Tíminn - 10.04.1996, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 10. apríl 1996
7
Þórarinn V. Þórarinsson: Stórvirkasta leiöin til að endurvekja verbbólgu og vandrœöi:
Mundi stööva möguleika ungs
fólks til aö komast í vinnu
„Ef menn vilja endurvekja
liöna tíö, meö veröbólgu og
vandræöum þá er þetta
kannski ein stórvirkasta og
fljótvirkasta leiöin aö því
marki. Og ef menn sæju sér-
staka ástæöu til þess aö stööva
möguleika ungs fólks til aö
komast inn á vinnumarkaö-
inn, þá er þetta líka leiö aö því
marki. Álit manna á frum-
varpinu fer þannig alveg eftir
því hvaöa áhrif menn trúa að
þaö hefði", svaraöi Þórarinn V.
Þórarinsson framkvæmda-
stjóri VSÍ, spuröur um afstööu
manna þar til frumvarps Gísla
S. Einarssonar um lögbundin
80.000 kr. lágmarkslaun fyrir
16 ára og eldri og sexföld, eöa
480 þús. kr. hámarkslaun.
„Viö erum meö 50 þús.kallinn
sem lágmarkslaun, og þaö eru
laun sem standa ekki í vegi fyrir
því aö 16 ára krakkar fái vinnu. í
Frakklandi, Spáni og víðar hafa
menn lögbundið svo há lág-
markslaun aö atvinnuleysi meö-
al ungs fólks er talið í mörgum
tugum prósenta — þau komast
einfaldlega ekki inn á vinnu-
markaöinn og öðlast þar meö
ekki starfsreynsluna. Þar eru
þessi lögbundnu laun einfald-
lega hemillinn á það að þetta
unga fólk fái starfsreynslu",
sagöi Þórarinn.
Hann viröist þannig ekki
sömu skoöunar og Gísli, aö
þetta mundi „auka velferö í ís-
lensku þjóðfélagi, jafna laun og
bæta afkomu margra einstak-
linga", eins og segir í greinar-
gerö meö frumvarpinu. „Nei,
þetta heföi ekkert meö þaö aö
gera". Enda trúi Gísli því ekki
sjálfur aö þaö sé hægt aö lög-
binda hámarkslaun og hafi
raunar tjáö sig um þaö aö þetta
hefði fyrst og fremst áhrif gagn-
Þórarinn V. Þórarinsson.
vart hinu opinbera launakerfi og
opinberum kjarasamningum.
Þórarinn bendir á aö VSÍ sé
ekki meö neina kjarasamninga
sem kveöa á umbneira en sex-
föld lágmarkslaun, þannig aö
þetta hámark heföi engin áhrif á
kjarasamninga VSÍ. En stærsti
hópurinn meö launatekjur langt
yfir þessum mörkum væru sjó-
menn. Og það væri sannarlega
mjög áhugavert aö vita hvernig
Gísli vildi taka á því máli, þar
sem sjómenn eru stærsti hópur-
inn sem færi yfir þau launamörk
sem hann vildi lögbinda.
„Þetta er svona minnisvarði
um stalínismann, þaö er ekki
hægt aö skipa með lögum
hvernig launahlutföll eru á
markaði. Þaö er ofur einfalt aö
þaö gerist hvergi. Þaö gerðist
ekki í Sovétríkjunum sálugu og
það mundi ekki gerast hér. Þaö
heföi eingöngu þá þýöingu aö
þrýsta upp laununum, þá fyrst
lægstu laununum.
Og síðan geta menn velt
vöngum yfir því hvort þeir sem
koma inn á launamarkaðinn á
lægstu laununum, sem eru um
50 þús. kr. í dag, yröu ráðnir í
sama mæli á 60% hærra verði.
