Tíminn - 06.03.1996, Blaðsíða 5

Miövikudagur 6. mars 1996
iHrffllíMfífflllflMí
5
Guömundur Bjarnason landbúnaöarráöherra:
Ekki þurfa aö gilda sömu
lögmál um alla framleiöslu
Verðlagning búvara hef-
ur verið mikið í umræð-
unni nú síðustu daga og
þá sérstaklega þau mál sem
Samkeppnisstofnun hefur tek-
ið til afgreiðslu. Það þarf ekki
að endurtaka það hér hver eru
markmiðin með búvörulögun-
um, né heldur hvað í þeim
stendur. Rétt er hins vegar ab
rifja upp hvað kom fram við
setningu samkeppnislaganna
svokölluðu. Þar var skýrt tekið
fram og kveðið á um sérstöbu í
verðlagsmálum búvara, bæði í
ræðu ráðherra, í lagatextanum
og greinargerð frumvarpsins.
Nú er það auðvitað svo að við-
horf og aðstæður kunna ab
breytast og nauðsynlegt að
taka tillit til þess. Ég hef þegar
minnst á breytingarnar, sem
verða á verðlagsmálum sauð-
fjárafurða samkvæmt samn-
ingunum, og þá skoðun mína
ab í áframhaldandi samninga-
vibræðum kunni fleira að
breytast. En ég legg á þab
áherslu að ég tel að slíkt þurfi
ab ræða við bændastéttina og
einhliða breytingar á verðlags-
málum án viðræðna séu ekki
réttlætanlegar. Ég tel að nauð-
synlegt sé að skoba verðlags-
mál og framleiðslustjórnun í
öllum greinum landbúnaðar-
ins, þ.m.t. í eggjaframleiðsl-
unni sem verið hefur nokkuð í
sviðsljósinu að undanförnu,
en undirstrika um leið það
viðhorf mitt að eggjafram-
leiðsla, kjúklinga- og svína-
rækt er að sjálfsögðu landbún-
aður, þó ekki þurfi að gilda um
þá framleiðslu öll sömu lög-
mál og í kindakjöts- eða
mjólkurframleiðslu. Þessi mál
eru nú þegar til athugunar í
ráðuneytinu. Sama er að segja
um athugasemdir Samkeppn-
isrábs, sem sendar voru ráðu-
neytinu vegna vibskipta Bón-
usar hf. við Osta- og smjörsöl-
una og Mjólkursamsöluna.
Meðan sú athugun fer fram tel
ég ekki rétt ab hafa um máliö
mörg orð, en minni á það sem
áður sagði um sérstöðu verð-
lagsmála landbúnaðarins og
viðurkenningu á þeirri sér-
stöðu við setningu samkeppn-
islaganna.
Lei&beininga-
þjónustan
í fjölmiblaumræðunni að
undanförnu hefur verið fjallað
um leiðbeiningaþjónustu
landbúnabarins. Er hún talin
kosta 4-500 milljónir kr. á ári.
Þetta verður að leiðrétta. Þær
upplýsingar eru hafbar eftir
ráðuneytisstjóra fjármálaráðu-
neytisins, Magnúsi Péturssyni,
sem flutti erindi á síðasta
ráðunautafundi um fjármögn-
un ríkissjóðs á leiðbeininga-
þjónustu í landbúnabi. í er-
indi ráðuneytisstjórans var
rætt um margt fleira en leið-
beiningaþjónustuna, s.s. störf
héraðsdýralækna, hluta af
starfsemi búnaðarskólanna,
stjórnsýslustörf sem unnin eru
af Bændasamtökunum o.fl.
Raunverulegur kostnaður við
leiðbeiningaþjónustuna er
samkvæmt áliti ráðuneytisins
ekki 400-500 milljónir, heldur
nær 170 milljónum. Vissulega
eru 170 milljónir miklir fjár-
munir, en áður en menn fara
að tala um hvort þeir séu rétt-
lætanlegir þá þurfa menn að
kynna sér hvað liggur að baki
þeim. Mín nálgun verður sú
að skoða það í samvinnu við
Bændasamtökin hvort þessir
fjármunir geti nýst betur fyrir
bændastéttina og skilgreina
betur hvað það er sem ríkið
vill fá fyrir þá. Jafnframt er í
ljósi þessarar umræðu nauð-
synlegt ab velta því fyrir sér í
hverju opinber stuðningur —
ef hann er á annað borð fyrir
hendi — á að vera fólginn. Ég
tel óhjákvæmilegt að íslenskur
landbúnaður njóti stuðnings
af opinberri hálfu, svo sem
gerist hjá öllum nágranna-
þjóðum okkar. Annað er
óraunsætt. En ef ekki má veita
þann stuðning í gegnum vöru-
veröið — sem í raun er verið
að gera, þó það heiti „bein-
greiðslur" til bænda — og ekki
meb því að styrkja félagskerfi,
leiðbeiningar, kennslu og
rannsóknir, spyr ég með
hvaba hætti á að veita nauð-
synlegan stuðning. Það er að
sjálfsögðu ein af mörgum
spurningum, sem þetta Bún-
aðarþing þarf að velta fyrir sér
og bændaforustan síban að
ræba við stjórnvöld.
Mjólkurbúiö í
Borgarnesi
Þá hefur bæði í fjölmiðlum
og á Alþingi einnig verið fjall-
að mikið um úreldingu mjólk-
urbúsins í Borgarnesi. Ekki er
mögulegt að rifja upp alla þá
sögu hér, en tvennt vil ég þó
nefna. í fyrsta lagi að vib fram-
kvæmdina var í öllu stuðst við
reglur um hagræðingaraðgerð-
ir í mjólkuribnabi frá 22. apríl
1994, sem byggðust á áliti sjö-
mannanefndarinnar. Þá hófst
þetta ferli, sem kom í minn
hlut að binda endahnútinn á.
