Tíminn - 19.04.1996, Qupperneq 9

Föstudagur 19. apríl 1996
13
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
UTLOND
Refsiabgerbir Sameinubu þjóbanna vegna Persaflóastríbsins hafa haft geigvœnlegar afleibingar:
Hörmungarástand í írak
Refsiaögeröir Sameinuöu þjóöanna hafa komiö hvaö haröast niöur á
börnum og ungmennum íírak.
Fimm ár eru liðin frá því
refsiaðgeröir Sameinuðu
þjóðanna á hendur írak tóku
gildi, og ástandið í landinu
er orðið vægast sagt skelfi-
legt. Samkvæmt upplýsing-
um frá SÞ lifir um helmingur
þeirra 20 milljóna, sem búa í
Irak, við fátæktarmörk, og
fjöldinn allur er undir þeim,
þar á meöal um þrjár millj-
ónir í höfuðborginni einni.
Klaus Slavensky, upplýsinga-
stjóri hjá Dönsku mannrétt-
indamiðstöðinni, var í nor-
rænni sendinefnd sem fór til
íraks í síðasta mánuði til þess
að kynna sér ástandið þar í
landi. „Þetta var skelfileg upp-
lifun," segir hann. „Sérstaklega
vegna þess að maður kemur
sem fulltrúi lands sem fyrir
fimm árum tók þátt í að sam-
þykkja efnahagslegu refsiað-
gerðirnar sem hafa valdið allri
eymdinni."
Slavensky kom meðal annars
á barnasjúkrahús þar sem ung
börn dóu fyrir augunum á
honura vegna þess að starfs-
fólkið hefur ekki þau lyf sem
þarf til að veita nauðsynlega
meðferð. Og raunar var starfs-
fólkið jafn veiklulegt í útliti og
sjúklingarnir sem það er að
reyna að sinna.
Hann kom einnig í fátækra-
hverfi þar sem flæðir út úr
opnum skolpræsum vegna
þess að endurnýjun og viðhald
skolpræsakerfisins hefur verið
í lamasessi ámm saman.
Einnig kom hann inn á
einkaheimili þar sem engin
búslóð var, ekkert nema þunn
teppi á gólfunum vegna þess
að íbúarnir höfðu þurft aö
selja allar sínar eigur til þess að
svelta ekki í hel. Sama ástæða
lá einnig fyrir því að stór göt
vom á veggjum margra húsa:
Loftræstikerfið hafði einfald-
lega verið tekið burt og selt í
skiptum fyrir mat og lyf.
Það er fyrst og fremst alþjóð-
lega viðskiptabanninu á írak
sem kenna má um að ástandið
Staöa Saddams Husseins innan-
lands hefur ekki beöiö neinn hnekki
er eins skelfilegt og það er. Þeg-
ar olíutekjunum er kippt burt
eru fáar bjargir eftir, og þegar
írökum er þar að auki bannað
að framleiða ýmsar nauðsynja-
vörur fyrir landbúnað og iðn-
starfsemi á þeim forsendum að
þær geti nýst til hergagnafram-
leiðslu þá er ekki að sökum að
spyrja.
Til að mynda er óheimilt að
framleiða áburð vegna þess að
hægt er að nota hann til fram-
leiðslu á hergögnum, og sama
er að segja um áliðnaðinn sem
auk annars gegnir lykilhlut-
verki við framleiðslu á ýmsum
nauðsynlegum útbúnaði fyrir
sjúkrahúsin.
Á meðan þessu fer fram er
líknaraðstoð Sameinuðu þjóð-
anna til íraka miklu minni en
þörf er á. Að sögn starfsmanna
SÞ í Bagdað er talið að írakar
þurfi á matvælum að halda fyr-
ir um 1,7 milljarða dollara á
ári, að ónefndum öðrum nauð-
þurftum, en á síðasta ári fengu
þeir um 80 milljónir dollara í
aðstoð þegar allt er talið.
Klaus Slavensky heldur því
þar að auki fram að þeirri hjálp
sem veitt er sé ekki dreift á rétt-
an og sanngjarnan hátt til
landsmanna: „Meira en helm-
ingurinn fer til þeirra þriggja
milljóna Kúrda sem búa á ör-
yggissvæðunum í Norður-írak,
því það em þeir sem alþjóða-
samfélagið hefur mesta samúð
með. Allt þangað til fyrir tveim
ámm var líka mest þörfin fyrir
aðstoð í Norður-írak, en nú
hefur það snúist við. Það þýðir
að hörmungarnar em mestar í
þeim hluta íraks sem Saddam
Hussein hefur yfirráð yfir."
Slavensky vill meina að eina
lausnin á þessu vandamáli sé
að aflétta viðskiptabanninu. í
því sambandi bendir hann á
að starfsmenn SÞ í írak segja að
búast megi við gífurlegri hung-
ursneyð og jafnvel blóðugri
borgarastyrjöld í landinu ef
ekki finnst einhver lausn inn-
an árs.
Hann heldur því einnig fram
að ríki heims séu í raun að gera
sjálfum sér bjarnargreiða með
því að halda uppi viðskipta-
banninu. „Ekkert bendir til
þess að refsiaðgerðirnar hafi
veikt stöðu Saddams Hussein.
