Tíminn - 27.02.1996, Blaðsíða 4

4
Þri&judagur 27. febrúar 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gubmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf.
Mánaöaráskrift 1550 kr. m/vsk. Veró í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Kreppa félagslega
húsnæðiskerfisins
Ein af grunnþörfum fólks er aö hafa þak yfir höfuðið
og eru húsnæðismál þess vegna eitt af viðamestu við-
fangsefnum einstaklinga og fjölskyldna í þjóðfélag-
inu. Eðlilegt hefur þótt að samfélagið kæmi til hjálp-
ar við þetta verkefni.
Þessi aðstoð hefur verið í formi vaxtabóta eða lána
í félagslega húsnæðiskerfinu með lægri vöxtum, og
eru þessi úrræði ætluð þeim tekjulægri í þjóðfélaginu.
Félagslega húsnæðiskerfið er hluti af velferðarkerf-
inu í landinu, en á síðari árum hefur þetta kerfi lent í
kreppu. Fyrir því eru margar ástæður. í fyrsta lagi hef-
ur ekki alltaf verið byggt í þessu kerfi út frá sjónar-
miðum notandans, heldur hefur það verið notað til
þess að skapa atvinnu í viðkomandi byggðarlagi. Það
fyrirkomulag hefur verið að notendur eiga ekki kost á
nema fullkláruðum íbúðum, sem oftar en ekki hafa
verið of dýrar fyrir greiðslugetu viðkomandi, þannig
að hann hefur gefist upp við að standa í skilum. í
öðru lagi hefur innlausnarskylda hvílt á viðkomandi
sveitarfélagi þegar flutt er úr íbúðunum. Þetta þýðir
oft á tíðum misræmi milli þeirra, sem eru á almenn-
um markaði, og hinna.
Eins og fram hefur komið í fréttum hefur Félags-
málaráðuneytið nú til athugunar breytingar á félags-
lega íbúðarkerfinu. Þær eru meöal annars í þá veru að
breyta félagslegum eignaríbúðum í félagslegar kaup-
leiguíbúðir á vegum sveitarfélaganna. Einnig hafa
verið ræddar hugmyndir í þá átt að lán til félagslegra
íbúða verði greidd beint til einstaklinga og þeir eigi
val um það hvort keypt er notuð íbúð eða ný.
Þessar hugmyndir eru athyglisverðar, og ljóst er að
það þolir ekki bið að losa félagslega húsnæðiskerfið
úr þeirri kreppu sem það er í, ef það á að þjóna þeim
tilgangi sem því var upphaflega ætlaður, að auðvelda
tekjulágu fólki að koma sér upp þaki yfir höfuðið.
Jafnframt er nauðsynlegt að huga að framtaki
þeirra félagasamtaka sem hafa komiö sér upp leigu-
íbúðum, til dæmis samtaka á borð við Búseta. Við nú-
verandi fyrirkomulag er það einna hagstæðasta kerf-
ið og ber að huga að því úrræði jafnframt úrbótum á
félagslega kerfinu.
Það getur algjörlega skipt sköpum um lífsafkomu
og efnahag launamanna í þjóðfélaginu að þeim takist
að leysa húsnæðismál sín á skikkanlegan hátt, án
þess að lenda með öll sín f jármál í ólestri. Úrbætur og
aðgerðir í þessum málum í ljósi reynslunnar þola
þess vegna ekki bið. Mikill frumskógur lagasetningar
hefur átt sér stab um húsnæðismál á síðasta áratug,
en því miður hefur reynslan af mörgum þeim breyt-
ingum ekki veriö sem skyldi. Þau víti þarf að varast.
Staðnabur á analskeiðinu?
