Tíminn - 08.03.1996, Síða 5

5
Föstudagur 8. mars 1996
@$ÍSi$ÍfEH
Neytendasamtökin biöla til neytenda um aö ganga til liös viö samtökin. Formaöur:
Stjómvöld ættu aö kosta
kvörtunarþjónustuna aö fullu
Jóhannes Gunnarsson.
Rúmlega 19.000 félagsmenn
eru nú í Neytendasamtökun-
um og ná þau því til um 20-
25% fjölskyldna í landinu,
enda segist Jóhannes Gunn-
arsson, formaöur Neytenda-
samtakanna, geta veriö
nokkuö sáttur viö fjöldann.
Miöaö viö hina títtnefndu
höföatölu eru þetta stærstu
neytendasamtök í heimi. En
betur má ef duga skai og
standa Neytendasamtökin
nú fyrir átaki til aö fá fleiri
neytendur til aö ganga til
liös viö samtökin. Vanda-
máliö sé þó hve fáir búi á
þessu landi og því þurfi
hærra hlutfall landsmanna
aö standa á bak viö samtökin
en hjá stærri þjóöum, svo
hægt sé aö vinna þaö starf
sem Jóhannes telur aö sam-
tökin þurfi aö inna af hendi.
Samtökin hafa fundið fyrir
erfiðu árferði líkt og aðrir, en
félagsmönnum hefur fækkað
nokkuð síðastliðin 3 ár. Þegar
ráðstöfunartekjur minnka,
sparar fólk almennt fyrst í
áskriftar- og félagsgjöldum.
„En við erum oft með upplýs-
ingar í okkar blaði, sem sent er
til félagsmanna, sem við telj-
um að spari heilt árgjald eða
jafnvel meira en það." Félags-
gjald samtakanna er 1950 kr. á
ári og nema félagsgjöldin rúm-
lega 80% af tekjum Neytenda-
samtakanna. Restin kemur frá
ríki og örfáum sveitarfélögum.
Til samanburðar má geta þess
að 70% af tekjum dönsku
neytendasamtakanna eru rík-
isframlag. „Samt rekur danska
ríkið líka neytendastofnun
með fjölmörgum starfsmönn-
um," segir Jóhannes, en hann
er afar ósáttur við lítið framlag
ríkis til þessa málaflokks.
Jóhannes bendir á að fram-
lag stjórnvalda á Norðurlönd-
um sé mun hærra til neyt-
endamála en hér. Þar leggi
stjórnvöld 95-142 kr. á íbúa
fram til neytendamála, en hér
er framlag ríkisvalds áætlað
tæpar 40 kr., þar af fara 13,50
kr. til Neytendasamtakanna.
Það sem eftir stendur fer til
reksturs Neytendamáladeildar
Samkeppnisstofnunar, sem
hefur tvo starfsmenn og er ætl-
að að framfylgja lögum um
óréttmæta viðskiptahætti og
neytendavernd. „Á Norður-
löndunum hafa stjórnvöld lit-
ið svo á að ef byggja á sem
jafnasta stöðu neytenda ann-
ars vegar og framleiðenda og
seljenda hins vegar, þá þurfi
stjórnvöld að koma myndar-
lega inn í neytendamálin."
Ætti aö vera hlut-
verk ríkis
„Eins og málum er háttað í
dag, þá þurfum við að nota
stóran hluta af okkar starfs-
fólki einvörðungu í kvörtunar-
og leiðbeiningaþjónustu til
þess að sinna þeirri eftirspurn
sem er eftir þeirri aðstoð. Á
öðrum Norðurlöndum, og
raunar víðar, er litið á þessa
þjónustu sem hluta samfélags-
þjónustu og þar eru það ýmist
stjórnvöld, ríkisvald eða sveit:
arfélög sem sinna þessu eins
og hverri annarri félagslegri
þjónustu," segir Jóhannes og
telur að Neytendasamtökin
séu í mörgum tilvikum að
sinna hlutverki sem stjórnvöld
ættu að sinna hér á landi. „Við
ætlumst til að stjórnvöld
greiði fyrir þá starfsemi, þar
sem við í raun erum aö reka
þjónustu fyrir hið opinbera."
Aðspurður hvaða þætti
Neytendasamtökin hafa þurft
að vanrækja vegna fjárskorts,
segir hann samtökin þurfa að
fylgjast betur með, gera gæða-
kannanir, upplýsa fólk um
fjármálamarkaðinn, fjármál
heimila og öryggi neysluvöru,
svo eitthvað sé nefnt. „Raunar
er þetta svo óþrjótandi verk-
efni að ég gæti haldið langan
fyrirlestur um það. En við
stöndum frammi fyrir því
vandamáli að við verðum sí-
fellt að velja og hafna." Jó-
hannes segir það jafnvel koma
fyrir að vísa þurfi neytendum
frá með mikilvæg mál, vegna
þess að ekki sé til mannafli eða
fjármagn til að skoða málið til
hlítar.