VETTVANCUR
Studdist ég þá m.a. vib fyrri
samninga, t.d. við úreldingu
mjólkurbús á Patreksfirði. Hitt
atriðið, sem ég vil undirstrika,
er að þegar rætt er um þær
upphæðir, sem samningurinn
gerir ráð fyrir ab Kaupfélagi
Borgfirðinga séu greiddar fyrir
úreldinguna, er ekki verið að
tala um kaup á eignum, heldur
styrk til að leggja niður eða
hætta ákvebinni starfsemi.
Ríkið varð aldrei eigandi að
fasteignunum eða tækjunum.
Um þetta eru ákvæði bæði í
áður tilvitnuðum reglum og
úreldingarsamningnum sjálf-
um. Hvað sem öðru líður, má
þessi umræða ekki verða til
þess að hindra nauðsynlega
áframhaldandi hagræðingu í
mjólkuriðnaði, því ekki stend-
ur á kröfunni sem gerð er um
endurskipulagningu og lægra
vöruverð.
GATT
Þá er rétt að víkja nokkrum
orðum að lögbindingu og
framkvæmd aðildar okkar að
Alþjóbaviðskiptastofnuninni
eða GATT-samningnum, sem
oftast er kallaður svo. Samn-
ingur þessi er fyrst og fremst
samningur um aukið frelsi í
vibskiptum og minni opinber
afskipti. Mikil og hávær um-
ræða varð um framkvæmdina
á síðastliðnu sumri og fram á
haust og talað um mistök og
klúður, ofurtolla og ab ekki
væri staðið vib anda samn-
ingsins, sem allt í einu virtist
fyrst og fremst hafa átt að snú-
ast um lægra vöruverð. Þessar
raddir virðast nú hafa hljóðn-
að að nokkru, og það er mín
skoðun að framkvæmdin hafi
tekist nokkuð vel þegar á
heildina er litib, að frátöldum
smávægilegum byrjunarörb-
ugleikum. Þab er hins vegar
ljóst að framkvæmdin er bæði
umfangsmikil og flókin og
langt í frá að öll vandamál séu
leyst. Vandasamast er ab fjalla
um hráa kjötið. Ekki er ljóst
hversu mikill innflutningur
getur átt sér stað af hráu kjöti,
þar sem hann verður að upp-
fylla þau lög sem gilda um
dýrasjúkdóma og varnir gegn
þeim. En á hinn bóginn er
heldur ekki heimilt ab beita
„tæknilegum" hindrunum til
að koma í veg fyrir þennan
innflutning. Innflutningur,
sem teljast verbur líklegur, er
kjöt af alifuglum frá Svíþjóð
og þá kjöt af dýmm, sem ekki
hafa verið gefin vaxtaraukandi
efni á framleiðsluskeiðinu.
Heimsmarkaösverö
aö hækka
Ég tel brýnt að við höldum
fast við þá stefnu að heimila
ekki innflutning á kjöti sem
þannig er framleitt, fyrst og
fremst til að viðhalda hrein-
leika og gæðum okkar eigin
framleiðslu, svo sem ég hef áb-
ur vikið að.
GATT-samkomulagið má
ekki leiða til þess að verð á
innlendum afurðum hækki,
en ýmislegt bendir hins vegar
til þess að heimsmarkabsverð
muni hækka fremur en lækka
á samningstímanum til alda-
móta. Það kemur m.a. fram í
skýrslu, sem Matvæla- og
landbúnaðarstofnun Samein-
uðu þjóðanna hefur sent frá
sér. Því þarf að fylgjast vel með
öllum breytingum á vöruverði
sem geta stafað af þessum
ástæðum. Hinu hef ég oft velt
fyrir mér, undir hversu mikilli
smásjá verðlag á innlendum
landbúnaðarafurðum er, ef
borið er saman við ýmsa abra
kostnaðarliði í framfærslu fjöl-
skyldunnar. Þótt við viljum að
sjálfsögðu sem allra lægst
vöruverð, verðum við einnig
að hafa í huga að um er að
ræba afkomumöguleika tiltek-
innar atvinnugreinar og fjölda
vinnandi fólks í landinu, sem
sannarlega er ekki ofhaldiö af
sínum hlut um þessar mundir.
Matvörur 16,2%
heimilisútgjalda
Samkvæmt heimildum frá
Hagstofu íslands um skiptingu
útgjalda heimilanna í landinu,
eru matvörur 16,2% útgjalda
af ráöstöfunartekjum þeirra og
þar af er innlend búvara að-
eins 7,1% — ég endurtek
7,1%. Það eru nú samt þessi
7%, sem hæst er fjallað um og
beitt hvers konar meðulum til
að útlista hversu illa sé farið
með íslenska neytendur og
hve miklu betra það væri að
lifa hér, fengju menn ab kaupa
útlenda kjúklinga eða kal-
kúnalappir. Ég hlýt ab spyrja
hvort verjandi sé og hvort þab
sé vilji þjóðarinnar að leggja
svo mikla áherslu á að lækka
þessi 7% ef til vill um 1 eða
2%, en fá hugsanlega í staðinn
aukið atvinnuleysi og stór-
fellda röskun á búsetu í land-
inu.
(Grein þessi er ab hluta efnislega sam-
hljóba erindi sem rábherra flutti vib
setningu Búnabarþings í upphafi vik-
unnar).