Tíminn - 29.02.1996, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 29. febrúar 1996
LANDBÚNAÐUR
13
„ Vissulega er þaö erfiöara, en viö megum heldur ekki gleyma því aö aukiö
heilbrigöi er liöur í þeirri hagrceöingu sem á sér staö og ef til vill sá þáttur
hennar sem skilar mestum árangri þegar til lengri tíma er litiö. Vissulega
hefur vandi bœnda veriö aö aukast. Þessi flati niöurskuröur og kröfur um
hagrceöingu hafa dregiö úr tekjum þeirra. Kúabœndur hafa ef til vill ekki
oröiö nœgiiega varir viö þetta fyrr en nú.
óbreytt. Það hafi þó eðlilega
haft sína kosti, en sé einnig
barn síns tíma. Kröfurnar hafi
hreinlega aukist.
Erilsamt starf
— Er mikið álag á dýralœkn-
um?
„Já, þetta er oft erfitt starf og
erilsamt og hætta er á að menn
þreytist með tímanum. Þetta er
eins og með hvert annaö fyrir-
tæki. Flest eiga þau uppvaxtar-
tímabil, blómatíma og hnign-
unarskeið, en með dýralækna-
miðstöðvunum á að vera hægt
að fá nýja krafta til starfa eftir
því sem þörf krefur. Ungt fólk
kemur heim frá námi með nýjar
hugmyndir og oft sérhæfingu í
einhverjum dýralækningum.
Því er ómetanlegt að fá það til
starfa í samvinnu við eldri dýra-
lækna og blanda þannig saman
nýjungum og reynslu. Þannig
komum við aftur að kröfum og
þjónustuhlutverki. í þessu ligg-
ur lausnin við að svara kröfum
tímans og af þessu hljóta menn
að taka mið við fyrirhugaða
endurskoðun dýralæknalag-
anna."
Miklar breytingar á
dýralækningum
— Hafa ekki orðið miklar breyt-
ingar á dýralœkningum á síðustu
árum?
Sigurður Ingi kveður svo vera.
„Til skamms tíma snérust flestar
lækningaaðgerðir um líf eða
dauða. Dýralæknirinn var kall-
aður til þegar ekki varð hjá því
komist og oft var þá um erfið-
leika við burð eða doða í kúm
að ræða. Minna var um að leit-
að væri dýralækna vegna gælu-
dýra og hrossa. Á síðustu 10 til
15 árum hafa dýralækningarnar
hins vegar breyst mikið. Meira
er lagt upp úr hreinni ráðgjöf og
einnig fyrirbyggjandi aðgerðum.
Menn ganga einnig miklu
lengra í lækningum en áður, og
á það einkum við um gæludýr
og hross þar sem farið er að
framkvæma ýmsar stærri að-
gerðir á skurðstofum. Einnig er
meira um fyrirbyggjandi að-
gerðir í mjólkurframleiðslunni
og beinast þær ekki síst gegn
júgurbólgu, sem lengi hefur ver-
ið vandamál í íslenskum kúabú-
skap."
Sigurður Ingi segir miklar
breytingar einnig hafa átt sér
stað í mjólkurframleiðslunni.
Kýr verði ekki eins gamlar og
áður, sem geri það að verkum
að heilbrigði sé meira. Minna sé
um króníska júgurbólgu og
einnig hafi dregið úr algengum
burðarkvillum á borð við doða
og súrdoða, þótt þeir séu ennþá
fyrir hendi. Aðspurður segir Sig-
urður Ingi að þessir kvillar stafi
af röngum efnaskiptum, þegar
mikið reyni á líffæri kúnna
vegna mjólkurinnar. Þetta megi
oft rekja til fóðrunar og með
bættri fóðrun á undanförnum
árum hafi dregið verulega úr
þessum kvillum. Þótt fóðrun
hafi batnað á margan hátt, þá
hafi abstæður í landbúnabi þó
valdið því að dregið hafi verið
úr fóburbætisgjöf. Vegna fram-
leiöslutakmarkana og einnig
ákveðins áróðurs fyrir hag-
kvæmni heimaöflunar hafi
bændur í auknum mæli leitast
vib að fóðra mjólkurkýr á
heimaöfluðu fóðri. Við það bæt-
ist nú að verb á erlendum korn-
vörum hafi hækkað mikiö að
undanförnu og muni það auka
hagkvæmni heimaöflunarinnar
og herða menn í ab framleiða
meira af innlendu fóðri. Ein af-
leiðing þess að bændur hafi
dregiö úr kjarnfóðurnotkun sé
að erfiðara hefur jeynst að út-
rýma þessum sjúkdómum.