Almenningur getur leitað
eftir upplýsingum hjá Neyt-
endasamtökunum og fengið
svar, en vilji neytandi að
starfsmenn samtakanna leggi
vinnu í að knýja fram rétt
hans, þarf hann að gerast fé-
lagsmaður. Öll lögfræðileg
ráðgjöf er innifalin í félags-
gjaldinu. Hins vegar sækja
samtökin afar sjaldan mál fyrir
dómstólum og eingöngu í
þeim tilvikum þegar talið er að
um stefnumarkandi mál sé að
ræða, sem nýtist neytendum í
heild. „Þegar það liggur ljóst
fyrir að neytandinn á rétt, þá
bakka flest fyrirtæki sem betur
fer," sagði Jóhannes.
Að sögn Sigríðar Arnardótt-
ur, lögfræðings Neytendasam-
takanna, nægir oft fyrir við-
skiptavin að nefna nafn Neyt-
endasamtakanna til þess að
fyrirtæki gangi að kröfum
hans um endurgreiðslu, við-
gerð eða annað sem við á.
Enda sé ákveðin hætta fólgin í
því að fallast ekki á réttmæta
kröfu, því þegar mál fá óviðun-
andi meðferð hjá seljanda er
fjallað um þau mál í Neyt-
endablaðinu, sem geti augljós-
lega komið seljendum illa.
LÓA
Björgum Miðbæjarskólanum
Senn vorar. Jafnvel bölsýnustu
mönnum dylst ekki, að hér í
Reykjavík er grasið tekið að
grænka dulítið í skjóli sumra
húsa. En vorið dvelur víðar en í
náttúrunni. Líkt og aðrar árstíð-
ir á það sér einnig vísan stað í
hjörtum fólks. Við getum sem
hægast kallað þetta árstíðaspil
sálarinnar menningu.
Þegar haustið hélt innreið sína
í náttúmna á liðnu ári, virtist
svo sem kaldur vetrarhrammur
mundi ná að binda eitt af kenni-
leitum reykvískrar menningar
klakaböndum. Hér á ég við þeg-
ar Ásmundarsalur hafði næstum
verið gerður að barnaheimili.
Eftir því sem mér skildist þá á
einum af hinum pólitísku for-
ystumönnum borgarinnar, voru
forsendurnar m.a. þær, að á
barnaheimilum væri bæði
teiknað og litað. Því yrði sögu-
legt samhengi Ásmundarsalar
sem myndlistarhúss ekki rofið
þótt honum yrði breytt í barna-
heimili. Gott ef ekki þvert á
móti. Á síðustu stundu greip
borgarstjóri í taumana, góðu
heilli.
En nú, þegar vorið er í þann
veginn að kveðja sér hljóðs í ríki
náttúrunnar, næða enn kaldir
vetrarvindar um menningu
borgarinnar. Að þessu sinni ætl-
ar Vetur konungur að blása í
skafla við Tjörnina og breyta
Miðbæjarskólanum úr lifandi
fræðasetri í snjóhús yfir freðinn
tæknikratisma.
Miðbæjarskólinn á sér langa
sögu, sem rekja má til loka síð-
ustu aldar. Upphaflega var hann
eini barnaskóli bæjarins og kall-
aöist þá einfaldlega Barnaskól-
inn. í u.þ.b. sjö áratugi fór þarna
fram barna- og unglingakennsla
á skyldunámsstigi.
Síðar, þegar börnum í miö-
bænum fór fækkandi, var
Menntaskólinn við Tjörnina
starfræktur í þessu húsi. Eftir að
hann hafnabi inn við sundin
bláu, eins og komið getur fyrir
besta fólk, fengu Námsflokkarn-
ir inni í þessu gamla húsi, sem
og einkareknir barnaskólar.
Mikið ef Kvennaskólinn hefur
ekki einhverja aðstöbu þarna
líka.
Meðal annarrar kennslu, sem
þama fer fram á vegum Náms-
flokkanna, er ablögun aðfluttra
SPJALL
PJETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
útlendinga að íslensku samfé-
lagi.
Að vísu munu Námsflokkarnir
fá að vera þarna áfram enn um
sinn, eftir því sem sagt er. En
fyrirbæri eins og fræðsluskrif-
stofur hafa tilhneigingu til að
þenjast út, og er þá hætt við að
það, sem næst þeim er, verði að
víkja. Er þá ekki aö vita nema
Námsflokkarnir hafni austur í
Mjódd, eins og raunar hefur ver-
ið gefið í skyn. Væri það ómæld-
ur skaði, enda aðkomufólk betur
komið þar sem hjarta borgarinn-
ar slær heldur en í útjöðmm
mannlegs samfélags.