Sverrir Hermannsson, þjóöbanka-
stjóri að vestan, hefur einn hátt-
settra opinberra embættismanna til-
einkað sér þann endaþarmsstíl í op-
inberri framkomu að tala um
mannaskít í hvert sinn sem hann
tjáir sig opinberlega. Þetta virðist
hafa verið að ágerast að undan-
förnu. Sverrir talaði mikiö um óðs-
mannsskít í Alþýðublaðinu í fyrri
viku, þegar hann var að þvertaka
fyrir að skynsamlegt væri að lækka
vexti eins og íslandsbanki gerði.
Sverrir ritar síðan grein í Morgun-
blaðiö um helgina og skammast heil
ósköp yfir því að blaðið skuli birta
einhver ummæli eftir honum, sem
margítrekað hafi verið að væru „off __________
the record" og auk þess úr lagi færð.
Að sjálfsögðu er það ekki góð latína í blaðamennsku, ef
rétt er, að lokka fólk til að tjá sig um hluti á fölskum
forsendum, og greinilegt á Moggagreininni er að Þjób-
bankastjórinn Sverrir er reibur ritstjóra Alþýðublaðs-
ins. Hitt er greinilegt að þeir félagar, ritstjórinn og
bankastjórinn, höfðu talað um vaxtahækkunina undir
einhverjum formerkjum óðsmannsskíts.
Eigin þrekkur
En þessi mikli trúnaðarbrestur er Sverri tilefni til að
halda málinu aðeins áfram á þessum endaþarmsnótum
og hann endar grein sína í Morgunblaðinu á heim-
spekilegum vangaveltum um hvað ritstjóri Alþýðu-
blaðsins og fréttastofa Sjónvarps (sem vitnaði í Alþýðu-
blaðið) myndu hugsanlega skilja, ef hann héldi áfram
að eiga við þessa aðila orðastað. Sverrir segir: „Hann
(ritstjórinn) myndi vafalaust misskilja mig ef ég segði
að honum væri sæmst að éta sinn eigin þrekk og halda
ab ég væri aö vísa honum á eitthvert hnossgæti. Og
sjónvarpið myndi undireins biðja um mynd af krásinni
til birtingar."
Garra grunaði nú svosem hvað orbið „þrekkur"
merkti, en var nú ekki vissari en svo að hann fletti því
upp í Orðabók Menningarsjóbs. Þar var staðfest að
bankastjórinn kýs enn á ný að styðjast við skít í lík-
ingamáli sínu og raunar mannaskít þar sem hann vísar
til þrekks ritstjórans.
Oral- og analskeiöin
Þessi mannaskítsárátta minnir óhjákvæmilega á þær
Dapurleg blaðamennska
l'AÚ KKMUR að vlsu afar ajaldan
fyrir að fjölmiðlafólk bregðisl tnin-
aði við viðmælendur afna. Þó henti
jiað undirritaðan eitt ainn að biri
við hann viðlal, sem aldrei Þ
verið tekið. Aðapurður sagði bla'
maðurinn að hann hefði birt viðu
ótekið af þvf honum tókst ekki
ná ( mig! Ummælin sem eftir mt'
voni höfð hafði hann eftir jjósmynd
ara, sem kvaðst hafa heyrt mig fara
með þau inn á gangi I Landsbankan-
Þriðjudaginn 20. janúargekk mik-
ið á i Landsbankanum. Fjölmiðlar
sóltu injög á um fréttir af vaxta-
breytingum. M.a. rilstjóri Alþýðu-
blaðsins. Hleypti ég honum f gt-gn,
af |»ví aðallega sem ég hafði aldrei
við manninn lalað. Kg á það að vfsu
ekki eftir, svo það er frá.
Ritstjórinn spurði hvort Lands-
bankinn mvndi brevta vöxtum að
Sérstaklega
hafði V-^TÓÍinsskíturinn farið öfugt
ofan 1. ritstiórnnn svo úr varð tóm
vitleysa. M.a.s. íslandsbanki við það
bendlaður í miður smekklcgan hátl.
Nú va-ri ég ekki að cltast við
|>ennan ritsljóravesling nema af þvi
sem Rikissjónvaniið lét sér ssema
að Laka up(i amUigur rilsljórans sl.
föstudagskvöld og smfðaði að vissu
leyti nýtt axarskaft úr vitleysunni.