Og í framhaldi af því geta menn
velt fyrir sér hvort þeir sem nú
eru meö tvöföld laun á viö 16
ára byrjendur, 100 þús. kr. á
mánuði, hvort aö þeir mundu
brosmildir sætta sig viö það aö
byrjendurnir væru komnir upp
að þeim. Ég trúi því ekki. Ég held
aö launahlutföll á markaði ráö-
ist fyrst og fremst af markaösað-
stæöunum. Launin eru samsett
úr mörgum hlutum og ég held
aö þaö sé engum sem detti í hug
aö þaö sé hægt að ákveða launa-
hlutföll sem haldi meö löggjöf.
Tilgangur þessa frumvarps er
fyrst og fremst sá aö vekja at-
hygli á Gísla S. Einarssyni",
sagði Þórarinn V. Þórarinsson.
Þriöjungur ASÍ-félaga meö dagvinnulaun undir 80.000 kr. á mánuöi:
Um 75% afgreiðslukvenna undir 80.000
króna launum á mánuði
Óhætt virðist aö áætla aö
a.m.k. þriðjungur launþega í
félögum innan ASÍ séu á dag-
vinnulaunum undir 80.000
kr. á mánuöi, þ.e. undir þeim
launum sem lagt hefur veriö
til aö lögbinda sem lágmarks-
laun í landinu, samkvæmt
tölum Kjararannsóknar-
nefndar. Hæsta hlutfall lág-
launafólks er í hópi af-
greiölsukvenna, þar sem
meira en 3 af hverjum 4 af-
greiðslukonum hafa minna
en 80.000 kr. mánaðarlaun
fyrir dagvinnuna. Um 60%
verkakvenna og um 40% ver-
kakarla eru einnig undir
þessum launamörkum.
I þessum tölum er raunar
miöaö viö þau hlutföll ASÍ
fólks sem haföi mánaðarlaun
undir 75.000 kr. fyrir dagvinnu
á 3. ársfjóröungi 1995, sem eru
nýjustu tölur sem tiltækar eru
frá Kjararannsóknarnefnd. Síö-
an þá, eöa í byrjun þessa árs,
hafa laun þessara hópa hækkaö
um annað hvort 3.700 kr. eða
2.700 kr. á mánuði. Gera má
ráö fyrir aö margir þeirra sem
nú eru rétt undir 80.000 kr.
launum hafi veriö undir
75.000 kr. markinu í fyrrasum-
ar svo hér var valið að miöa viö
þá sem höföu dagvinnulaun
undir 75 þús.kr. í fyrrasumar.
Um 11 % afgreiöslukvenna og 8%
verkakvenna hafbi dagvinnulaun
undir 55.000 kr. á mánubi á 3.
ársfjórbungi ífyrra samkvœmt töl-
um Kjararannsóknarnefndar um
uppsafnaba launadreifingu ASÍ
fólks. Rúmlega helmingur (51 %)
afgreibslukvenna var þá undir
65.000 kr. mánabarlaunum fyrir
dagvinnu og tœplega þribjungur
verkakvenna (31 %), en mun lægri
hlutföll verkakarla (18%) og af-
greibslukarla (15%). í hópi skrif-
stofufólks og ibnabarmanna voru
hins vegar abeins örfáir (1 -3%) á
svo lágum launum. Raunar var ab-
eins um fjórbungur ibnabamanna
og karla á skrifstofum meb laun
undir 100.000 kr. á mánubi.
Frumvarp um 80.000 kr. lágmarkslaun og 480.000 kr. hámarkslaun lagt fram á Alþingi:
Lágmarkslaun danskra verkamanna 131 þ.íkr
„Þar sem ekki liefur tekist
með samningum aö knýja
fram hækkun lægstu launa
ber Alþingi skylda til að grípa
inn í þessi mál meö lagasetn-
ingu", segir Gísli S. Einarsson
alþingismaður m.a. í greinar-
gerö meö nýju frumvarpi, þar
sem hann leggur til aö
„lægstu mánaðarlaun fyrir
fulla dagvinnu skuli nema
80.000 kr. á mánuöi fyrir 16
ára og eldri". Hækkun lægstu
launa í 80.000 kr. á mánuöi
mundi auka velferð í íslensku
þjóðfélagi, jafna laun og bæta
afkomu margra einstaklinga.
