Tíminn - 08.03.1996, Blaðsíða 4

4

Föstudagur 8. mars 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerö/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Hlutverk búgreina-
félaganna
Umræöur um innri málefni Bændasamtakanna setja
nokkurn svip á Búnaöarþing, sem nú er aö störfum. Ber
þar hæst hvert hlutverk einstakra búgreinafélaga eigi aö
vera og á hvern hátt skapa megi ákveöna verkaskiptingu
milli þeirra og móöurskipsins Bændasamtaka íslands.
Þetta er mál sem Bændasamtökin tóku í arf frá Stéttarsam-
bandi bænda viö sameiningu þess viö Búnaöarfélag ís-
lands, því allt frá stofnun búgreinafélaganna hefur starfs-
vettvangur þeirra veriö óljós og skarast við starfsemi heild-
arsamtakanna.
Hugmyndir bænda að baki búgreinafélögunum voru
þær aö hver búgrein ætti sér sjálfstæðan vettvang til þess
aö berjast fyrir eflingu viökomandi greinar og bættum hag
sinna umbjóðenda. Þessi félög hafa vissulega náö árangri á
ýmsum sviðum. En heföi starfsvettvangurinn veriö betur
afmarkaður í upphafi, má gera ráö fyrir að sá árangur hefði
orðið meiri.
Ljóst er aö ekki er nein þurrö á verkefnum fyrir heildar-
samtök bænda og búgreinafélögin í landinu. Ekki hefur
séð fyrir endann á löngu samdráttarskeiði í landbúnaöi,
auk þess sem starfsskilyröi hafa veriö aö breytast og eiga
eftir að taka enn róttækari breytingum í framtíðinni.
Landbúnaöurinn veröur því aö losna úr viöjum miðstýr-
ingar og taka í auknum mæli upp þá starfshætti sem hinn
frjálsi markaöur býöur.
Meö nýlega gerðum búvörusamningi um sauöfjárfram-
leiösluna voru stigin ákveöin skref í þá átt og nú liggur fyr-
ir aö gera nýjan samning um mjólkurframleiðsluna í land-
inu. Búnaöarþingsfulltrúar ræöa nú gerö þess samnings og
einnig eru á boröum þeirra hugmyndir um samning viö
ríkisvaldiö um starfsskilyröi í landbúnaði. Svo viröist sem
Búnaðarþing muni ekki leggja til róttækar breytingar á bú-
vörusamningi um mjólkurframleiðslu. Þar hefur nokkurs
jafnvægis gætt og á búnaöarþingsfulltrúum er þaö að
skilja aö þeir óski eftir lítiö breyttum samningum, nema
aö takmarkaðir veröi möguleikar bænda til þess aö eiga
viðskipti meö framleiöslukvóta, þar sem aðrir aðilar en
bændur hafi komið aö þeim málum. Er þar trúlega átt við
sveitarstjórnir og jafnvel kaupfélög, sem í sumum tilfell-
um hafa stutt viö bak bænda til þess aö afla sér lífvænlegra
rekstrarskilyrða.
Meö þessum hugmyndum eru búnaöarþingsfulltrúar aö
leggja til aö stigið verði skref til baka. Þeir eru aö færa sig
um fet frá þeirri leiö til markaðarins, sem mörkuö var meö
búvörusamningi um framleiöslu sauðfjárafurða, á sama
tíma og allar framleiðslugreinar þurfa aö horfast í augu við
aukna samkeppni og öflugra markaösstarf.
Framtíö landbúnaöarins felst ekki í miðstýringu og rík-
isforsjá. Framtíð landbúnaðarins felst í því aö bændum
takist aö framleiða góðar vörur og vinna þeim gengi á
markaöi. í ljósi þess munu markaðsmálin setja meginsvip
á félagsstarf bænda á næstu árum, og í því efni mun reyna
mikið á búgreinafélögin.
í drögum að samstarfssamningum á milli Bændasam-
taka íslands og búgreinafélaganna, sem nú eru til umfjöll-
unar á Búnaöarþingi, er meðal annars lagt til aö búgreina-
félögin taki aö sér markaðsmál viðkomandi búgreinar, auk
þess aö taka aukna félagslega ábyrgð á sínar heröar. Veröi
þær hugmyndir aö veruleika, veröur ekki aðeins skoriö úr
vafa um verksvið hvers aöila, heldur mun þetta skipulag
efla viökomandi búgreinafélög og samtök bænda í heild í
baráttunni fyrir aölögun landbúnaðarins að breyttum tím-
um. Menn mega ekki líta svo á aö með þessu sé verið að
rýra starfssvið Bændasamtaka íslands. Þau verða eftir sem
áöur höfuðvettvangur landbúnaöarins, en meö auknum
verkefnum búgreinafélaganna er verið aö kalla fleiri til
starfa aö þeim mikilvægu verkefnum, sem framundan eru.
