Tíminn - 21.03.1996, Qupperneq 9

Fimmtudagur21. mars 1996
WfmSmm-
13
Breyting á starfsmannastefnu ríkisins á oð:
Auka hagkvæmni í rekstri og
bæta þjónustu við landsmenn
Starfsmenn ríkisins, aörir en
embættismenn, skulu ráönir
ótímabundiö til starfa meö
gagnkvæmum uppsagnar-
fresti en einnig veröur heim-
ilt aö ráöa starfsmenn til
tímabundinna starfa. í slík-
um tilvikum er gert ráö fýrir
aö tekiö veröi fram í ráöning-
arsamningi aö honum megi
segja upp af hálfu hvors aöila
áöur en ráöning fellur sjálf-
krafa úr gildi viö lok samn-
ingstíma. Embættismenn
skulu skipaöir í embætti til
fimm ára í senn en áöur en
þrír mánuöir eru eftir af ráön-
ingartíma þeirra skal þeim
tilkynnt um hvort viökom-
andi embætti veröi auglýst
laust til umsóknar en aö öör-
um kosti framlengist sá tími
sem embættismaöur hefur
verib skipaöur í fimm ár til
viöbótar. Þetta eru megin
ákvæöi frumvarps um rétt-
indi og skyldur opinberra
tarfsmanna hvaö ráöningar
og starfsöryggi varöar sem nú
eru til umf jöllunar á Alþingi.
í frumvarpinu er gert ráð fyr-
ir aö vikið verði að fullu frá
æviráðningu og telur fjármála-
ráðherra, sem er flutningsmað-
ur þess, að með þeim ráðning-
arformum, sem frumvarpið
gerir ráð fyrir, sé verið að sam-
ræma mannaráðningar hins
opinbera því sem gerist á al-
mennum vinnumarkaði. Frum-
varpið gerir ráð fyrir að al-
mennur uppsagnarfrestur op-
inberra starfsmanna verið þrír
mánuðir en einnig er gert ráð
fyrir að viðhalda ákvæði frá nú-
gildandi lögum um að fram-
lengja megi uppsagnafrest í allt
að sex mánuði ef um fjölda-
uppsagnir er að ræða.
íslenskir ríkisborgarar
og borgarar EES-ríkja
Almenn skilyrði til ráðningar
hjá opinberum stofnunum eru
samkvæmt frumvarpinu meðal
annars þau að viðkomandi
starfsmaður hafi náð 18 ára
aldri nema í undantekningar-
tilfellum. Gerðar eru kröfur um
lögræöi og nauðsynlegt heil-
brigði og einnig íslenskan ríkis-
borgararétt með undantekn-
ingum er varða borgara frá ríkj-
um Evrópska efnahagssvæðis-
ins og einnig aðra erlenda
borgara ef sérstaklega stendur
á. Almennrar menntunar er
krafist auk þeirrar sérmenntun-
ar sem viðkomandi störf byggj-
ast í hverju tilviki á og krefjast.
Kröfu um fjárforræði er að
finna í frumvarpinu ef viðkom-
andi starfi fylgir meðferð fjár-
muna og sá aðili sem hlotið
hefur dóm fyrir refsiverðan
verknað telst ekki fullnægja
starfsskilyrðum.
Heimildir til launa-
umbunar
Á meðal þeirra nýnæla, sem
frumvarpið gerir ráð fyrir, er að
forystumenn ríkisstofnana fái
heimildir til þess ab greiða ein-
stökum starfsmönnum laun til
viðbótar grunnlaunum, sem
ákveðin eru í kjarasamningum.
Gert er ráð fyrir að þessi viðbót-
arlaun verði greidd fyrir sér-
stakt álag, sem getur verið á
viðkomandi starfsmann, eða
fyrir góðan árangur í starfi. Þá
er einnig gert ráð fyrir að ráb-
herrar geti ákveðið að greiða
forstöðumönnum einstakra
stofnana viðbótarlaun þeim
launum sem ákveðin eru í
kjarasamningi. Með þessu er
verið að sveigja launakerfi op-
inberra starfsmanna í átt til
hins almenna launakerfis í
landinu þar sem yfirborganir af
ýmsu tagi tíðkast án þess ab
teljast yfirvinna. Gagnrýnend-
ur frumvarpsins hafa bent á að
þetta ákvæði bjóði heim hættu
á mismunun og að einstökum
yfirmönnum muni líðast að
beita geðþóttaákvörðunum
varðandi launauppbætur til
undirmanna sinna.
Aukið yfirmannavald
Gagnrýnendur frumvarpsins
hafa einnig bent á að með því
sé verið að auka völd yfir-
manna verulega frá því sem
verið hefur og að starfsmenn
eigi ekki rétt á að skjóta málum
sínum til æðra stjórnvalds sker-
ist í odda á milli yfir- og undir-
manna. í frumvarpinu er tekið
fram ab starfsmönnum sé skylt
ab hlýða löglegum fyrirskipun-
um yfirmanna um starf sitt.
Heimilt sé að setja upp tíma-
skráningarkerfi (stimpilklukku)
og að dregið verði af launum
þeirra starfsmanna sem eru
fjarverandi án gildra forfalla
allt að tvöfaldan þann tíma
sem viðkomandi hefur verið frá
vinnu. í frumvarpinu er gert
ráð fyrir ab starfsmönnum sé
skylt að vinna alla þá yfirvinnu
sem forstöbumenn telja nauð-
synlega en þó ekki meiri en
sem nemur fimmtungi af lög-
mætum vinnutíma í hverri
vinnuviku. Gert er ráð fyrir að
starfsmönnum sé skylt ab hlíta
breytingum á störfum sínum
og verkefnum en ef viðkom-
andi breytingar valdi skertum
kjörum þá skuli viðkomandi
starfsmenn halda fyrri starfs-
kjörum þótt verksvið breytist í
þann tíma sem eftir er af skip-
unartíma þeirra ef um embætt-
ismann er að ræða en jafn í
langan tíma og nemur upp-
sagnarfresti ab öðrum kosti.