Kýrnar fái ekki nægilega orku-
ríkt fóður og gangi því um of á
eigin orkuforöa. Þarna verði
menn að finna milliveg. Menn
geti sparað sér til óbóta og misst
sparnaðinn vegna afurðataps og
kostnaðar vib lækningar.
Sigurður Ingi kveðst þó alls
ekki vera að kasta rýrð á inn-
lenda fóðuröflun. Svo virðist
sem unnt sé að stunda kornrækt
víða um land og bygg nái þeim
þroska að verða ágætt skepnu-
fóður, þótt það nái ef til vill
ekki nægilegum þroska til
manneldis. Eitt sé þó víst, að
ekki verði hægt að komast hjá
kjarnfóðurgjöf fyrir mjólkurkýr.
Verbum að lækka
frumutöluna
— Er júgurbólgan þá erfiðasta
vandamálið í kúabúskapnum?
„Hún hefur veriö með þeim
erfiðari, en þar hefur einnig
náðst verulegur árangur," segir
Sigurður Ingi og bætir við að þó
þurfi að gera betur. Hann segir
að næsta kynslób mjólkurkúa
þurfi helst ab verða júgurbólgu-
laus, og í því sambandi sé verið
ab tala um næstu fjögur ár á
meðan núverandi kúafloti sé ab
ganga úr sér og dætur þeirra að
taka við. „Við erum einnig með
of háa frumutölu í mjólk," bætir
Sigurbur Ingi vib. „Vib höfum
sett efri mörkin við 600 þúsund
frumur í ml, en staðlar Evrópu-
sambandsins eru 300 þúsund.
Norömenn eru komnir lengra
niður og gera nú kröfur um að-
eins 250 þúsund frumur í ml.
Með það að vopni ætlað þeir að
takast á við innflutninginn og
verja eigin framleibslu og
norska bændur. Ef vib ætlum að
keppa vib innflutning í framtíð-
inni, þá verðum vib að fara
sömu leið. Um annað er ekki að
ræða. Við verbum að ákveða
sömu mörk og gilda í ríkjum
Evrópusambandsins eða fara
neðar, eins og Norðmenn hafa
gert. Við erum með gott hrá-
efni. Hér eru nánast engin auka-
efni á borð við þungmálma í
mjólkinni og við eigum ab geta
lækkaö frumutöluna til jafns við
það sem gert er í öbrum lönd-
um." Hann segir ab þetta sé
fyrst og fremst spurning um
mjaltatækni og meb því að
breyta henni eigi að vera auð-
velt að ná frumutölunni niður.
Heilbrigöi liður í
hagræöingunni
— Verður ekki erfðara að bregð-
ast við auknum heilbrigðiskröfim
þegar kreppir að baendum eins og
nú gerist?
„Vissulega er það erfiöara, en
við megum heldur ekki gleyma
því að aukið heilbrigöi er liður í
þeirri hagræðingu sem á sér stað
og ef til vill sá þáttur hennar
sem skilar mestum árangri þegar
til lengri tíma er litið. Vissulega
hefur vandi bænda verið ab
aukast. Þessi flati niðurskurður
og kröfur um hagræðingu hafa
dregið úr tekjum þeirra. Kúa-
bændur hafa ef til vill ekki orðiö
nægilega varir vib þetta fyrr en
nú. Eldri bændur, sem reka bú
sín á skuldlitlum eða skuldlaus-
um grunni, hafa verið að ganga
á eignir sínar. Ab vísu hefur
þetta gerst hægt og er það ef til
vill ástæða þess ab þeir hafa ekki
veitt því nægilega athygli. Þeir,
sem nýlega hafa lagt í stofn-
kostnað eða staðið í nýfram-
kvæmdum og búa við verulegan
fjármagnskostnað, hafa ekkert
til að ganga á og auka því skuld-
ir. Þetta er því mibur staða of
margra bænda í dag og það segir
sína sögu að á síðasta ári var að-
eins byggt eitt fjós í landinu."