Er verið að áreita alþingismenn?
Enn dregst aö umræðan um
kynferbislega áreitni fari
fram á Alþingi. Þó er um-
ræðubeiðandinn, Guöný
Guðbjörnsdóttir, komin
heim frá Norðurlandafund-
inum í Köben og tæknilega
ekkert því til fyrirstöðu að
menn ræði málið. Það eina,
sem í raun tefur fyrir umræö-
unni, er að Guðný krefst þess
aö Davíö Oddsson forsætis-
ráðherra verði viðstaddur
umræðuna. En Davíð er
heima veikur og hefur því
ekki mætt á þingfundi.
Það hefur komið fram í
umræðunni að þingmenn
eru eitthvað tregir til að fara
að ræða um kynferöislega
áreitni af miklum ákafa núna.
Mörgum þeirra þykir það ekki
við hæfi eða þjóna nokkrum tilgangi að halda
þjóðþingi íslendinga uppi á snakki um þetta
mál, í ljósi þess að fram eru komnar ásakanir á
hendur biskupi, sem nánast ógerningur er að
bregðast við með vitrænum hætti og verða
hvorki sannaöar né afsannaðar.
Ekkert hik
Garri heyrir menn líka velta því fyrir sér
hvort veikindi Davíðs megi að hluta rekja til
þess að hann vill verða mjög vel frískur áður en
hann fer á stjá, og að honum myndi ekki þykja
það verra ef Guðný væri búin að Ijúka sér af
varðandi þessa umræðu áður en hann kæmi til
starfa.
Sé það rétt, hlýtur forsætisráðherra að hafa
orðið fyrir miklum vonbrigðum með ummæli
Guðnýjar í Alþýðublaðinu í gær, en þar segist
hún hvergi ætla ab hika í ósk sinni um þessa
umræðu og það að Davíð veröi viðstaddur
hana. „Þaö er ekkert hik á mér og það skiptir
mig engu máli hvort umræðan frestast fram í
næstu viku," segir Guðný í
þessari frétt.
Það er því greinilegt að
Davíð Oddsson kemst ekki
hjá því að hlusta á Guðnýju
tala um kynferðislega
áreitni á Alþingi. En í ljósi
þess ab breskir lögfræðingar
eru nú farnir að skilgreina
kynferðislega áreitni í sínum
röðum þannig, að hún geti
auöveldlega falist í orbræðu
eða tali („verbal sexual ha-
rassment"), eru menn nú
farnir að spyrja sig hvort
þessi viðvarandi krafa Guð-
nýjar að Davíð sitji gegn
vilja sínum undir ræðu
hennar um kynferðislegt
áreiti geti ekki talist vera ein
útgáfan af kynferðislegu
áreiti.
Tal meb kynferbislegri tilvísun
Klámbrandarar mælast mjög misjafnlega fyr-
ir. Sumum finnst þeir skemmtilegir, en öðrum
finnst þeir ógeðfelldir. Því er hins vegar haldið
fram að þó í slíkum bröndurum felist ekki
snerting eða bein líkamleg áreitni, þá geti þeir
hins vegar talist til kynferðislegrar áreitni,
vegna þess ab þeir skírskota og vísa til þess sem
er kynferðislegt. Umræðan sem slík um kyn-
ferðislega áreitni getur því virkab á sama hátt á
forsætisráðherra og klámbrandari á Guðnýju
Guðbjörns. Það er jú óskemmtilegt ab þurfa að
sitja undir utandagskrárumræðu, sem hefur
augljósa kynferðislega og jafnvel karlfjandsam-
lega skírskotun.