Engum getuin skal að þvf leitt hvað
að baki hefur búið þessu smekklega
hugarflugi Sjónvarpsins, en visast
renna fleiri fjölmiðlar i slóðina „il-
bleikir með slrengiian kvið".
1 En við ritstjóra Alþýðublaðsins er
ki hættandi A að eiga frekari orða-
ð. Hann tnyndi vafalaust mis-
ja mig ef ég segði að honum
.i sæmst að éta sinn eigin þrekk
.. halda að ég væri að vi.sa honum
á eilthvert hnossgæli. Og Sjónvarjiið
myndi undireins biðja um mynd af
krásinni til birtingar.
Sverrir llermannsson
CARRI
sálfræðikenningar sem segja að í ein-
staklingsþroska sínum gangi menn í
gegnum ýmis mismunandi skeið.
Með fyrstu þroskaskeiðunum eru or-
alskeiðib og analskeiðiö. Á oralskeiðinu kannar barnið
heiminn með því að stinga öllu upp í sig. Á analskeiö-
inu hins vegar hefur barnið ótrúlegan áhuga á hægð-
unum sem frá því koma, og er gríbarlega upptekið af
öllu sem því tengist. Síðan er talað um að menn nái
ekki fullkomlega að vinna úr þessum þroskatímabilum
og er þá talaö um að menn staðni á tilteknu skeiði og
þess sjáist stað í aögerðum, viðhorfi og sálarlífi manna
fram eftir öllum fullorðinsárum. Þannig muni t.d.
maður, sem staðnað hefur á analskeiðinu, sýna áber-
andi mikinn áhuga á mannaskít, bæbi sínum og ann-
arra. Slíkur áhugi er einmitt talinn geta verib vísbend-
ing um að eitthvað sé í ójafnvægi varðandi þroska sál-
arteturs viökomandi og geri honum erfiðara fyrir en
ella að beita yfirveguðum vitsmunalegum aðferðum á
þau vandamál sem að steðja hverju sinni.
Vextir og kúkur
Þó Sverrir þjóðbankastjóri grípi til þess af öllum
hugsanlegum samlíkingum að tala um óðs manns skít,
þegar hann vill ekki lækka vexti, og grípi til þess að
velta fyrir sér hvort sjónvarpið og ritstjóri Alþýðublaðs-
ins myndu skilja ef hann segði þeim að éta eigin skít, er
ekki þar með víst aö hér sé á ferbinni maður sem hefur
staðnað á analskeiðinu. Þó er ekki hægt að álasa mönn-
um þó þeir velti vöngum yfir því jafnvægisleysi sem
þessi háttsetti embættismaður sýnir með því að tala við
fjölmiðla um óös manns skít, þegar hann vill ekki
lækka vexti, og ritstjóraskít eftir að hann er búinn að
lækka þessa sömu vexti tveim dögum síbar.
Garri
Haukar í horai smyglara
Fáir opinberir starfsmenn hafa eins illt orð á sér og
„svarta gengið". Þegar það birtist í einhverri af fjöl-
mörgum inn- og útflutningshöfnum landsins er bölvað
og ragnað yfir þeirri andskotans ósvífni yfirvaldanna ab
láta tollskoöa skip og varning án fyrirvara. „Svarta
gengib" er hópur tollvarða, sem birtist í höfnum þegar
síst er von á og skýtur heiðarlegum smyglurum skelk í
bringu.
Það er vitað mál ab ekki er nokkur vegur ab grann-
skoða öll skip og varning sem til landsins kemur, til að
koma í veg fyrir smygl. Þess er gætt að flugfarþegar
verði fyrir sem minnstu hnjaski af hálfu tollvarða, þeg-
ar þeir koma í stórhópum til landsins, margir á hverjum
sólarhring. Þykir samt mörgum nóg um, þegar tollverb-
ir gerast svo ósvífnir að biðja einn og einn að opna
tösku.