Sigurður Ingi kveðst þó ekki
vera svartsýnn fyrir hönd
bænda, enda sjálfur af bænda-
fólki kominn og þar liggur rótin
að hann tók sér dýralækningar
fyrir hendur. Hann segir að
margir hafi náð ab hagræba og
meb kvótakaupum hafi menn
fyrst og fremst verið að styrkja
fjölskyldubúin. „Ég sé enga stór-
býlaþróun eiga sér stað, þótt um
vissa samþjöppun hafi verið að
ræða."
Hann bendir á sjávarútveginn
og segir að kvótakerfi leiði það
af sér að starfsemi þjappist sam-
an. Menn séu að reyna að halda
í hagkvæma rekstrarstærö, hvort
sem um kúabúskap eða togara-
útgerð sé að ræba. Þannig hafi
margir bændur hætt framleiðslu
og sama hátt og útgerðarfyrir-
tæki hafi selt kvóta.
Viðhald í staö ný-
bygginga — innlend
fóöuröflun og aukiö
heilbrigöi
— Er ekki hœtta á að fram-
leiðslutœki drabbist niður þegar
menn verða að draga saman og
ganga á forða? Magnast vandinn
ekki þannig stig afstigi?
Siguröur Ingi segir slíka hættu
vissulega vera fyrir hendi, verði
menn ekki á varðbergi og leiti
leiða til þess að komast framhjá
aðsteðjandi vanda. Þótt abeins
hafi verið byggt eitt fjós á síb-
asta ári, þá megi ekki draga of
sterkar ályktanir af því. Þótt
margar fjósbyggingar í sveitum
séu að komast á endurnýjunar-
stig, þá séu til fleiri leiðir en að
ráðast í kostnaðarsamar nýfram-
kvæmdir. Hann kvaðst vita um
nokkur tilvik þar sem menn
hygðust fara í viðhaldsfram-
kvæmdir á komandi sumri. Þar
á meðal væri stækkun fjósa,
bygging mjaltabása auk fleiri
framkvæmda. Þannig væru
bændur að bregðast við endur-
nýjunarþörfinni og með þessu
móti væri unnt að lengja líftíma
mannvirkja fyrir mun minna fé
en að ráðast í nýbyggingar. Ef
bændur nái að nýta sér þau
tækifæri, sem þeir hafi, þá eigi
þeir að geta bætt sér upp þá
tekjuskerðingu seni landbúnað-
urinn hafi orðið fyrir að ein-
hverju leyti.
Sigurður Ingi nefnir viöhald í
stað nýbygginga, aukna inn-
lenda fóðuröflun og aukið heil-
brigði búpenings sem dæmi um
þau tækifæri. Hann segir einnig
að neytendur geri kröfur til
bænda sem stangist á og stefni í
gagnstæðar áttir. Dýraverndun-
arsjónarmið eigi miklu fylgi ab
fagna. Fólk vilji ab búið sé sem
best að dýrum og heilbrigði og
hreinleiki einkenni landbúnað-
arframleiðsluna. En á sama tíma
geri þessir sömu aðilar kröfur
um lægra matvælaverð. Þetta
stangist á, því góð meðferð,
hreinleiki og heilbrigði kosti
ákvebna fjármuni, sem komi
ekki annarstabar frá en úr vö-
sum neytenda — þeirra sem
kaupi framleiðsluna. Til þess að
svara kröfum um lægra verb,
hafi þróast ákveðnir búskapar-
hættir í ýmsum löndum. Bú-
skaparhættir sem byggist á
framleibslu mikils magns miðað
við aðstæbur. Þar skipti aðbún-
aður dýra engu höfuðmáli og
gæðamálin séu oft ekki efst á
baugi. Þannig framleiðsluaðferð-
ir hafi íslenskir bændur aldrei
tileinkað sér og muni ekki gera.
í því sé framtíb þeirra fólgin
öðru fremur. -ÞI

RULLUBINDIVEL - 1,20x1,20 m
2 GARNLEIÐARAR - Fáanleg með netbindibúnaði,
söxunarbúnaði - Einnig 1,20x1,50 m sérpantað
BÆNDUR! PANTIÐ TÍMANLEGA
Leitiö
nánari
upplýsinga
Ingvar
Helgason hf. VÉLASALA
Sævarhöföa 2, SÍMI 525-8000