Tíminn - 12.03.1996, Blaðsíða 4

4
Þri&judagur 12. mars 1996
^ÍÍMÉSIfiSÍ
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 56B1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
, Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánaðaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Áttatíu ára
baráttusaga
Áriö 1916 var viðburðaríkt í íslensku stjórnmálalífi
og markaði í rauninni tímamót og upphaf þess
flokkakerfis, sem er við lýði enn þann dag í dag.
Þann 12. mars það ár var stofnþing Alþýðuflokks-
ins og ASÍ sett. Með því var markað upphaf skipu-
legra landssamtaka verkafólks á íslandi sem liður í
nýrri þróun í stjórnmálum. Skipulagstengsl Al-
þýðuflokksins og ASÍ héldust í rúmlega tvo ára-
tugi, eða til 1940.
Þann 12. desember árið 1916 var svo Framsókn-
arflokkurinn stofnaður. Hann sótti fylgi sitt til
samvinnumanna, sem létu til sín taka í dreifðum
byggðum landsins. Hugmyndafræðingurinn á bak
við þessa þróun alla var Jónas Jónsson frá Hriflu og
ætlaði hann þessum flokkum frá upphafi ákveðið
hlutverk í þeirri þróun að umbylta flokkakerfinu
og stjórn landsins í þágu alþýðu manna.
í dag eru því liðin 80 ár frá stofnun Alþýðu-
flokksins og saga hans þennan tíma er saga átaka,
sigra og vonbrigða eins og gerist um stjórnmála-
flokka, eðli þeirra er barátta. Barátta Alþýðuflokks-
ins og Framsóknarflokksins, sem rekja upphaf sitt
til sömu deiglunnar í stjórnmálum fyrir 80 árum,
hefur verið hörð, þótt leiðir þessara flokka hafi ít-
rekað legið saman í stjórnarsamstarfi og kosninga-
bandalagi á sjötta áratug aldarinnar. Hörð stétta-
barátta og uppgangur sósíalista á fjórða áratugn-
um urðu til þess að leiðir á vinstri vængnum skild-
ust. Alþýðuflokkurinn hefur ekki náð þeirri stærð
sem jafnaðarmannaflokkar nágrannalandanna
hafa, en eigi að síður hefur hann haft mikil áhrif í
íslenskum stjórnmálum með þátttöku í sam-
steypustjórnum, ekki síst með Sjálfstæðisflokkn-
um.
Nú er Alþýðuflokkurinn í stjórnarandstöðu og
hefur gengið í gegnum erfitt átakaskeið eins og svo
oft áður. Hins vegar er ekki sanngjarnt annað en
segja að undir stjórn núverandi formanns hefur
flokkurinn skýra stefnu, hvort sem menn eru
henni sammála eða ekki. Flokkurinn hefur nokkra
sérstöðu, sem fólgin er í eindregnari alþjóða-
hyggju og stuðningi við Evrópusamrunann en í
öðrum flokkum. Vafalaust hafa mikil tengsl við
jafnaðarmannaflokka nágrannalandanna, sem
þróast hafa um langt árabil, styrkt þessa afstöðu
innan flokksins. Jafnframt þessu hefur flokkurinn
ákveðna markaðshyggju að leiðarljósi.
Stjórnmálaflokkarnir eru ein af undirstöðum
samfélagsins og lýðræðisþjóðfélags. Hlutverk
þeirra er oft afflutt og vanmetið. Ekki hefur þó ver-
ið bent á aðrar vænlegri leiðir til þess að hafa áhrif
með lýðræðislegum hætti.
Hugsjónagrundvöllur jafnaðarmanna er sá aö
tryggja rétt allra í samfélaginu. Alþýðuflokkurinn
er ekki einn um þetta stefnumál, en flokkana
greinir á um leiðir og aðferðir, og svo mun ætíð
verða.
Tíminn færir Alþýðuflokknum afmæliskveðjur.
Hvað sem framtíðin ber í skauti sér um stjórn-
málaþróun, fyrnast ekki hugsjónir jafnaðarstefn-
unnar. Þær eiga erindi til nútíma samfélags ekki
síður en fýrir 80 árum.
E-pillan og Endurvinnslan
Ljósvakamiðlar fluttu um helgina skringilega frétt
um uppsögn konu sem vann hjá Endurvinnsl-
unni hf. Fréttin gekk út á það að konan hafði til-
kynnt lögreglu um að vinnufélagi hennar hafi sí
og æ verið að bjóða henni til kaups E-töflur í
vinnunni. Fyrir þetta var konan síöan rekin úr
starfi fyrirvaralaust og henni meira að segja til-
kynnt að ekki væri ætlast til að hún ynni út upp-
sagnarfrestinn.
