögu verið sýkn-
aður í Hæstarétti, þannig að
dómskerfi íslands hafði veriö
forðað frá ævarandi smán. En
það bætir ekki hlut Rannsókn-
arlögreglu ríkisins né heldur
Ríkissaksóknara. Hvernig í
dauðanum getur það gerst, að
maður, sem kærður er fyrir
nauðgun, skuli ekki látinn sæta
læknisrannsókn? Slík rannsókn
var framkvæmd á konu þeirri,
sem kærði. Niðurstaðan varð
sú, að hún hafði sýnilega verið
beitt ofbeldi. En héðan af verð-
ur því tæpast svaraö, hver sé of-
beldismaðurinn. Sá maður á
rannsóknaraðilum þessa máls
skuld að gjalda, sé á annaö borð
hægt að greiða sérstaklega fyrir
heimsku.
En mér er spurn: Þarf DNA-
rannsókn til að sanna sakleysi
manna, sem kærðir eru fyrir að
hafa nauðgað konum, sem af
fúsum og frjálsum vilja fara
með þeim um borð í skip, haf-
andi þegið af þeim veitingar á
öldurhúsum? Hvað sem öllum
lögum líður, er vændi ein elsta
atvinnugrein heims og hafnar-
vændi er jafngamalt siglingum.
Kona, sem hittir sjómann á
knæpu, þiggur í glas og fer síð-
an með honum um borð, hefur
einfaldlega gengið að ákveðn-
SPJALL
PJETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
um viðskiptum. Þannig ganga
kaupin fyrir sig í höfnum um
heim allan. íslenskum konum
er eins gott að fara að skilja
þessi einföldu sannindi í sam-
skiptum sínum við erlenda sjó-
menn.
Þetta á ekki aðeins við í því
tilfelli, sem hér hefur verið
nefnt. Nákvæmlega það sama
gildir um mál, sem upp kom
um borð í verksmiöjutogara í
Hafnarfirði á síðasta ári. Þá fóru
tvær konur um borð í verk-
smiðjutogara og lögðu svo fram
nauðgunarkæru. í framhaldi af
því sýndi rannsóknarlögreglan
af sér það ótrúlega útlendinga-
hatur að raða sjö tugum er-
lendra sjómanna upp á hafnar-
bakkanum, til að umræddar
„hefðarfrúr", sem væntanlega
fóru um borð í togarann bein-
ustu leið af KFUK-fundi, mættu
bera kennsl á meinta kvalara
sína. Og ég veit ekki betur en að
enn, mörgum mánuöum eftir
atvikið, sitji tveir Georgíumenn
í gæsluvarðhaldi, annað hvort
blásaklausir eða þá vegna þess,
að umræddar konur skilja ekki
eðli hafnarvændis.
Með þessum orðum er ég ekki
að saka þessar konur um vændi,
né heldur þá sem kærði Bret-
ann. En að fara um borð í skip
með ókunnugum sjómönnum,
sem auk þess hafa verið veitulir
á vín, án þess aö reikna með að
þeir vilji fá eitthvað fyrir sinn
snúð, er álíka gáfulegt og að fá
sér „spássitúr" um jarð-
sprengjusvæði og verða svo
undrun sleginn yfir því að
missa undan sér lappirnar.
Fáum dylst að nauðgun er
með viðurstyggilegustu glæp-
um. Fyrir slíkt athæfi ber að
refsa af fullri hörku. Yfirvöldum
leyfist því ekki að haga sér með
þeim hætti, að nauðgunarmál
verði að hverjum öörum brand-
ara í huga almennings. Þau
verða að gera sér ljóst að það er
ekki aðeins hægt að nauöga
konum — það er einnig hægt
að nauðga hugtökum og al-
mennum viðhorfum. Og sé við-
horfum nógu oft naubgað, taka
ný viðhorf gildi. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
ENN KLJÚFA
BESSASTAÐIR
ÍHALDIÐ
í næsta mannskæbum prestskosn-
ingum fyrir löngu sagbi Davíb
Oddsson ab prestskosningar og for-
setakjör klyfu jafnan Sjálfstæbis-
flokkinn í herbar nibur og varb þá
hugsab til forsetakjörsins árib 1952.
