Tíminn - 27.02.1996, Blaðsíða 3

Þri&judagur 27. febrúar 1996

3
Tímamótasamningur Cenís hf. viö bandarískt fyrirtœki
í líftcekniiönaöi:
Ensím-iðnaður stað-
settur á íslandi?
Tímamótasamningur hefur
verib undirritabur milli Genís
hf. og bandarísks iíftæknifyr-
irtækis Recombinant BioCa-
talysis Inc. (RBI). Samstarfib
mibar einkum ab því ab upp-
götva og þróa lífræna efna-
hvata, eba ensím, úr hitaþoln-
um og kuldavirkum örverum.
Ensím úr slíkum örverum hafa
ýmislegt umfram ensím sem
ræktub eru úr örverum sem
lifa vib venjulegt hitastig.
Vonast er til ab ensímin geti
nýst í t.d. matvælaframleibslu
og lyfjaframleibslu.
Framkvæmdastjóri RBI, Dr.
Barry Marrs, er nú staddur hér á
landi ásamt samstarfsmönnum
sínum og Dr. Karl Stetter frá
Þýskalandi sem jafnframt stofn-
abi RBI árib 1994 en Stetter
tókst ab einangra bakteríu sem
lifir vib 113 grábu hita en ekki
hafa fundist lífverur vib hærra
hitastig. Ætlunin er ab gera til-
raun hér til ab kanna hvort ör-
verur finnist hér sem lifi vib
hærri hita, 120-30 grábur. Ab-
stæbur á íslandi til slíkra rann-
sókna eru betri en víba annars
stabar þar sem hér er fjöldi bor-
hola meb þekkt hitastig og eru
margar þeirra fóbrabar nibur á
mikib dýpi þannig ab minni lík-
ur eru á örverurnar hafi borist í
sýnin frá mengun úr efri jarb-
lögum. Ef slíkar örverur fyndust
hér væri þab merk uppgötvun
og ab sögn Jóhannesar Gíslason-
ar, framkvæmdastjóra Genís,
væri jafnvel möguleiki ab koma
af stab ensímibnabi hér á landi í
náinni framtíb.
Hér á landi er einkum unnib
ab rannsóknum og þróunar-
starfsemi varbandi líftækni en
RBI hefur einnig markabssetn-
ingu á ensímum á sínum snær-
um og var í síbustu viku ab
markabssetja sín fyrstu ensím
sem nýst gætu í ibnabi.
Á blabamannafundi í gær
benti Dr. Marrs á ab íslendingar
gætu t.d. nýtt sér ensím úr hita-
þolnum örverum í matvæla-
framleibslu. Meb því ab nota en-
sím til ab kljúfa nibur prótín í
fiski yrbu þau aubmeltanlegri og
þar meb ykist verbgildi hráefnis-
ins.
Meb hjálp erfbafræbinnar
geta ensím úr hitaþolnum ör-
verum orbib hagkvæmar til en-
símframleibslu. Þannig er hægt
ab færa gen úr hitaþolinni ör-
veru í örveru sem þrífst vib
venjulegt hitastig og rækta gen-
ib þar.
Nú þegar eru til um 300 virk
ensím sem geta nýst í ibnabi en
ab sögn Marrs er ætlunin ab tí-
falda þá tölu á tiltölulega stutt-
um tíma. Þegar hafi þeir fundib
208 ensím til vibbótar vib þau
sem notub eru. ■
Þessi hópur manna hefur unnib ab rannsóknum, þróun og markabssetn-
ingu ensíma. Gerb verbur tilraun hér á landi til ab finna og einangra líf
sem vex vib hcerra hitastig en nú er vitab. Dr. Stetter frá Þýskalandi, sem
er abili ab samstarfinu, hefur einangrab bakteríu sem dafnar vib 113
grábu hita sem er hæsta þekkta hitastig þar sem líf getur þrifist.
Brunavarnir í samtengdum íbúöahúsum. Brunamálastofnun:
Reglugerðir eru
stundum brotnar
Fimm prestar vígöir um helgina:
Guðjón Skarphéðinsson
verður vígður í vor
Biskup vígbi fimm prestsefni
nú um helgina. Upphaflega átti
Gubjón Skarphébinsson, sem
kosinn var prestur ab Stabar-
stab á Snæfellsnesi, einnig ab
taka vígslu um helgina en ab
sögn Baldurs Kristjánssonar,
biskupsritara, verbur Gubjón
Fjármálaráöherra á Al-
þingi:
Öll skilyrði
til að vextir
geti lækkað
Friðrik Sophusson, fjármála-
ráðherra, sagbi ab öll skilyrði
væru fyrir hendi til þess ab
vextir geti lækkab. Þau orb
féllu í svari vib fyrirspurn frá
Gubna Ágústssyni um vaxta-
málin.
