Tíminn - 17.04.1996, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 17. apríl 1996
WWIlW
7
Guömundur Rafn Geirdal var senuþjófurinn í umrœbum forsetaframbjóðendanna i gœr. Andrúmsloft fundarins svo
kurteislegt aö minnti á köflum á breskt teboö:
Einn frambjóðandinn óviss
um hvern hann muni k j ósa
Félag stjómmálafræðinema, Politica, efndi í gær til fund-
ar í Lögbergi sem verðandi forsetaframbjóðendur tóku
þátt í, utan Ólafs Ragnars. Yfirskrift fundarins var For-
setaembættið og framtíðarsýnin. Mikil aðsókn var og
komust færri að en vildu. Sjáanlegur munur á stefnu
frambjóðendanna virtist harla lítill og langt virðist að
bíða þeirrar hörku sem tíðum einkennir baráttu af svip-
ubum toga. Andrúmsloftib á milli Guðmundar Rafns
Geirdal, Guðrúnar Pétursdóttur og Guörúnar Agnarsdótt-
ur minnti reyndar um margt á stemmningu í bresku te-
boði.
Frá framboösfundi stjórnmálafræöinema í gœr.
í upphafi fengu framsögu-
menn 5 mínútur til að kynna
sig. Lesin var upp yfirlýsing frá
Ólafi Ragnari Grímssyni þar
sem hann sagðist ekki geta
mætt, m.a. vegna anna utan-
bæjar. „Auk þess er ég þeirrar
skoðunar að eðlilegra sé og kurt-
eisi við þá frambjóðendur sem
eftir eiga að koma fram, að bíða
með sameiginlega fundi þar til
framboðsfrestur er runninn út."
Guðmundur Rafn Geirdal
hélt fyrstur framsögu. Hann
sagði forsetaembættið vera
nauðsynlegt fyrir þjóðina þrátt
fyrir öndverð orð ákveðinna
áhrifamanna í þjóðfélaginu.
Frambjóðendur hefðu fullt leyfi
til að koma fram með aðrar
skoðanir en áður hefðu verið
viðteknar. Hann gerði sjötta
skilningarvitið m.a. að um-
ræðuefni og taldi háskólaþekk-
ingu vera takmarkaða.
Guðrún Agnarsdóttir talaði
næst. Hún sagði mikilvægt að
horfa til nýrrar aldar og forseta-
embættið væri einstakur vett-
vangur til að styrkja íslenskt
samfélag og stuðla að sterkri
stöðu á alþjóðavettvangi. „Ég
tel líka mikilvægt að beina sjón-
um okkar að þeim auðæfum
sem við eigum og búa ekki síst í
okkur sjálfum og tel að forseti
eigi að vekja fólk til bjartsýni,
vonar og trúar á framtíðina."
Hún sagöi bestu tryggingu þjóð-
arinnar fyrir sjálfstæði liggja í
aukinni menntun og mikilvægt
væri að vernda tunguna.
Guðrún Pétursdóttir eyddi
einnig drjúgum tíma framsögu
sinnar í gildi menntunar og
þýöingu móðurmálsins. Tækni-
byltingin var henni ofarlega í
huga og hún sagði framfarir á
því sviði fyrst og fremst ákvarða
framtíð okkar. Guðrún talaði
um fimm meginstoðir fyrir at-
vinnuuppbyggingu: 1) Utflutn-
ing á tækni í sjávarútvegi. 2)
Breytta framleiðsluhætti í land-
búnaði (hágæöamarkað). 3)
Nýtingu orkulinda. 4) Þekking-
ariðnaðinn (hugbúnaðargerð).
5) Ferðaþjónustuna.
Að lokinni framsögu komu
gestir fundarins með fyrirspurn-
ir. Frambjóðendurnir voru
spurðir hvort þeir hygðust auka
þrýsting á stjórnvöld til að
menntun yröi gert hærra undir
höfði. Svörin voru aö mestu
leyti samhljóða. Þrýstingur á
aukna menntun yrði fyrst og
fremst að koma frá fólkinu
sjálfu. „Allir landsmenn verða
að átta sig á mikilvægi mennt-
unar fyrir framtíð landsins,"
sagði Guðrún Pétursdóttir.