Heimsborgaralegir feröalangar segjast hvergi verða
varir við svona framkomu í erlend-
um flughöfnum. Það sé aöeins á ís-
landi sem andstyggilegir tollþjónar
temji sér ab hnýsast í farangur.
Það er ljóst að landið er næsta op-
ið fyrir öllum innflutningi, lögleg-
um sem ólöglegum, og þykir flest-
um eða öllum sjálfsagt.
Afbrotamönnum
leiðbeint
Þversögnin er sú að krafa er gerð
til ab landinu sé lokað fyrir innflutn-
ingi fíkniefna, sem smyglað er í grammavís, mebfram
þúsundum vörugáma og hundruðum þúsunda ferðat-
askna, auk tíðra siglinga fiskiskipa milli landa.
Þegar nokkrir tollþjónar kvörtubu í blaði yfir því að
tollskoðun væri ekki nægileg og kenndu ónógri yfir-
vinnu sinni um, notaði Alþingi tækifærið til að verða
sér til eins ærlegrar skammar og þeirri stofnun er frekast
unnt.
Tollvörbum var bent. á af yfirmönnum sínum, að það
væri ekki beinlínis í þeirra verkahring að leiðbeina
smyglurum og lýsa því yfir opinberlega ab tollgæsla
væri nánast engin í landinu. Vissu fleiri og þögðu þó.
Upp var rokið á Alþingi með óbótaskömmum yfir því
að tollarar fengu ekki átölulaust ab skýra frá því hve
aumir þeir eru og einskis megnugir. En áreiðanlega hef-
ur mörgum þótt vænt um að heyra hvenær þeir eigi að
sæta lagi til að koma smygli á land og að flugfarþegar
geti haldið ró sinni þegar þeir margbrjóta öll lög og fyr-
irmæli um innflutning í farangri.
Kjaftforir ónytjungar
Inngrip þingmanna með tilheyrandi vandlætingum
fjölmiðla sýnir og sannar að getulausir og kjaftforir toll-
árar og smyglarar eiga hauka í horni, þegar halda þarf
smyglleiðum opnum. Það má ekki stöðva tollþjóna í því
að upplýsa hve auðvelt það er og þægilegt að stunda
smygl og flytja inn ólöglegt magn af varningi.
Nema ab meiningin sé að farið verði að stunda toll-
gæslu með árangri. Þá þarf að rába nokkur þúsund toll-
þjóna og setja niður „svart gengi" í hverja höfn í land-
inu, og dugir ekki minna en þrískiptar
vaktir ef gagn á ab verba af.
Mikið starf verður að fara í gegnum
alla gáma, sem til landsins koma, til
að leita af sér allan grun um aö ekki sé
verið að smygla nokkrum töflum af
popppillum.
Þá verður ekki leiðinlegt að koma í
flugliafnir frá útlöndum. Sægur ár-
vökulla tollþjóna mun berhátta hvern
mann og fara gegnum hvert snifsi í
farangri til ab sótthreinsa landið af
fíkniefnum.
Það er þetta sem Ögmundur þing-
maður og skoðanabræður hans eru ab fjasa um, þegar
þeir heimta að tollarar hafi ótakmarkaö málfrelsi til ab
koma því á framfæri ab tollgæslan sé í molum og þeir
geri ekkert gagn í starfi sínu.
Skilvirk tollgæsla og takmarkalítið athafna- og feröa-
frelsi fara ekki saman. Því sýnist óþarfi af tollþjónum að
koma upp um þau ríkisleyndarmál, að landið sé opið og
óvarib og þeir sjálfir verri en gagnslausir.
En Alþingi þykir sjálfsagt að benda smyglurum á
þessa þægilegu staöreynd. Svo er alltaf von ab það fjölgi
í samtökum Ögmundar, þegar nokkur þúsund tollþjón-
ar verða ráðnir til starfa til að eftirlitiö standi í stykkinu.
OÓ
Á víöavangi