Gubni Ágústsson kvabst einu
sinni hafa gefib Fribriki Sophus-
syni sex stjörnur. Þab hafi verib
haustib 1993 þegar Fribrik sem
fjármálarábherra fyrri ríkis-
stjórnar hafi hótab innlendum
fjárfestum ab fara meb lánsfjár-
útbob ríkisins á erlenda fjár-
magnsmarkabi ef þeir keyptu
ekki verbbréf ríkissjóbs. Þetta
hafi hrifib og vextir lækkab um
allt ab 2%. í kjölfar þess hafi
hafist sókn í atvinnulífinu sem
gerbreytt hafi stöbu fyrri ríkis-
stjórnar Davíbs Oddssonar.
Fribrik Sófusson lofabi ekki
samskonar hótunum nú en
hann kvab allar abstæbur vera
til vaxtalækkunar og ekki síst
fyrir þá sök ab lánsfjárþörf ríkis-
ins væri nú mun minni en hún
hafi verib 1993. -ÞI
ekki vígbur fyrr en í vor. Þab
hafi einfaldlega komib Gubjóni
betur ab taka ekki vib braubi
sínu fyrr en 1. júní.
Biskup mun úrskurba í Lang-
holtskirkjudeilunni í fyrsta lagi í
lok þessarar viku. Varbandi ásak-
anir á hendur biskupi um meinta
kynferbislega áreitni sagbi Baldur
ab biskup myndi ekki gefa frá sér
frekari yfirlýsingar um þau mál í
bili. Ríkissaksóknari hefur enn
ekki sent frá sér formlega yfirlýs-
ingu um hvort embættib taki ab
sér rannsókn á sannleiksgildi
ásakananna en eins og komib
hefur fram í fjölmiblum væri mál-
ib undir venjulegum kringum-
stæbum talib fyrnt og því ekki í
verkahring ríkissaksóknara.
-LÓA
„Þetta er því miður of víba
gallab," sagbi Bergsteinn
Gizurarson, brunamála-
stjóri Ríkisins, í samtali vib
Tímann í gær, þegar hann
var inntur eftir brunavörn-
um í sambýlishúsum, til
dæmis milli rabhúsa.
„Eftirlit getur verib ófull-
komib eftir stöbum, menn
fara ekki alls stabar eftir því
sem þeir eiga ab gera," sagbi
Bergsteinn.
Brunamálastofnun rann-
sakar bruna tveggja rabhúsa í
raðhúsalengju á Árskógssandi
um helgina, en þar fórst einn
íbúa hússins, karlmaður um
fertugt. Ab öllu jöfnu er það
hlutverk byggingafulltrúa og
eldvarna vibkomandi sveitar-
félags ab hafa eftirlit meb
íbúbarhúsum. Brunamála-
stofnun hefur aballega meb
ab gera eftirlit meb meirihátt-
ar atvinnufyrirtækjum þar
sem fólk safnast saman og
dvelur utan heimilis.
Árni Árnason hjá Bruna-
málastofnun sagbi ab bruna-
veggir milli íbúba eigi ab
hindra að eldur berist milli
íbúða eftir þakinu.
„Veggur á milli íbúba í rab-
húsi á ekki endilega ab ná upp
úr þakinu, heldur upp ab ystu
klæbningu. Þab getur gerst,
sérstaklega ef þab er hvasst og
vindur stendur þannig ab ber-
ist fljúgandi neistar á milli, að
kvikni í næstu íbúb," sagði
Árni. Hann sagbist ekki vita
hvernig háttabi til í raðhúsa-
lengjunni á Árskógssandi, en
Brunamálastofnun mun
rannsaka húsbrunann.
Að sögn Árna Árnasonar
gilda þær reglur ab þegar þak
er komið í ákvebið flatarmál
samtals, til dæmis 500 til 600
fermetrar, þá þarf að skipta
þakinu upp með brandgafli,
sem er þá steyptur veggur,
sem nær annað hvort upp úr
þakinu eða ab þakið er varib
sérstaklega sitt hvoru megin
vib. Árni sagði ab vissulega
væri meira öryggi í því ab
brandgafl næbi upp fyrir þak-
brún.
Árni sagði að vissulega væri
þab til ab ekki væri farib eftir
gildandi reglum, þó væri regl-
an sú að farib væri eftir þeim
stöðlum sem settir væru.