Um bætt lífskjör og áhrif for-
setaembættins til úrbóta þar,
sagði Guörún Pétursdóttir að
forseti gæti haft áhrif þar á með
miölun þess hugarfars að við ís-
lendingar vildum ekki búa í
samfélagi misréttis. Sama streng
tók nafna hennar í, en Guð-
mundur var næstur: „Ef ég yrði
forseti myndi ég fylgjast mjög
vel með því að æðstu embættis-
menn fengju ekki óeðlilegar
launahækkanir. Ég held að for-
seti Alþingis, Ólafur G. Einars-
son, hafi fengið 70% launa-
hækkun, bara til að vera nokk-
uð sáttur við sig. Þetta finnst
mér lygilegt og það hefur slæm
áhrif á mitt sálarlíf að horfa upp
á þetta."
Guðmundur sagði einnig:
„Þið munið örugglega hvernig
það fór með þjóðarsálina þegar
þingmenn ætluðu að ná sér í
40.000 á mánuði, svart. Það
mæltist ekki sérlega vel fyrir. Ef
ég verð forseti getiði bókað að
ég mun fylgjast með svona mál-
um og gæta þess að hagur lands-
manna verði sem jafnastur."
Guðmundur hlaut lófaklapp
fyrir.
Næst var spurt um framtíð ís-
lands gagnvart ESB og málskots-
rétt forseta. Guðrún Agnarsdótt-
ir sagði inngöngu í ESB vera
mjög stórt skref og eðlilegt væri
að fyrst færi fram mikil umræða
„Frystihúsin í landinu fjórum
sinnum fleiri en þau þyrftu
að vera", segir m.a. í skýrslu
Aflvaka um stööu fiskvinnsl-
unnar og framtíbarsýn. Magn
landfrystra afurða hafi dreg-
ist saman um fjórðung frá
1991 og afkoma fyrirtækj-
anna sé afleit þrátt fyrir veru-
legt átak í að auka vinnslu-
virbi framleiðslunnar m.a.
með aukinni vinnslu í neyt-
endapakkningar.
Enda afkastagetan fimmfalt
meiri en framleiðslan.
Starfandi frystihús voru um
125 árið 1994. Grisjun í grein-
inni og aðlögun hennar að af-
rakstri sjávarútvegsins gæti
valdið umtalsverðri byggða-
röskun að mati skýrsluhöfund-
ar. Lokun fyrirtækja gæti þýtt
endalok margra lítilla byggðar-
og þjóðin kysi sjálf framtíð sína
í þeim efnum. Varðandi rétt for-
seta til að skjóta lögum til þjóð-
aratkvæðis sagði hún það neyð-
arrúræði, fremur ættu ákvæði
að vera í lögum sem veittu þjóð-
inni sjálfkrafa rétt til atkvæða-
greiðslu um stærstu málin.
Guðmundur sagði ljóst —
eins og hann hefði ítrekað með
bréfaskrifum til Davíðs Odds-
sonar — að við íslendingar
hefðum margt framyfir Evrópu-
sambandið. Minntist hann á lít-
ið atvinnuleysi, hér væm ekki
innflytjendavandamál og ma-
fíustarfsemi, uppmnnin á Ítalíu
sem komin væri inn í ESB-lönd-
laga. „Margt bendir þó til þess
að staða landfrystingar sé svo
alvarleg um þessar mundir að
slík grisjun sé óhjákvæmileg og
aðeins spurning um hvenær en
ekki hvort hún muni eiga sér
stað".
Framtíðarsýn skýrsluhöfund-
ar, Einars Kristins Jónssonar
rekstrarhagfræðings, er í stuttu
máli þessi:
Að smæstu fyrirtækjunum,
sem gjarnan séu fjölskyldu-
fyrritæki með innan við 5-10
manns í vinnu, muni ekki
fækka. Þau muni koma og fara
en alltaf verða til staðar.