Það er því spurning hvort ekki sé komið til-
efni fyrir Davíð, eða aðra þá þingmenn sem
finnst utandagskrárumræöa um kynferöislega
áreitni á þessum tíma virka á sig eins og klám-
brandari, að saka kvennalistaþingkonuna um
kynferðislega áreitni á vinnustað. Garri
Gullmoli í kvikmyndaflóöinu
Kvikmyndin fylgir nútímamanninum eins og
skugginn, og er fyrir löngu orðin algengasta af-
þreying sem honum stendur til boða. Kvik-
myndir eru á boðstólum í sjónvarpi, á vídeóleig-
um og í kvikmynda-
húsum, sem halda
velli þrátt fyrir að all-
ir hafi sitt einkabíó
heima.
Kvikmyndaiðnaö-
urinn er fjölþjóölegur
og Bandaríkin eru þar
fremst í flokki. Þaðan
kemur óstöbvandi
elfa af kvikmyndum.
Ég verð að játa að í
öllu þessu flóði er það
að verða æ sjaldgæf-
ara að sjá í sjónvarpi
mynd sem maður
nennir að horfa á til
enda. Mín sérviska
vex með ári hverju og
ég er oröinn ansi leið-
ur á spennumyndum
sem bjóba upp á morð og of-
beldi á nokkurra mínútna fresti.
Hryllingsmyndir hef ég hvorki
taugar né smekk fyrir að horfa á,
og myndir sem gerast úti í geimnum eða í fram-
tíðinni „fíla" ég bara alls ekki.
Bíóferb
Hins vegar er efni þessarar hugleiðingar að um
síðustu helgi létum' vib hjónin verða af því að
fara í bíó, sem er reyndar orðið allt of sjaldgæft.
Myndin, sem valin var til að horfa á, heitir „II
Postino" og er sýnd í Bíóhöllinni, en heitib út-
leggst „Bréfberinn" á íslensku. Ég varð svo hrif-
inn af þessari mynd að ég get ekki orða bundist
að ráðleggja fólki, sem kynni að lesa þessar línur,
að sjá hana, ef þess er kostur. Það er enginn drep-
inn í þessari mynd og í henni er ekki tiltakanleg
spenna, þótt endirinn sé hálf sorglegur.
Þetta er mynd sem gerist á lítilli eyju skammt
frá Napólí á Italíu og sýnir hið frumstæða líf sem
þar er lifað. Söguþráðurinn er bundinn við torg-
ib og krána í litlu þorpi, uppsátur fiskimanna og
götuna upp að einbýlishúsinu þar sem útlægt
nóbelsskáld frá Chile, Pablo Neruda, býr í út-
legð, með útsýni yfir hafiö. Myndin greinir frá
kynnum hans og næmgeðja ungs manns, sem
ber honum póstinn
hans. Kynni þeirra og
samræður um . skáld-
skap opna þessum
ómenntaða og frum-
stæða manni nýjar
víddir. Inn í söguþráð-
inn fléttast svo örlítil
ástarsaga, en öll hefur
myndin gamansamt
yfirbragð í allri alvör-
unni.
Þeir, sem unna ljóð-
rænu, ættu ekki að láta
þessa mynd framhjá
sér fara, en af henni er
nóg bæði. í umgjörb
myndarinnar og sam-
tölum persónanna.
Það er þó langt í frá aö
ekki sé hægt ab njóta
myndarinnar fyrir þá sem ekki
eru með ljóðabækur í höndun-
um hversdags.
Tilbreyting í áreitinu
Ég les í blöðum að þessi mynd hefur fengið
margar útnefningar til Oskarsverðlauna og er það
vel, og sýnir að þessi tegund kvikmynda á enn upp
á pallborðiö. Hún er að mínum dómi lítill gullmoli
í því mikla áreiti sem allur kvikmyndaiðnaðurinn
er.
Þótt upphaf greinar minnar þyki heldur nei-
kvætt í gerð kvikmyndaiönaðarins, má ekki mis-
skilja mig, því að mikill fjöldi kvikmynda er hin
besta skemmtun. Margar gífurlega góðar kvik-
myndir eru gerðar, þar á meðal hér á landi. Það
breytir því ekki að það er alveg óskaplegt áreiti af
lélegum kvikmyndum og mér finnst það koma
fram í sjónvarpsdagskránum og fjölgun rásanna
hefur ekki orðið til þess að bæta úrvalið. Hins veg-
ar tala ég aðeins fyrir mig og smekkurinn og áhuga-
málin eru misjöfn, sem setur sitt mark á afstöbuna
á þessu sviði. Eg geri mér grein fyrir því. Jón Kr.
Á víöavangi