„Reynslan sýnir ab þab er
mjög fátítt ab brenni fleiri en
ein íbúb í sama húsi. Þaö sýn-
ir ef til vill að íbúðarhúsnæði
hjá okkur er tiltölulega vel
byggt hjá okkur og sé ekki í
slæmu ástandi," sagði Árni.
-JBP
Stórbruni á Arskógs-
sandi:
Maður
lést
Maður lést í eldsvoba í rað-
húsi viö Öldugötu á Ár-
skógssandi abfaranótt
sunnudags. Hann hét Bjarni
Halldór Höskuldsson, 39
ára, og lætur eftir sig 3 börn.
Eldurinn kviknaði í rab-
húsalengju og fékk slökkvilib-
ib á Dalvík tilkynningu um
brunann á þribja tímanum
um nóttina. Ibúbin var alelda
þegar ab var komib og hafbi
eldurinn einnig náb ab breib-
ast í næstu íbúb við hliðina.
Mjög hvasst var og aðstæður
til slökkvistarfs erfiðar. Eigna-
tjón er metib um 20 milljónir.
-BÞ
Athugasemd vegna leikarauppsagna
í tilefni vibtals blabamanns
Tímans vib Eddu Þórarins-
dóttur, formann Félags ís-
lenskra leikara, sem birtist í
blabi yöar sl.laugardag, þar
sem fram koma ýmsar rang-
færslur varbandi uppsagnir
leikara vib Þjóbleikhúsib fyrir
fimm árum, óska ég eftir því
aö koma eftirfarandi leibrétt-
ingum á framfæri:
Edda heldur því fram að leik-
arar þeir, sem undirritabur sagbi
upp störfum hafi kært uppsagn-
irnar og fengið sér dæmd laun í
eitt ár. Þetta er ekki rétt. Enginn
grundvöllur var fyrir slíkri kæru
enda alfarib stabið ab uppsögn-
unum eins og lög gera ráb fyrir.
Hins vegar kom fram ágreining-
ur um valdsvið fráfarandi og
vibtakandi þjóbleikhússtjóra,
en lögum samkvæmt gegna þeir
bábir embætti samhliba í 8
mánubi: sá fráfarandi til þess ab
stjórna yfirstandandi leikári, sá
nýrábni til þess ab skipuleggja
og stjórna öllu, sem varðar kom-
andi leikár, þ.á m.mannarábn-
ingum. Þrjú lögfræbiálit af fjór-
um, sem leitað var eftir, stab-
festu, aö undirritabur hafi verið
í fullum rétti til þess ab segja
upp umræddum leikurum og
hafi í öllum atriðum farib ab
lögum um Þjóðleikhús. Fjórba
lögfræbiálitib benti á, ab hugs-
anlega mætti hártoga þá grein
laganna, sem fjallabi um verka-
skiptingu leikhússtjóranna
tveggja og það var í skjóli þessa
fjórba álits ab Gísli Alfreösson
fráfarandi Þjóöleikhússtjóri
ákvað ab afturkalla uppsagnirn-
ar, þótt fram ab því hefði hann
aldrei gert neinar athugsemdir
við þær á fundum Þjóðleikhús-
rábs. Vegna uppsagnarákvæba í
samningum leikara vib Þjób-
leikhúsib framlengdist þar meb
rábning þeirra um heilt ár. Und-
irritabur kaus ab fara ekki lengra
með málib, þótt unnt hefbi ver-
ib að láta reyna á það fyrir dóm-
stólum', hvort Gísli hafi í raun
haft þessa heimild.
Þá er þab heldur ekki rétt ab
leikararnir, sem sagt var upp,
hafi verib um fimmtugt eins og
haft er eftir Eddu. Undirritabur
sagbi á sínum tíma, í ársbyrjun
1991, upp sex leikurum, m.a. til
þess ab jafna aldurssamsetningu
hóps fastrábinna leikara vib
Þjóbleikhúsib og bæta vib
yngstu kynslóð leikara, sem þá
vantabi alfarib í þann hóp.
Mebalaldur þeirra leikara, sem
sagt var upp var 44 ár, þannig ab
þeir vom nær fertugu. Undirrit-
abur setti sjálfum sér þá vibmib-
unarreglu, ab engum leikara,
sem náb hafbi 50 ára aldri var
sagt upp af leikarasamningi.
Þær ætla ab verba langlífar
rangfærslurnar varbandi þetta
margumrædda uppsagnarmál,
en ég treysti því ab menn haldi
sig við stabreyndir þegar — og ef
— vitnab er til þessa máls í
framtíbinni.
Virðingarfyllst,
Stefán Baldursson,
Þjóðleikhússtjóri