Miðlungsfyrirtækjunum
muni fækka, ýmist vegna þess
að þau leggi upp laupana eða
sameinist öðrum og færist
þannig yfir í eða tengist stærri
flokknum. Þetta séu gjarnan
in, þekktist ekki hér.
Guðrún Pétursdóttir sagði
mikilvægt að verja einhverjum
hluta opinbers fjár til kynning-
ar á þeim breytingum sem yrðu
við inngöngu í ESB.
Næst voru frambjóðendur
spurðir hvaða sérstöðu þeir
hefðu, hver gagnvart öðrum?
Guðmundur talaði um kerfis-
bundnar og velheppnaðar æf-
ingar sínar til að rækta hið góða
í sér en hinir forsetaframbjóð-
endurnir sögðu kjósenda að
meta slíkt, ekki þeirra sjálfra.
Hrafn Jökulsson kvaddi sér
næst hljóðs og spuröi frambjóð-
endur um áætlanir um útlagðan
einhæf hús í litlum tiltölulega
afmörkuðum byggðarlögum og
starfseminni haldið uppi með
einum togara og nokkrum trill-
um. Þau miðlungsfyrirtæki sem
gætu haldið velli byggi á breidd
í veiðum og vinnslu, t.d. með
botnfiskvinnslu og jafnframt
sterka stöðu í uppsjávarfiski s.s.
síld og loðnu.
Stóru fyrirtækin muni hins
vegar stækka og eflast og líklega
fjölga eitthvað. Þau muni í vax-
andi mæli fjárfesta í miðlungs-
stórum fyrirtækjum í öðrum
byggðarlögum og landshlutum
og jafnvel taka þau yfir. Þannig
geti þau dreift áhættunni og
náð fram betri kvótastýringu
og sérhæfingu. Hlutir í þessum
fyrirtækjum muni ganga kaup-
um og sölum á hlutabréfamark-
aði. „Vaxandi krafa mun því
Tímamynd: ÞÖK
kostnað í baráttunni, hvernig
fjármagni yrði varið og hvort
reikningum yröi framvísað.
Guðmundur sagði baráttuna
ekki þurfa aö kosta mikið. „Aö-
alatriðið er að ég er tilbúinn til
að verða forseti ef þið viljið
kjósa mig. Ég er alveg jafntilbú-
inn til að kjósa einhvern annan,
mér líst mjög vel á þá frambjób-
endur sem komnir eru fram."
Fagnaðarlátum og lófaklappi
fundargesta ætlaði seint að
linna eftir þetta tilsvar Guð-
mundar og lýkur hér úttekt
Tímans á næsta sérkennilegum
ftindi frambjóbenda til forseta
íslands. - BÞ
verða gerð um arðsemi, ab sam-
an fari rekstrarleg og fjárhags-
leg ábyrgð, þannig að þau geti
óhikað hagrætt hjá sér. Kröfur
um að starfsemi sé haldið gang-
andi af byggðasjónarmiðum
munu verða ab víkja fyrir arð-
semissjónarmiðum". Almennt
er ekki búist við að mikil breyt-
ing sé framundan í hefðbund-
inni fiskvinnslu. Framangreind
þróun sé varnaraðgerð til
verndunar á samkeppnishæfni.
„Menn eru nokkuð sammála
um að ekki sé að vænta fleiri
starfa í fiskvinnslu framtíðar-
innar, a.m.k. ekki miðað við
núverandi umfang og vinnsl-
ustig. Frekar að menn ættu að
búa sig undir fækkun í kjölfar
hagræðingar og samþjöppunar
fyrirtækja", segir skýrsluhöf-
undur. ■
Aflvaki: Stór fiskvinnslufyrirtœki munu stœkka og eflast:
Miölungsfrystihús leggja
upp laupana eða sameinast