Tíminn - 13.03.1996, Blaðsíða 8

Tíminn - 13.03.1996, Blaðsíða 8
8 ---------------------------- ---------------------------------------------------------Miðvikudagur 13.marsT996 UTLÖND . . . UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . . . Bandaríkjastjórn hvött til þess oð láta rannsaka frekar geislavirknitilraunir á fólki á tímum kalda stríbsins: Þeir sem báru ábyrgðina verbi dregnir fyrir dóm ✓ bœ viö Rauöahafiö, Sharm el-Sheikhh, veröur í dag veröur leiöa til aö koma á friöi í Austurlöndum nœr og sérstak- lega rœtt meö hverjum hætti bregöast eigi viö hryöjuverkum. 29 þjóöarleiötogum hefur veriö boöiö til fundarins, auk fulltrúa Sameinuöu þjóöanna og Evrópusambandsins. Á myndinni má sjá mann hjóla fram hjá egypskum hermönnum sem standa vörö fyrir utan bygginguna þar sem fundurinn fer fram. neuter Moskva: Endurbyggja sendiráð I litlum egypskum haldinn alþjóölegur leiötogafundur þar sem leitaö Hópur talsmanna fyrir fólk sem lifbi af tilraunir meb geislavirk efni á tímum kalda stríbsins skorabi á mánudaginn á banda- ríska dómsmálarábuneytib ab hefja rannsókn á því hvort til- raunirnar, sem gerðar voru ab undirlagi bandaríkjastjórnar, hafi ekki varbab vib lög, en vit- ab er til þess ab í sumum tilvik- um voru gerbar tilraunir á fólki án vitundar og samþykkis þess. „Málib verður ekki látib nibur falla fyrr en þab fólk sem bar ábyrgð á því að veita heimildir og framkvæma tilraunirnar verbur dregib fyrir dóm," segir Jerry Mo- usso frá Rochester, New York, sem heldur því fram að frændi sinn hafi verið sprautaður meb geislavirkum efnum í tengslum vib svonefnt Manhattan verkefni. í október sl. komst ráðgjafar- nefnd á vegum ríkisstjórnarinnar ab þeirri niburstöbu ab þeir ein- staklingar sem tilraunir voru gerbar á á árunum frá 1940 til 1970, svo og fjölskyldur þeirra, hljóti ab eiga rétt á skababótum vegna þess ab ekki hafi verib tek- ib tillit til heilsu og velfarnabar Ósonlagib þynnra en nokkru sinni Þynning ósonlagsins á norbur- hveli jarbar hefur stundum á þessum vetri mælst allt ab 45%, sem er meiri þynning en áður hefur mælst, ab því er fram kemur í upplýsingum frá Al- þjóbaveburfræðistofnuninni (WMO). Þynningin er þó ekki svo mikil ab gat hafi myndast á ósonlaginu, eins og gerst hefur yfir suburheimskautinu. Ab sögn WMO má þó búast vib enn frekari þynningu á næstu árum ef saman fer mikill kuldi í háloftunum og aukin notkun ósoneybandi efna. -CB/Reuter vibkomandi einstaklinga og vegna þeirrar leyndar sem hvílt hafi yfir tilraununum. Á blabamannfundi, sem tals- mannahópurinn hélt á mánudag- inn, var ríkisstjórn Clintons hvött til þess aö fylgja eftir niður- stöbum nefndarinnar, þar sem fram kemur ab tilraunimar hafi m.a. náb til fanga, óléttra kvenna, hermanna, sjúklinga á sjúkrahús- um og þroskaheftra. í skýrslu nefndarinnar var varp- að fram þeirri spurningu hvort tilraunirnar, þar sem fólki voru meðal annars gefnar sprautur meb plútoníumi og líkaminn all- ur var látinn verða fyrir geislun, hafi átt þátt í að flýta fyrir dauða viðkomandi einstaklinga, sem sumir hverjir veiktust af krabba- meini og ýmsum öðrum sjúk- dómum. í bréfi til Janet Reno, yfirmanns bandaríska dómsmálaráöuneytis- ins, segist talsmannahópurinn vera „furöu lostinn" vegna þess að þrátt fyrir ab niðurstöður