Tíminn - 26.03.1996, Blaðsíða 5

Þriöjudagur 26. mars 1996
5
í bílum
Margrét Sœmundsdóttir:
10% bama em án öryggisbúnaðar
Veist þú hvort barniö þitt er vel variö í bíinum?
Allir vita aö ein virkasta
leiöin til þess aö koma í
veg fyrir alvarleg slys í
bílum er aö nota öryggisbúnað.
Notkun bílbelta var lögleidd á
íslandi áriö 1981, Áriö 1990 var
umferðarlögum breytt á þá leið
að sett var inn sérstakt ákvæöi
um öryggisbúnað fyrir börn. í
71. gr. núgildandi umferðar-
laga segir um öryggisbúnað fyr-
ir börn: „Barn yngri en 6 ára
skal í stað öryggisbeltis eða
ásamt með öryggisbelti nota
barnabílstól, beltispúða eða
annan sérstakan öryggis- og
verndarbúnað ætlaðan börn-
um. Ef slíkur búnaður er ekki í
bifreið, skal barnið nota örygg-
isbelti ef það er unnt." Umferð-
arlögin leggja einnig þá skyldu
á herðar ökumanna að þeir sjái
um að farþegar yngri en 15 ára
noti öryggis- og verndarbúnað.
Þrátt fyrir lögin er vitað að 10%
barna eru laus í bílum hér á
landi og það sem verra er, mörg
þeirra sitja í barnabílstólum
sem ekki eru tryggilega festir og
gera þá lítið gagn.
Áróðursvika 25.-30.
mars
Slysavamafélag íslands, Um-
ferðarráð og verkefnið „Betri
borg fyrir börn" standa að átaki
fyrir bættri notkun öryggis-
búnaðar vikuna 25. til 30.
mars. Lögreglan mun á sama
tíma beina athyglinni sérstak-
lega að búnaði barna í bifreið-
um, auk þess sem hún mun
fylgjast með notkun bílbelta
hjá ökumönnum og farþegum.
Á sama tíma fer fram könnun á
notkun öryggisbúnaðar barna
víðs vegar um landið. Enn-
fremur verður gert yfirlit um
öryggisbúnaði á markaði hér á
landi í samvinnu við innflytj-
endur.
Þarfir barna eru a&rar
en fullorðinna
Það er nú löngu viðurkennt
að börn geta ekki notað sama
öryggisbúnað og fullorðnir.
Ungbarnabílstólar þykja nú
jafn sjálfsagður búnaður og
kerra og barnavagn, og barna-
bílstólar fyrir börn allt að 5 ára
aldri eru einnig taldir nauðsyn-
legur öryggisbúnaður.
Öðru máli gegnir um bílbelti
fullorðinna. Lítil börn geta ekki
notað þau án aukabúnaðar
vegna þess að stærð þeirra, lík-
amsbygging og álagsþol er ann-
að en fullorðinna. í fyrirlestri,
sem Claes Tingvall, læknir og
sérfræðingur í umferðarslysa-
vörnum, hélt hér á landi, kom
fram að meiðsli barna, sem eru
farþegar í bifreibum, eru með
öbru móti en tíðkast hjá full-
orbnum. Á sama tíma og 30-
40% fullorðinna sem slasast
hljóta höfubmeibsl, hljóta
rúmlega 80% ungra barna höf-
uðmeiðsl eða skaddast í andliti.
Verndun höfuðs og háls skiptir
því meginmáli.
Claes Tingvall og fleiri sér-
fræðingar halda því fram að
börn eigi að snúa baki í aksturs-
stefnu eins lengi og mögulegt
er. Ástæðan er sú að sitji barn í
barnabílstól, sem snýr með
bakiö í akstursstefnu, dreifist
höggib við áreksturinn um
stærri hluta líkamans (þegar
ekið er framan á bifreið) og
höfuðið hreyfist einungis lítil-
lega meira en búkurinn og
VETTVANCUR
spennist þá hálsinn lítið. Allir
ungbarnabílstólar sem seldir
eru hér á landi eru þannig að
ætlast er til að þeir snúi baki í
akstursstefnu. Einnig eru til
barnabílstólar sem hafa þá eig-
inleika að hægt er að snúa
þeim á bába vegu.
Á Norðurlöndunum er sú
skoðun ríkjandi að öryggi
ungra barna sé best borgið í
barnabílstólum sem snúa baki í
akstursstefnu. Það tekur tíma
fyrir nýjungar að ná útbreiðslu,
en æ fleiri foreldrar hér á landi
velja að láta börn sín vera í
barnabílstólum sem snúa baki í
akstursstefnu. Sem betur fer
bjóða verslanir hér á landi nú
upp á mjög fjölbreytt úrval af
bakvísandi stólum, ennfremur
hefur m.a. eitt tryggingafélag
leigt þess konar barnabílstóla
fyrir börn frá fæðingu og þar til
þau geta notað venjuleg bíl-
belti.