í annan stað gerir frumvarpið
ráö fyrir aö atvinnuleysisbætur
veröi ekki lægri en 57.000 kr. á
mánuði.
í þriðja lagi er lagt til aö föst
umsamin hámarkslaun skuli
ekki vera hærri en sexföld lág-
markslaun, sem þýðir þá aö
hæstu laun færu ekki yfir
480.000 kr. á mánuði. Hafi ein-
hver hærri laun en þetta fyrir 8
tíma dagvinnu á aö mati flutn-
ingsmanns aö lækka þau laun
niöur í 480.000 kr. hámarkið
samkvæmt viðtali viö hann í
Alþýöublaöinu. „Það er enginn
aöili verður meira en sexfaldra
verkamannalauna."
í greinargerð er bent á að ber-
lega hafi komiö í ljós á undan-
förnum árum aö lágmarkslaun
á íslandi séu áberandi lægri en í
helstu viðmiðunarlöndum.
Þegar borin séu saman lífskjör
og laun á milli landa þurfi
sömuleiöis að taka tillit til
margra þátta, svo sem bótakerf-
is, skattkerfis, húsnæöiskerfis,
vaxta, matvöruverös, heil-
brigðiskerfis og gjalda fyrir op-
inbera þjónustu.
Samkvæmt upplýsingum
sem flutningsmaöur hefur afl-
Císli S. Einarsson.
aö sér frá Danmörku þarf Dani
ekkert aö borga fyrir heimsókn
til heimilislæknis og heldur
ekki til sérfræöings, þ.e. svo
fremi hann hafi tilvísun frá
heimilislækni. Danska sjúkra-
tryggingakerfiö greiöir 45% af
kostnaði viö tannviðgerðir.
Barnabætur, sem eru óháðar
tekjum foreldra, samsvara
119.300 íkr. á ári vegna barna
undir 2ja ára aldri, 106.500 íkr.
fyrir 3-6 ára börn og um 83.100
íkr. á ári vegna barna á aldrin-
um 7-17 ára.
Vinnuvikan (unnir tímar) er
að meðaltali 36 klukkustundir
á viku. Lægsta tímakaup ófag-
lærðra verkamanna í Dan-
mörku er 72 kr. á tímann, sem
samsvarar 839 kr. íslenskum,
eða um 131.300 íkr. mánaðar-
launum, m.v. 36 stunda vinnu-
viku. Af öörum fylgiskjölum
frumvarpsins má síðan ráöa aö
af þeim héldi viökomandi
verkamaður aöeins eftir um 70
þús.íkr. til ráðstöfunar eftir
skatta og lífeyrisiögjöld.
Þá koma fram nokkrar upp-
lýsingar um „búsetugreiöslur",
(samsvarandi húsaleigubótum
hér á landi). Meginreglan virö-
ist sú að búsetugreiðslur koma
ekki til greina fyrr en húsaleiga
fer yfir 16% af sameiginlegum
tekjum fjölskyldunnar og að
búsetugreiðsla sem er undir
167 Dkr. á mánuöi fellur niöur.
Af þessu leiðir t.d. aö fjölskylda
meö tvenn fyrrnefnd lágmarks-
laun verkamanna fær enga bú-
setugreiðslu fyrr en leigan fer
upp fyrir 45.800 íkr. á mánuði,
sem er þá um 32% ráðstöfunar-
tekna fjölskyldunnar. Af húsa-
leigu þar umfram greiöist 75% í
búsetugreiöslu, þó aldrei hærri
en 26.500 íkr. á mánuöi. Barn-
lausar fjölskyldur fá þó aldrei
meira en 15% af húsaleigu í bú-
setugreiðslur.