Opinberum starfsmanni verbur
gert skylt að tilkynna yfir-
manni ef hann hyggst taka við
öðru launuðu starfi eða taka
sæti í stjórn atvinnufyrirtækis
eða setja atvinnurekstur á stofn
og hefur yfirmaðurinn tvær
vikur til þess að meta hvort við-
komandi áætlun starfsmanns
geti verið ósamrýmanleg starfi
hans hjá því opinbera. Verði
starfsmanni bannað að hafa
slíka starfsemi með höndum
má bera slíkt bann undir ráð-
herra viðkomandi málaflokks
sem æðra stjórnvald. Þá verður
forstöðumönnum stofnana
heimilt að segja starfsmönnum
upp eftir þeim ákvæðum er
gilda í ráðningarsamningum.
Um 26 milljarða launa-
kostna&ur
í athugasemdum meb frum-
varpi um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins kemur
fram að opinberir starfsmenn
eru nú um 25 þúsund talsins.
Ríkið greiðir laun samkvæmt
um 140 kjarasamningum til
einstaklinga í um 175 stéttarfé-
lögum. Áætlab er að fjöldi op-
inberra starfsmanna hafi verið
um 8% af vinnuafli lands-
manna árib 1955 en í dag er
þetta hlutfall um 20%. Á árinu
1994 greiddi íslenska ríkið um
26 milljarða króna í laun og
launatengd gjöld er námu á því
ári nálægt fjórðungi af heildar
útgjöldum ríkisins.
A& draga úr kostna&i
viö starfsmannahald
í máli Fribriks Sophussonar
fjármálaráðherra kom meðal
annars fram, er hann mælti fyr-
ir frumvarpinu á Alþingi, að
eitt af markmiðunum með
þessu frumvarpi væri að draga
úr ríkisútgjöldum. Hann sagði
að öllum sem láti sig fjármál
ríkisins einhvers varða sé ljóst
að eina leiðirt til þess ab ná
jafnvægi í ríkisfjármálum, án
þess að hækka skatta, sé að
lækka ríkisútgjöld og það verbi
ekki gert að neinu ráði nema að
draga úr kostnaði við starfs-
mannahald á vegum hins opin-
bera. Hann sagði að ríkið
minnti að ýmsu leyti á fyrir-
tæki er orðið hafi undir í sam-
keppni á frjálsum markaði.
Rekstrarútgjöld væru hærri en
tekjur og þjónustu við vib-
skiptavinina sem væru fólkiö í
landinu þyrfti að bæta á mörg-
um sviðum þótt svigrúm til
þess væri lítið. Hann sagði að
sumum fyrirtækjum hafi tekist
að standast samkeppnina með
því að gerbreyta skipulagi sínu
en önnur hafi setið eftir í sínu
gamla fari og þannig orðiö
undir á markaðinum. Fjármála-
ráðherra sagði markmiðið með
þeirri endurskoðun á starfs-
mannastefnu ríkisins, sem nú
standi fyrir dyrum, væri að
auka hagkvæmni í rekstrinum,
stuðla ab bættri þjónustu hins
opinbera og gera starfsmanna-
stefnuna skýrari frá því sem nú
er. -ÞI
LASKAÐ BARN - Bergþóra Aradóttir sem C ugga, átta ára, einræn og skróparí skóla. Dulin aöalpersóna sögunnar.
Ný ísiensk kvikmynd frumsýnd í kvöld: Draumadísir eftir Ásdísi Thor-
oddsen:
Ekki meinlaust grín ab
hlæja að óhamingjunni
CELLURNAR - Ragnheiöur Axel og Silja Hauksdóttir. Ragnheiöur hefur
veriö viö nám í Strasberg-leiklistarskólanum í New York þar sem Brando
og Dean lœröu, en Silja er í Menntaskólanum viö Hamrahlíö.
„Sannur ilmur karlmennsk-
unnar, lykt af leðri, viskí og
vindlum. Tvítugu vinkonurn-
ar Steina og Styrja láta lok-
kast. Þær verba ástfangnar af
sama draumaprinsinum,
Gunnari, myndarlegum ung-
um ævintýramanni í viðskipt-
um," segir Ásdís Thoroddsen
lauslega um innihald
Draumadísa, nýju kvikmynd-
arinnar frá Gjólu hf., sem
frumsýnd er í Stjörnubíói í
kvöld.
Það telst ekki meinlaust grín
þegar hlegib er að óhamingj-
unni í lífi náungans, nema
maður finni til með náungan-
um í leiðinni. Ásdís segir að
mörg atriði í myndinni séu ekki
til að vekja hlátur. Þar má nefna
til drykkjusýki, vanrækt barn,
svik við félaga á banasænginni,
svik við barn, svik við vinkonu
og fleira megi telja. Samt er ætl-
unin að Draumadísir sé gaman-
mynd. En undirtónninn er al-
varlegur.
Höfuðpersónurnar, Steina og
Styrja, eru gellur. Þær kunna að
svara fyrir sig á safaríku íslensku
máli, em óvitlausar, en hafa
ekkert markmið í lífinu. Þær
þekkja Reykjavík, en allt utan
Elliöaánna er þeim framandi.
Tveggja tíma dvöl á Raufarhöfn
mundi til dæmis ríða þeim aö
fullu, telur Ásdís.
Og nú er ab sjá hvernig þessi
Reykjavíkurmynd lítur út.
-]BP