Amma mín og fóstra var Reyk-
víkingur allar götur aftur til Inn-
réttinganna. Hún trúbi mér fyrir
því ungum, að það væri ógæfa
að búa austan Rauðarár. Ég skal
ekki segja hvab hæft er í þeirri
kenningu. Hitt veit ég, að ungir
Reykvíkingar virðast vera á þess-
ari skoðun. Að minnsta kosti
vilja þeir helst búa í Miðbænum,
eða sem næst honum. Hann
mun því aftur „óma af bernsku-
glöðum hlátri", svo slegið sé lán
úr sjóði Tómasar. Og þá verður
enn á ný þörf fyrir gamla, góða
Miðbæjarskólann sem almenn-
an barnaskóla, eða grunnskóla
eins og það heitir víst á hunda-
þúfuíslensku. Þegar þar að kem-
ur þarf að finna Námsflokkun-
um hentugt húsnæði í nágrenni
skólans. Þangað til á hann að fá
ab vera þar í friði.
Tæpast þarf að rökstyðja það
fyrir sæmilega siðmenntuðu
fólki, hvílíkt ólán það yrði ef
skólahald yrði aflagt í Miðbæjar-
skólanum. Og þess skyldu þeir
gæta, sem „hagkvæmnin" plag-
ar úr hófi fram, að það mun
kosta sitt að breyta Miðbæjar-
skólanum, fyrst í kontórista-
greni og því næst aftur í skóla
innan fárra ára.
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
í FJÖTRUM KVEN-
FRELSIS
Frelsi og fjötrar eru afstæö hugtök.
Ví&áttumikiö frelsiö á heiðinni í sögu
skáldsins um Sjálfstætt fólk hneppti
líka persónur sögunnar ífjötra. Frels-
iö er afstætt.
Hreyfingin að baki Kvennalistan-
um átti upptök sín á jafnréttissíðu
Þjóðviljans seint á áttunda áratugn-
um. Kvennaframboðin fengu strax
kjörna fulltrúa bæði í borgarstjórn ár-
ið 1982 og á Alþingi ári seinna.
Snemma beygðist krókurinn í mál-
flutningi þessara nýju kvenkynsfrels-
ara og þeir sem bjuggust við alhliða
umbótastefnu urðu fyrir vonbrigðum
með hálfómerkilegar áherslur listans
og þrútnar af vanmetakennd.
Kvennasiðfræðin hefur leikið jafn-
réttið mun sárar en nokkurn mann
gat órað fyrir og hvergi nema í Suð-
ur-Afríku var boðið upp á jafn ein-
hliða jafnrétti og hjá Kvennalistan-
um. í stað þess að bjóða kjósendum
faðminn eins og opin rós á sólskins-
morgni, greri listinn inn í fótinn á sér
eins og hver önnur kartnögl. Hnipr-
aði sig saman úti í horni og lét ver-
öldina halda framhjá sér óáreitta.
Kvennalistinn er einu stjórnmálasam-
tök sögunnar sem eiga fulltrúa bæði
á þingi og í byggðastjórnum án þess
að hafa nokkurn tíma tekið þátt í
stjórnmálum.
Svokölluð kvennafræöi hafa aðeins
eitt markmið: karlmenn. Ekki svo að
skilja að kvennalistakonur gangi á
eftir karlpeningi með grasið í skón-
um, heldur leggja þær karlkynið í
einelti. Feður sína og bræður, jafnt
sem syni. Baráttan snýst um að ná
verðmætum eða réttindum frá karl-
mönnum. Veraldlegum og andleg-
um. Raunverulegum eða ímynduð-
um. Til að hnykkja á atlögunni hefur
Kvennalistinn slegið eign sinni á
nokkra óviðkomandi málaflokka og í
þeim hópi er kynferðisleg áreitni.
í svo neikvæðu andrúmslofti vaxa
úr grasi klappstýrur á borð við Guð-
rúnu Jónsdóttur, forstöðufrú Stíga-
móta. Alin upp viö aðskilnað kynj-
anna og hert í einlægri andúð á karl-
fólki heimsins. Forstöðufrúin lét
meira að segja hafa eftir sér á sínum
tíma að hún hefði verið kynferðislega
áreitt í borgarstjórn Reykjavíkur og
hváðu fleiri en pistilhöfundur við þau
tíðindi. Nánar spurð um atburðarás-
ina sagði frúin gerandann vera eng-
an annan en Albert Guðmundsson
og trúi því hver sem vill. Hér hefur
stórmannlegri hlýju Alberts heitins
verið snúið upp á kvennafræðin og
mega nú venjulegir afar passa sig að
faðma afabörnin í fjölmenni. En hér
fara engin gamanmál:
Undan pilsfaldi forstöðufrúarinnar
hefur grímuklætt fólk vegið að bisk-
upi íslands úr launsátri. Sjálf hefur
frúin rofið trúnað við Stígamót með
því að nafngreina fólk sem kemur við
sögu samtakanna. Ljóst er að Stíga-
mót hafa sett verulega niður við
þennan trúnaöarbrest, en vonandi
ríður frúin samtökunum ekki að fullu.
Stígamót eru bráðnauðsynlegt at-
hvarf í þjóðfélaginu og yfir það hafin
að vera notuð til að hrinda laskaöri
hugmyndafræði í framkvæmd.
Hitt er svo annað mál að eftir ab
hafa horfst í augu við forstöðufrú
Stígamóta dreymir fáa um kynlíf
þann daginn.