Ranglega notaður ör-
yggisbúnaður gerir
ekkert gagn
í Svíþjóð kom í ljós að um
helmingur öryggisbúnaðar fyrir
börn var ekki rétt notaður. Ann-
að hvort vegna þess að fólk
hafði ekki fengið réttar leiðbein-
ingar eða vegna þess að það
kynnti sér þær ekki. Miklar líkur
eru því á því að ástandið sé svip-
að hér á landi og í Svíþjóð. Góð-
ar leiðbeiningar seljenda og ár-
vekni foreldra eiga að koma í
veg fyrir að öryggisbúnaður sé
ranglega notaður.
Algengustu mistökin
Nýlega gaf Umferöarráð út
bækling um öryggisbúnað fyrir
börn í bílum. Markmiðið er að
benda á hvað hentar hverju ald-
ursstigi og hvernig á að nota
hann. Algengustu mistökin, sem
fólk gerir, eru eftirfarandi:
• Barnið er stundum í barnabíl-
stól og stundum ekki.
• Öryggisbúnaðurinn er notað-
ur öðruvísi en leiðbeiningar segja
til um.
• Barnið er fest í barnabílstól-
inn, en það gleymist að festa stól-
inn í bílinn.
• Barn fer of ungt úr barnabíl-
stól á bílpúða.
• Barn er látið nota bílbelti fyrir
fullorðna of snemma og án hjálp-
arbúnaðar svo sem bílpúða.
• Barnið er án bílbelta.
Höfundur er fræöslufulltrúi hjá Um-
feröarráöi.
Fjötur um fót:
Leikþáttur um dag-
legt líf Fals Atla
Undanfarnar vikur hefur leik-
þátturinn Fjötur um fót verið
sýndur fyrir grunnskólanem-
endur á Litla sviði Þjóðleik-
hússins og verbur sýningum
haldið áfram í apríl.
Fjötur um fót er gamansam-
ur leikþáttur ætlaður til upp-
lýsingar og fræðslu um að-
gengis- og ferlimál fatlaðra.
Áthygli áhorfenda er vakin á
öllum þeim fjölda hindrana
sem blasa við hreyfihömluð-
um í daglegu lífi þeirra, jafn-
framt því sem reynt er að
vekja fólk til vitundar um að
þarfir fatlaðra eru þær sömu
og allra annarra, s.s. samneyti
við aðrar manneskjur á jafn-
réttisgrundvelli. Segir verkið
frá Fal Atla, sem er fatlaður í
hjólastól, og stórfurðulegri
martröð hans um Fatlavík.
Leikþátturinn vann til 1.
verðlauna í leikritasamkeppni
sem Sjálfsbjörg í Reykjavík,
Halaleikhópurinn og Sam-
band íslenskra sveitarfélaga
efndu til í haust og var þáttur-
inn frumfluttur í leiklestri á al-
þjóðadegi fatlaðra í Háskóla-
bíói þann 3. desember sl. Höf-
undar eru Unnur Guttorms-
dóttir, Anna Kristín Kristjáns-
dóttir og Fríða B. Andersen.
Þær eru allar sjúkraþjálfarar að
mennt, hafa starfað mikið
með fötluðum og hreyfihöml-
uðum og ber leikþátturinn
þekkingu þeirra á málefninu
greinilegt vitni.
Leikhópinn skipa Guð-
mundur Magnússon leikari,
Gunnlaugur Helgason leikari,
Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir
leikari, Hlín Gunnarsdóttir
leikmyndarhöfundur, Ægir Ás-
björnsson ljósahönnuður og
Hávar Sigurjónsson leikstjóri.
Sýningin Fjötur um fót, sem
er samstarfsverkefni Sjálfs-
bjargar og Þjóðleikhússins,
tekur um 40 mínútur í flutn-
ingi og til sýninganna á Litla
sviðinu hafa verið sérstaklega
boðnir nokkrir skólar á
Reykjavíkursvæðinu. Undir-
tektir hafa verið með slíkum
ágætum að í undirbúningi er
að bjóða skólum á Stór-Reykja-
víkursvæðinu sýninguna á
hausti komanda fyrir efri
Nemendur og kennarar í Laugalcekjarskóla koma sér fyrir á fyrstu sýningunni á Litla svibinu 11. mars.
bekki grunnskólans (7.-10.
bekk), enda er sýningin hugs-
uð með ferðasniði frá upphafi.
Leikarar og abstandendur sýningarinnar. Á myndina vantar þó Fríbu Andersen.