Dr. Gunnar Thoroddsen, frændi
Davíbs, var þá borgarstjóri íhaldsins
í Reykjavík og studdi tengdaföbur
sinn, Ásgeir Asgeirsson, til forseta á
móti séra Bjarna jónssyni, fram-
bjóbanda Sjallans. Dr. Gunnar hlaut
bágt fyrir hjá íhaldinu, sem engu
gleymir og aldrei fyrirgefur. Margir
íhaldskurfar gengu því hart fram
gegn dr. Gunnari, þegar hann
baub sig svo sjálfur fram árib 1968
gegn dr. Kristjáni Eldjárn.
Nú er sagan ab endurtaka sig
rangsælis meb öfugum formerkj-
um: Fyrrum borgarstjóri Reykvík-
inga hímir nú vib afleggjarann út á
Álftanesib og hugsar sjálfum sér
gott til glóbarinnar, en ekki tengda-
föbur sínum eins og Gunnar
frændi. Davíb er hins vegar manna
líklegastur til ab halda þjóbinni á
tánum fram á kjördag og halda lífi í
bæjarumræbunni. Hann er þó ekki
einn um hituna frekar en séra Bjarni
forbum.
Bobab hefur komu sína í forsetar-
allib Gubrún Pétursdóttir, sem stób
eins og hershöfbingi upp í hárinu á
Davíð f rimmunni um rábhúsbragg-
ann Ijóta í Reykjavíkurtjörn á sínum
tíma. Allt bendir til ab þeim skötu-
hjúum Ijósti aftur saman yfir endur-
byggbum Bessastöbum meb vfn-
kjallara og nýrri eldavél. Sú glfma er
eflaust tímans virbi ab bíba eftir
fram á vordaga, en þar meb er ekki
öll sagan sögb:
Gubrún Pétursdóttir er ekki bara
prýdd mörgum höfubkostum, held-
ur er hún líka betur gift en gengur
og gerist um frambjóbendur til for-
setakjörs og jafnvel prestskosninga.
Auk þess á hún afar merkilegan
frændgarb og jafnvel ennþá skraut-
legra mágafólk út um borg og bý.
Fabir Gubrúnar er Pétur heitinn
Benediktsson bankastjóri, af En-
geyjarætt og föburbróbir Björns
Bjarnasonar Internetrábherra.
Pétur Benediktsson fór fyrir þeim
íhaldskurfum sem gengu á móti dr.
Gunnari árib 1968, enda sagbist
hann vera á móti því ab forseta-
embættib gengi í arf eins og hvert
annab þribja flokks konungsdæmi á
fastalandi álfunnar. Pétur vissi hvab
hann söng, því hann sat þá sjálfur f
þingsætinu sem hann erfbi eftir
tengdaföbur sinn, Ólaf Thors.
Spurningin er því hvort gamlir
Gunnarsmenn verba jafn langrækn-
ir á kjördag f vor eins og gamlir En-
geyingar voru sumarib 1968.
Davíb Oddsson er hvorki ættlaus
mabur né búlaus, þegar því er ab
skipta, og kominn af Briemsættinni
fjölmennu og fleira góbu fólki. Ættir
Davíðs skarast meira ab segja vib
sjálfa Engeyjarættina og ekki nóg
meb þab: Ljóst er ab Björn Bjarna-
son tekur vib Sjallanum ef Davíb
klófestir Bessastabi, og er þab ekki
minni upphefb fyrir Engeyjarættina
en Álftanesib. Margir flokksmenn
munu kjósa Davíb upp á þau býti.
Sjálfstæbisflokkurinn gengur því
klofinn til næstu forsetakosninga
eins og venjulega, og sjálf Engeyja-
rættin er klofin f herbar nibur.
Kannski sameinast Briemsættin í
fyrsta skipti í sögunni og tryggir út-
varp Matthildi nýja spaugstofu á
Álftanesinu.