I ljós kom að konan hafði, eft-
ir langvarandi „áreiti" af hálfu
vinnufélaga sem sífellt var að
reyna að þröngva upp á hana E-
töflum, haft samband við fíkni-
efnalögregluna, óskað nafn-
leyndar og sagt sólarsöguna um
þennan mann sem væri að
reyna að selja eiturlyf. Sam-
kvæmt fréttunum brásl lögregla
hratt við, mætti á vinnustað
daginn eftir og tók manninn til
yfirheyrslu. Hann hins vegar
neitaði sakargiftum og sagðist
hafa verið að grínast við konuna, hann væri alls
ekkert að selja eiturlyf. í framhaldinu fær konan
uppsagnarbréfið og nokkru síðar er vinnufélaginn
látinn fara líka, en ekkert hefur frést um hverjir
uppsagnarskilmálar hans eru.
VR ekki meb í ráðum
Ekkert hefur frekar frést um þetta mál, nema
hvað Verzlunarmannafélag Reykjavíkur hefur vís-
að á bug ásökunum um aö hafa aöstoðað fyrir-
tækið viö að reka stúlkuna fyrir að tala við lögg-
una. Raunar hefur framkvæmdastjóri fyrirtækis-
ins komið fram í fjölmiðlum og sagt að konunni
hafi verið sagt upp vegna samstarfsörðugleika!
Menn hljóta að spyrja hvort það hafi veriö eitt-
hvað umfangsmeiri samstarfsörðugleikar en felast
í því að vilja ekki kaupa dóp í vinnunni. Og hvers
konar samstarf er í gangi á vinnustað þar sem
húmorinn felst í því ab bjóða vinnufélögum eit-
urlyf?
Eflaust þykir stjórnendum Endurvinnslunnar
aö eðlilegast hefði verið hjá konunni að kvarta
við yfirmenn á vinnustaðnum undan þessu áreiti
samstarfsmannsins og í sjálfu sér er hægt að fall-
ast á að það hefði verið það sem flestir hefbu byrj-
að á að gera. Hins vegar er hér á ferðinni lögreglu-
mál, og því heldur ekkert skrýtið að talað sé við
lögregluna um það.
Það er þó tvennt í þessu máli sem vekur athygli.
Það fyrsta er að sjálfsögðu viðbrögb Endurvinnsl-
unnar, sem eru fáheyrö og hljóta
að valda talsverðum áhyggjum í
sívaxandi fíkniefnaumhverfi á
íslandi. Skyldu mörg fyrirtæki
telja það innanhússmál hjá sér,
ef fíkniefnaviðskipti eru stund-
uð á vinnustab? Ef svo er, má
búast við að heldur þyngist rób-
urinn í fíkniefnavörnum.
Nafnleynd hjá fíknó
Hitt atriðið snýr að lögregl-
unni og vekur í rauninni tals-
verða furðu að það skuli ekki
hafa verið tekið sérstaklega fyrir í fjölmiðlum.
Konan hringir í lögregluna og óskar eftir nafn-
leynd. Fram hefur komib að sú nafnleynd skiptir
ekki nokkru máli og lögreglan rýkur beint á stað-
inn til ab handtaka manninn og yfirheyra meb
tilvísun til framburöar konunnar! Er þetta það
sem menn hjá fíkniefnalögreglunni eiga við, þeg-
ar þeir taka við ábendingum frá fólki sem óskar
eftir nafnleynd? Það að veita fíkniefnalögreglunni
upplýsingar um mál fer að verða álíka opinber at-
burbur og að hitta að máli sóknarprest í viðtals-
tíma!
Ekki eru líkur til að menn gefi lögreglunni upp-
lýsingar eftir að þeir hafa heyrt sögu þessarar
konu, sem nú stendur uppi atvinnulaus fyrir að
neita að kaupa E-pillur og segja fíkniefnalöggunni
frá því, undir nafnleynd. Hin atvinnuskapandi
lexía, sem þessi kona hefur nú lært, er ab segja alls
ekki löggunni frá því sem þú kannt að vita um eit-
urlyfjaviðskipti og helst ekki neita að taka þátt í
þeim viðskiptum sem fara fram á þínum vinnu-
stað.
Garri
Stórtíðindi af skrímsli
Mikið hefðu Jóni Grunnvíkingi
Ólafssyni þótt frásagnir bæjar-
stjórnarinnar á Egilsstööum af
Lagarfljótsorminum stórfeng-
legar. En eins og allir læsir menn
muna þóttu honum fréttir af
skrímslum og fljúgandi furðu-
hlutum öðrum merkilegri og var
ólmur í fróðleik af því tagi. Þá
mundi Þórbergur Þórðarson ekki
hafa fúlsað við þeim stórtíðind-
um sem nú berast af skrímslinu
mikla í Lagarfljóti.