nefndarinnar liggi fyrir séu engin áform uppi um að rannsaka glæp- samlegt athæfi í tengslum við til- raunirnar. „Af lokaskýrslu ráðgjafarnefnd- arinnar má ljóst vera ab fyrir hendi er nægilega mikið af vís- bendingum til þess ab réttlæta dómsrannsókn af hendi dóms- málaráðuneytisins," segir í bréf- inu til Reno. í bréfinu segir einnig ab athuga þurfi hvort um brot hafi verib að ræöa gegn alþjóðlegum mann- réttindasáttmálum. Þótt margar tilraunanna hafi verið framkvæmdar fyrir 40 til 50 árum og margir þeirra sem hlut eiga að máli því látnir, á það þó ekki viö um þær allar, ab því er E. Cooper Brown, einn úr tals- mannahópnum, segir: „Mikið af þeim átti sér stað á sjöunda og áttunda áratugnum. Þab eru ekki allir dánir sem gætu hafa tekið þátt í þessari starfsemi." -GB/Reuter Hið nýja „sendiráb" Banda- ríkjanna í Moskvu hefur stab- ib ónotað í meira en áratug. Og hversvegna? Jú, vegna þess að sendirábib er talib vera stærsti hljóbnemi í heimi. Þegar verib var ab byggja það settu Rússar svo mikib af hljóbnemum í húsib ab þab var gjörsamlega ónothæft. Reyndar var það aldrei tekið í notkun, því árib 1985 komust starfsmenn bandarísku utan- ríkisþjónustunnar ab þessu og framkvæmdir voru umsvifa- laust stöbvabar, enda málib hib vandræbalegasta. Sérfræb- ingar í njósnum voru gjörsam- lega gáttabir yfir því magni af flóknum njósnatækjum sem Rússar höfbu sett í húsib, en meb tækjunum var mögulegt ab hlusta á hvert einasta hljób í húsinu. Nú ætla Kanar hinsvegar að koma húsinu í gagnið og er áætlaö að eyba sem svarar um 17-18 milljöröum króna í verk- efniö. Síðla sumars eða í byrjun hausts fara 200 sérhæfðir starfs- menn frá Bandaríkjunum og öll efni til verksins koma frá Banda- ríkjunum. Þeir eiga að rífa fram- hlib hússins og sneiða ofan af því tvær efstu hæðirnar, en hús- ið er alls átta hæðir. í staö hæð- anna tveggja á að byggja svo- kallaðan „hatt," sem verður fjórar hæðir og á hann að vera öruggur. Sá galli er hinsvegar á gjöf Njarðar að hinar hæðirnar sex verða áfram næmar fyrir njósnum og þar er ætlunin ab hafa starfsmenn og tæki sem ekki eigi að skipta máli varðandi njósnir. Engum rússneskum verka- mönnum, né rússneskum bygg- ingarefnum veröur hleypt inn á svæbið; „Þetta verður algerlega bandarísk framkvæmd," sagði starfsmabur utanríkisráðuneyt- isins. Og ástæban fyrir því ab Kanar ætla að ráðast í þessa framkvæmd er m.a. sú að mun ódýrara er að endurbyggja hús- ið, en bygging þess hófst árib 1979. Hinsvegar hefur verið eytt milljónum dollara í að rannsaka hvernig Rússar fóru að þessu öllu saman. En nú er sem sagt útlit fyrir að sendiráð Bandaríkj- anna verði öruggt og Rússar geti ekki hlustað á hvert einasta hljóð eða óhljóð í húsinu. C.H.A./ The Guardian. Eistland: Finnar bjóba hernaöarabstob Finnland hefur boðist til að veita Eistlandi aðstob við að byggja upp varnarlið með hjálp frá finnskum hernabarráðgjöf- um, að því er varnarmálaráö- herrar beggja ríkjanna sögðu í gær. Finnski varnarmálaráð- herrann, Anneli Taina, sagði aö Finnar væru auk þess reiðubún- ir til þess að selja Eistlendingum vopn. -CB/Reuter Danskir vísindamenn aö rannsaka gerfrumur og gerla frá Afríku sem viröast búa yfir einstœöum eiginleikum: Vörn fundin gegn salmónellu? „Flestar fréttir frá Afríku eru af