Þvert á móti hafa írakar beint
hatri sínu að Vesturlöndum,
og það get ég vel skilið. Því við
bemm í aðalatriðum ábyrgð á
hörmungarástandinu þar,"
sagði hann.
Samningaviöræbur í
gangi
Þessa dagana standa einmitt
yfir samningaviðræður á milli
Iraks og Sameinuðu þjóðanna
um að heimiluð verði tak-
mörkuð olíusala frá írak að
uppfylltum ákveðnum skilyrð-
um. Alls er óvíst um hvort ár-
angur næst af þessum viðræð-
um, enda ganga þær treglega,
en frá því 8. apríl hefur staðið
yfir þriðja samningalotan á
þessu ári.
Meiningin er sú að írökum
verði gert heimilt að selja olíu
fyrir tvo milljarða dollara, eða
sem svarar um 130 milljörðum
íslenskra króna, og verði fénu
varið til þess að kaupa mat-
væli, lyf og aðrar nauðsynjar
sem brýn þörf er á. Samkomu-
lag hefur hingað til einkum
strandað á því hvernig dreif-
ingu þessara brýnu nauðsynja
til landsmanna verður háttað,
en í ályktun SÞ er gert ráð fyrir
að milli 13 og 15 prósent
þeirra verði dreift til Kúrdanna
í norðurhluta íraks.
Kúrdar í Norður-írak hafa í
raun verið lausir undan yfir-
ráðum stjórnar Saddams Hus-
sein frá því að þeir gerðu upp-
reisn við lok Persaflóastríðsins
1991, en írösk stjórnvöld hafa
ekki haidið uppi neinni stjórn-
valdsskrifstofum í Kúrda-
héröðunum, að því er Abdul
Amir al-Anbari, sendihera ír-
aks hjá SÞ segir. írakar vilja
engu að síður að dreifingin um
allt landið verði á þeirra hönd-
um, en SÞ hafa krafist þess að
dreifingin til Kúrdahéröðanna
verði á vegum starfsfólks Sam-
einuðu þjóðanna.
í gær kom einnig til íraks
Rolf Ekeus, formaður þeirrar
nefndar Sameinuðu þjóðanna
sem fylgst hefur með því að af-
vopnun íraks eigi sér stað eins
og ráð var fyrir gert í ályktun
Sameinuðu þjóðanna. Meðal
annars stóð til að hann ræddi
við háttsetta ráðamenn í írak.
Talið er að hann ætli að gera
þeim grein fyrir nýlegri skýrslu
nefndarinnar þar sem fram
komi að stjórnin í Bagdað hafi
ekki enn komið með nægar
sannanir fyhrir því að hún hafi
ekki lengur yfir að ráða nein-
um þeim vopnum og hergögn-
um sem bönnuð eru. Skilyrði
SÞ fyrir því að banninu verði
aflétt hefur verið það að nefnd-
in gefi út yfirlýsingu um að ír-
akar hafi fullnægt þeim skil-
yrðum sem sett voru í kjölfar
Persaflóastríðsins. írakar sjálfir
halda því hins vegar fram að
þeir hafi uppfyllt öll þau skil-
yrði og gott betur en það.
Brýtur gegn mannrétt-
indahugsjón SÞ
Skoðanir manna á því
hversu hart skuli ganga fram í
því að krefjast þess að skilyrð-
unum verði fullnægt, eru þó
skiptar, enda gefi ástandið í
landinu ekki tilefni til þess að
málið verði þæft lengur. „Frá
því seinni heimsstyrjöldinni
lauk hafa hvergi verið í gangi
alþjóðlegar aðgerðir þar sem
heilli þjóð hefur verið refsað,"
segir Klaus Slavensky. „Jafnvel
í Suður-Afríku fór meirihluti
íbúanna fram á refsiaðgerðir
og viðskiptabann. Engir
óbreyttir írakar óska eftir þessu
banni. Refsiaðgeröir þjóna
aldrei neinum mannúðar-
markmiðum og eru um leið í
hróplegri mótsögn við þær
hugmyndir sem liggja að baki
mannréttindum Sameinuðu
þjóðanna. Það getur ekki verið
svona sem við byggjum upp
nýja skipan í heimsmálum."
-GB/Politiken, Reuter
Geislavirkni mœld
Maöurinn á myndinni getur varla talist öfundsveröur af hlut-
verki sínu, en hann er staddur inni í „grafhvelfingunni", sem svo hefur veriö nefnd, sem byggö var utan um
kjarnakljúf nr. 4 í Tsjernóbyl kjarnorkuverinu þar sem sprenging varö og eldur braust út fyrir þvísem næst 10 ár-
um. Myndin var tekin á sunnudaginn var, meöan veriö var aö mæla geislavirkni þarna inni. Ceislunin mældist
þarna 800 röntgen á mínútu, sem er tíu sinnum minna en viö „fílsfótinn" svokallaöa sem sést til hægri á mynd-
inm, errhann er sambland-af kjamakleyfu efni, steinsteypu og stáli sem bráönaöi í slysinu. Reuter