Áreiðanlegur maður og sannsögull segir í blaða-
viðtali og tekur vitni að því í DV annó 1996, að
þeir hafi séð orminn úti í miðju fljóti og var hann
eins og hvalur, en miklu lengri. Hann kom upp
meö kryppur margar og náði ormurinn yfir mörg
hundruð metra. Hann er sem sagt ekki öðrum
skepnum líkari en sjálfum Mið- ----------------------------
8aCStai,in„ á stabnum hef. A Vl'ða Vangí
ur að vonum vísindalegan áhuga
á orminum mikla og lýsir því yfir aö fá að sjá
hann sé eins og fyrir kristinn mann að sjá sjálfan
Jesú Krist. Er nú farið að blanda trúarbrögðum
saman viö jarðnesk vísindi.
Á vib ab sjá jesú Krist
Það boðar hverjum þeim sem sér skrímslið í
Lagarfljóti mikla hamingju, en þeim sem neita
tilvist hans hiö gagnstæða, og eru þaö heldur ill
tíðindi fyrir vantrúaða. Annars eru allar fréttir af
Lagarfljótsormi af hinu góða og bestar fyrir þá
sem ná að smella af honum trúveröugri mynd,
þegar hann byltir sér í vatnsskorpunni úti á
miðju fljóti. Sá á nefnilega von á vænni peninga-
fúlgu fyrir slíka gersemi, sem þar að auki veröur
hengd upp í fundarsal bæjarstjórnar á Egilsstöð-
um.
Af þessum miklu tíðindum eru fjölmiðlar að
birta miklar fréttir þessa dagana, og eru vandaðir
og trúverðugir menn bornir fyrir þeim eins og öll-
um góðum skrímslasögum.
Litlum sögum fer af því hve lengi ormurinn óg-
urlegi hefur kúrt í fljótinu og hvað hann er að
gera þar. En sé litið í gamlar sagnir, sem ekki eru
síður trúverðugar en frásagnir nútímamanna af
Lagarfljótsormi, þá á hann sér
samsvörun og hana ekki slor-
lega.
Fáfnir og Lagar-
fljótsormur
Ormurinn Fáfnir lá á gulli Ása
niðri í Rín og var það sjóður eigi
alllítill. Sá brá sér í fleiri kvik-
inda líki og var ekki alltaf á bóla-
kafi í fljótinu. Margir ágirntust
gullið, en ormurinn lá á því og varð því ekki
haggað fremur en inneignum Aðalverktaka og
tangarhaldi Kolkrabbans á stóru flutningafyrir-
tækjunum. Það var ekki fyrr en kappinn Sigurður
Fáfnisbani drap orminn, að gullið lá á lausu og
voru þar mikil gersemi. Jafnvel miklu meiri en
vinningarnir í lottóunum.
Sé sú tilgáta rétt, að ormurinn
í Lagarfljóti liggi á gulli, eins og
forfeðurnir trúðu að ormar í
fljótum gerðu, þá væri kannski
tilvinnandi að gera út kappa til að drepa skrímsl-
ið og ná gullinu. Ekki sér maður fyrir sér vasklegri
menn úr hópi fyrirmanna austur þar en Egil á
Seljavöllum, né líklegri til frægöarverka.
Fyrir austan segja þeir að það sé ógæfumerki aö
afneita Lagarfljótsormi og að sjá hann boði svip-
aða hamingju og að standa frammi fyrir Jesú. Það
að ná gullinu hlýtur því að boða hamingjusama
auðsæld.
En þá kvikna náttúrlega þær spurningar hvaða
landeigendur eiga gullið sem Lagarfljótsormur
liggur á. Hvernig skattleggja á fjársjóðinn. Hvaða
rétt sveitarstjórnir eiga til auðsins og hvort hann
muni ekki tefla rétttrúnaðinum um jafnvægi í
byggð landsins í hættu.
Að þessu athuguðu er líklega réttast að leyfa
Lagarfljótsormi að liggja á sínu gulli og vera ekki
að tefla í neina tvísýnu um hvort hann sé sama
eölis og Fáfnir eða bara rólegheitaskepna, sem vill
fá að dorma í friði á botni fljótsins. Svo getur líka
verið gott upp úr því aö hafa að fá forvitið fólk á
bakkana og bíða eftir því að sjá orminn langa. Og
þótt fáum takist það, mun fegurð héraðsins eng-
an svíkja, sem varla er síöur eftirtektarvérð en
skrímslið sem héraðsdýralæknirinn sá og trúir á.
‘ OÓ