verri gerbinni — snúast um skort, hungur og sjúkdóma. En í þessu tilviki getum vib, ibnabarþjóbirnar, virkilega lært ýmislegt af þeim," segir Mogens Jakobsen, vísinda- mabur viö Landbúnabahá- skóla Danmerkur, og um- ræöuefnib eru örverur af ýmsu tagi, einkum gerfrumur og mjólkursýrugerlar, sem Afríkubúar hafa notab í mat- væli öldum saman, m.a. til ab verjast sjúkdómum, og ab því er best verbur séb meb góbum árangri. Meö því ab nota þessar örver- ur í matvömr eins og jógúrt, ávaxtasafa og brauð telja dönsku vísindamennirnir aö fengið sé nýtt og öflugt vopn í baráttunni við salmónellu og abra fæðutengda sjúkdóms- valda. Hugmyndin er einföld. Þegar afrísku örverurnar berast með fæðunni um meltingarkerfið mynda þær eins konar varnar- lag innan á þörmunum sem hindrar þab að salmonellur og fleiri sjúkdómsvaldandi örverur geti náð fótfestu og starfað eins og þeim er eiginlegt. Þess í stað lenda þær í klósettinu án þess að hafa nokkurn tíma náö því að gera neinn usla. „Þessar afrísku gerlategundir og gerfrumur sem vib erum ab vinna meb hafa um ómunatíð verið notabar í stabbundinni, óiðnvæddri matvælagerö. Þess vegna hafa þær varðveitt með sér ýmsa mjög gagnlega, sjúk- dómsfyrirbyggjandi eiginleika sem gerlar í okkar hátækni- vædda heimshluta hafa meira eða minna glatað nibur," segir Jakobsen. „Þeir mjólkursýrugerlar sem við erum ab tala um búa í mörg- um tilvikum yfir einstæðum eiginleikum. T.d. er um að ræða efni sem geta komið í veg fyrir að salmonella og aðrir sjúk- dómsvaldar nái að fjölga sér í þörmunum á fólki. Önnur hafa eftir því sem best veröur séð þann eiginleika ab minnka kó- lesterólinnihald blóðs, vegna þess ab þau leysa upp gallsýru. Og um leið hafa þau góð áhrif til varðveislu matvæla auk þess að gefa matnum gott bragð," segir Jakobsen. Upphafið að því að farið var að veita þessum afrísku örverum athygli má rekja til þess þegar Danida og Evrópusambandið lögðu fyrir fimm árum sameig- inlega um 100 milljónir króna í þróunarverkefni í sex afríku- ríkjujm: Keníu, Tansaníu, Gana, Simbabve, Burkina Faso og Níg- eríu. Ætlunin var ab veita þessum löndum aðstoð við að auka gæði í matvælaframleiðslu meb því að ná betri tökum á örveru- lífinu í matnum. íbúar í lönd- unum eiga það sameiginlegt ab hafa um aldir haft yfir að ráða aðferöum við geymslu matvæla með gerjun, enda er það nauð- synlegt að vissu marki vegna að- stæðna í Afríku. „Þegar við uppgötvuðum þetta fórum við að velta því fyr- ir okkur hvernig hægt væri að nýta alla þessa eiginleika í mat- vælaframleiöslu í okkar heims- hluta," segir Jakobsen. Þegar hafa fundist um 100 örverur sem gætu nýst í þessu skyni, og verið er að hefja ítarlegar rann- sóknir á þeim við danska Land- búnaðarháskólann. Stefnt er að því að innan þriggja ára veröi búið að finna út hverjar þessara örvera lofa mestu, og gætu helst nýst m.a. til varnar salmonellu. Einnig verður sérstaklega skoð- að hvort hægt sé að nýta þá eig- inleika sumra mjólkursýranna aö lækka kólesterólinnihald blóbs, þannig að unnt væri að nota þær í baráttunni gegn hjartasjúkdómum. Ef hugmyndir vísindamanna ganga eftir mun eitthvað af þessum gerfmmum og mjólkur- sýmgerlum verða komið í dönsk matvæli innan fárra ára. -CB/Politiken

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.